او در غاری بالای رودخانه موز دفن شده بود و اکنون چهره و نام دارد: موس‌آن. دانشمندان با استفاده از استخوان‌ها، ژن‌ها و اشیای کشف‌شده توانستند چهره و بخش‌هایی از زندگی زنی را که حدود ۱۰,۵۰۰ سال پیش در منطقه‌ای که امروزه بلژیک نام دارد زندگی می‌کرد، بازسازی کنند.
کشف داستانی تازه از دوران ماقبل تاریخ اروپا
این کشف نه تنها نقطه عطفی در پیش‌تاریخ اروپا را روشن‌تر می‌کند بلکه نشان می‌دهد چگونه زیست‌شناسی و باستان‌شناسی می‌توانند با هم کار کنند تا فرضیات نادرست درباره انسان‌های اولیه را اصلاح کنند.
پروژه ROAM و تیم بین‌المللی
ماوِته ریولّا از دانشگاه گِنت، تحلیل ژنتیک این پروژه را رهبری می‌کند. پروژه ROAM با گردهم‌آوردن متخصصان باستان‌شناسی، بیوانسان‌شناسی و هنر به دنبال درک بهتر تنوع انسانی پس از عصر یخبندان است.
دنیای باستانی موس‌آن
دوره زندگی
موس‌آن در دوره مزولیتیک (پس از آخرین عصر یخبندان) زندگی می‌کرد؛ زمانی که گروه‌های کوچک شکارچی-گردآورنده با تغییر فصل‌ها در حرکت بودند.
محل کشف
بقایای او در سال ۱۹۸۸ در غار مارگو نزدیک شهر دینان کشف شد. طبق پژوهش سال ۲۰۱۱، بقایای ۷ تا ۱۰ زن بالغ در این محل یافت شد.
بستر تدفین
باستان‌شناسان تدفین را به اوایل دوره هولوسن نسبت می‌دهند؛ دوره‌ای که با گرم شدن جنگل‌ها و تغییر گونه‌های جانوری همراه بود. تاریخ‌گذاری رادیوکربنی جدید این تدفین‌ها را به اوایل مزولیتیک مرتبط می‌داند.
ترکیب علم ژنتیک و مدل‌سازی سه‌بعدی
پژوهشگران با اسکن جمجمه او و استفاده از داده‌های میانگین جمعیتی برای زنان میان‌سال، مدل سه‌بعدی از عضلات، چربی و پوست صورت او ساختند.
- بر اساس گزارش سال ۲۰۱۱، سن او بین ۳۵ تا ۶۰ سال برآورد شد.
- DNA باستانی از استخوان متراکم صخره‌ای گوش استخراج شد که بهترین کیفیت ماده ژنتیکی را حفظ می‌کند.
- تیمی از هنرمندان با همکاری متخصصان، جزئیات چهره، مو و پوست را بازسازی کردند. این کار بر اساس قوانین آناتومی و محدودیت‌های علمی انجام شد تا از اغراق و خطا جلوگیری شود.
چهره‌ای متفاوت با انتظارها
«می‌دانیم که او چشمان آبی و رنگ پوستی متوسط داشت. این یافته جالب است زیرا تاکنون بیشتر نمونه‌های کشف‌شده از آن دوره نشان‌دهنده پوست تیره‌تر بودند.»
— پروفسور ایزابل دو گروت، دانشگاه گِنت
پژوهش‌های پیشین در اسپانیا نیز نشان داده بود که مردی از همان دوره دارای چشمان آبی اما ژن‌های پوست تیره بوده است. این نشان می‌دهد که تنوع ظاهری انسان‌ها در آن زمان بیش از تصور ما بوده است.
زندگی در دره رود موز
باستان‌شناسان شواهدی از رژیم غذایی، سبک زندگی و ابزارهای روزمره یافتند:
- کشف صدف‌ها، رنگدانه‌ها، کمپ‌ها و ابزارهای سنگی
- استفاده از خاک سرخ و زغال برای تزئین تدفین‌ها
- سفرهای فصلی بین دشت‌ها، جنگل‌ها و کمپ‌های باز
- ساخت ابزار از استخوان و شاخ حیوانات برای شکار و تزئینات
پیوند هنر و باستان‌شناسی
در بازسازی، گردنبندی از دندان گوزن با الیاف گیاهی شبیه‌سازی شد.
- موهای او با بندی چرمی رنگ‌شده با خاک سرخ بسته شده است.
- خطوط هندسی ساده با زغال روی پوست ترسیم شده‌اند.
این بازسازی‌ها بر اساس شواهد واقعی از ابزارها و استخوان‌های همان محل صورت گرفته است.
پیامدهای علمی و اهمیت کشف
این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که:
- رنگ پوست در اروپا به‌صورت تدریجی تغییر کرد، نه یک‌باره.
- انسان‌های اولیه از نظر چهره و رنگ پوست یکدست نبودند.
- تنوع ژنتیکی و ظاهری قبل از ورود کشاورزی از خاورمیانه به اروپا وجود داشته است.
با این حال دانشمندان هشدار می‌دهند که پیش‌بینی ویژگی‌های ظاهری با استفاده از مدل‌های آماری همیشه قطعی نیست و بخشی از بازسازی‌ها بر اساس داده‌های میانگین مدرن صورت می‌گیرد.
نتیجه‌گیری: بازسازی زندگی، نه فقط استخوان‌ها
بازسازی چهره موس‌آن فرصتی است برای دیدن یک فرد واقعی، نه فقط یک اسکلت ناشناس. این کار:
- پرسش‌های تازه‌ای درباره سلامت، تغذیه و روابط اجتماعی ایجاد می‌کند
- به موزه‌ها کمک می‌کند تا علم را به شکل ملموس‌تری به بازدیدکنندگان منتقل کنند
- با پیشرفت روش‌ها، امکان بازنگری و به‌روزرسانی یافته‌ها را فراهم می‌کند
پژوهش کامل در مجله آمریکایی انسان‌شناسی فیزیکی منتشر شده است.
آیا به کشفیات باستان‌شناسی علاقه‌مندید؟ در بخش نظرات بنویسید شما چه فکر می‌کنید: اگر امروز موس‌آن را ملاقات می‌کردید چه می‌پرسیدید؟
