هر سال بیش از یک میلیارد پرنده در آمریکای شمالی بر اثر برخورد با پنجره‌ها جان خود را از دست می‌دهند. دلیل اصلی این اتفاق، ناتوانی پرندگان در تشخیص شیشه به‌عنوان مانع است. بازتاب درختان یا آسمان آن‌ها را فریب می‌دهد و شیشه‌های شفاف مانند مسیری باز به نظر می‌رسند.
ابعاد این فاجعه، برخورد پرندگان با شیشه را به یکی از جدی‌ترین تهدیدات انسانی برای جمعیت پرندگان تبدیل کرده است.
اهمیت پیام‌رسانی در حفاظت از پرندگان
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که استراتژی‌های ارتباطی می‌تواند نقش مهمی در اقدام افراد ایفا کند. پژوهشگران دریافتند که با تدوین پیام‌های هدفمند، می‌توان صاحبان خانه‌ها را به اجرای اقداماتی برای ایمن‌سازی پنجره‌ها ترغیب کرد.
چالش مدل سنتی ارتباطات علمی
ارتباطات علمی سنتی معمولاً بر اساس «مدل کمبود دانش» استوار است. در این مدل، فرض می‌شود ارائه اطلاعات بیشتر به مردم، آن‌ها را به تغییر رفتار ترغیب می‌کند. اما شواهد نشان می‌دهد اطلاعات به‌تنهایی کافی نیست و به ندرت موجب اقدام معنادار می‌شود.
قدرت چارچوب‌بندی پیام‌ها
امروزه تأکید بر شیوه چارچوب‌بندی پیام‌ها است. زمانی که پیام‌ها با در نظر گرفتن احساسات، نفوذ اجتماعی یا باور به اثربخشی طراحی شوند، احتمالاً تأثیرگذارتر خواهند بود.
«اگر می‌خواهیم مردم برای کاهش برخورد پرندگان با شیشه‌ها اقدامی انجام دهند، باید شیوه درست برقراری ارتباط با آن‌ها را بیاموزیم.» — تینا فیلیپس، آزمایشگاه پرندگان کرنل
واکنش گروه‌های مختلف به پیام‌های مرتبط با پرندگان
این پژوهش با مشارکت نزدیک به ۵ هزار نفر شامل علاقه‌مندان به پرندگان و عموم مردم انجام شد. نتایج نشان داد گروه‌های مختلف به انواع متفاوتی از پیام‌ها واکنش نشان می‌دهند.
- پرنده‌دوستان: بیشترین واکنش به پیام‌هایی نشان دادند که اثربخشی روش‌های ایمن‌سازی پنجره‌ها را اثبات می‌کرد.
- عموم مردم: بیشتر تحت‌تأثیر پیام‌های احساسی قرار گرفتند که رنج پرندگان را برجسته می‌کرد.
«افرادی که به پرندگان اهمیت می‌دهند، وقتی بیشترین انگیزه را پیدا می‌کنند که مطمئن شوند اقدام‌شان واقعاً تفاوتی ایجاد می‌کند.» — شلبی کارلسون، نویسنده اصلی پژوهش
چرا پیام‌های احساسی مهم هستند؟
این تحقیق نشان داد که پیام‌های احساسی به‌ویژه برای مخاطبان گسترده‌تر کارآمدترند. پیام‌هایی که غم یا احساس گناه ایجاد می‌کردند، در ترکیب با راهکارهای عملی، باعث انگیزه می‌شدند بدون آنکه مخاطب را تحت فشار قرار دهند.
پرندگان به‌عنوان نمادهای مؤثری در پیام‌های احساسی شناخته شده‌اند. انسان‌ها اغلب پیام‌های عاطفی درباره پرندگان را راحت‌تر پردازش می‌کنند تا پیام‌هایی که بر پیامدهای انسانی متمرکز باشند.
در مقابل، پیام‌هایی که بر وظیفه اخلاقی یا هنجارهای اجتماعی تکیه داشتند، تأثیری نداشتند و حتی در برخی موارد مانع اقدام می‌شدند.
تجربه شخصی و تصمیم به اقدام
یکی از مهم‌ترین عواملی که بر تمایل افراد به اقدام تأثیر می‌گذاشت، تجربه مستقیم بود. افرادی که برخورد پرندگان با پنجره‌های خانه خود را دیده بودند، انگیزه بیشتری برای پیشگیری داشتند.
این موضوع به مفهوم «اهمیت موضوعی» (Issue Salience) اشاره دارد؛ یعنی زمانی که یک مشکل به‌طور شخصی حس شود، واکنش افراد قوی‌تر خواهد بود.
عوامل دیگر شامل سطح تحصیلات، ارزش‌گذاری نسبت به حیات وحش و زمینه فرهنگی بودند. برای مثال، ساکنان کانادا بیش از آمریکایی‌ها تمایل داشتند پنجره‌های ایمن برای پرندگان نصب کنند.
ارزش‌ها و باورهای زیربنایی
پژوهش نشان داد باورهای افراد نسبت به حیوانات نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. کسانی که حیوانات را به‌عنوان منابعی برای انسان می‌دیدند (ارزش‌های سلطه‌گرایانه)، کمتر تمایل به اقدام داشتند. اما افرادی که حیوانات را موجوداتی شایسته مراقبت می‌دانستند (ارزش‌های همزیستی)، تمایل بیشتری به اقدامات حفاظتی نشان دادند.
گسترش رفتارهای حفاظتی در جامعه
این مطالعه همچنین بررسی کرد که آیا افراد دیگران — دوستان، همسایه‌ها یا مدارس — را به اجرای اقدامات ایمن برای پرندگان تشویق می‌کنند یا خیر.
در این بخش، چارچوب‌بندی پیام‌ها کمتر اهمیت داشت و باورها و ارزش‌های از پیش موجود نقش پررنگ‌تری داشتند. این امر اهمیت سازماندهی رابطه‌ای را نشان می‌دهد؛ یعنی جایی که پیشگامان می‌توانند با تأثیرگذاری بر شبکه‌های خود، رفتارهای حفاظتی را گسترش دهند.
راهکارهای عملی برای کاهش برخورد پرندگان با شیشه‌ها
این پژوهش روشن می‌کند که نجات پرندگان تنها به مهندسی شیشه‌های ایمن یا نصب برچسب محدود نمی‌شود. بلکه به نحوه درک مردم از مشکل و راه‌حل‌ها بستگی دارد.
ترکیب دانش علمی با روان‌شناسی و ارتباطات می‌تواند نرخ پذیرش اقدامات مؤثر را افزایش دهد. از طریق پیام‌رسانی هدفمند، تأکید بر تجربه‌های شخصی و حمایت از پیشگامان، می‌توان یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ پرندگان را کاهش داد.
این مطالعه در نشریه Biological Conservation منتشر شده است.
جمع‌بندی
کاهش برخورد پرندگان با شیشه‌ها نیازمند ترکیبی از دانش علمی و پیام‌رسانی مؤثر است. با تدوین پیام‌های هدفمند و برانگیختن احساسات، می‌توان اقدام‌های حفاظتی را افزایش داد.
شما هم می‌توانید سهمی در نجات پرندگان داشته باشید. تجربه یا نظر خود را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید و این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
