آیا راهی وجود دارد که مریخ را برای زندگی، همان‌طور که ما آن را می‌شناسیم، مهربان‌تر کنیم؟ این سوال از زمانی که ما با واقعیت سرد و خشن سطح سیاره سرخ آشنا شدیم، ذهن افراد را مشغول کرده است.
پژوهشگرانی از دانشگاه شیکاگو، دانشگاه نورث‌وسترن و دانشگاه مرکزی فلوریدا رویکردی منحصر به فرد برای تغییر شکل مریخ ارائه کرده‌اند.
این متخصصان پیشنهاد می‌دهند که با آزاد کردن ذرات گرد و غبار مهندسی‌شده در جو مریخ، می‌توان دمای این سیاره را بیش از ۵۰ درجه فارنهایت افزایش داد. در صورتی که این روش موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند اولین گام اساسی برای تبدیل مریخ به مکانی قابل زندگی باشد.
پیشنهاد برای قابل سکونت کردن مریخ
پشت این ایده نوآورانه، سمانه انصاری، دانشجوی کارشناسی ارشد در گروه پروفسور هومن محسنی در دانشگاه نورث‌وسترن، و ادوین کیت، استاد ژئوفیزیک در دانشگاه شیکاگو، قرار دارند.
اما چه چیزی این روش را منحصر به فرد و امیدوارکننده می‌کند؟ منابع لازم برای این رویکرد از پیش در مریخ وجود دارند. این روش برخلاف پیشنهادات قبلی است که نیاز به وارد کردن مواد از زمین یا استخراج منابع نادر مریخی داشتند.
این روش همچنین ۵۰۰۰ برابر کارآمدتر از طرح‌های قبلی ارزیابی شده است، که نشان‌دهنده پیشرفتی چشمگیر در توانایی احتمالی ما برای تغییر محیط مریخ است.
چالش‌های سکونت انسان در مریخ
با این حال، این سوال پیش می‌آید: آیا انسان‌ها می‌توانند بدون نیاز به محافظت در سطح مریخ قدم بزنند؟ پاسخ به این سوال چندان ساده نیست.
در حالی که این روش می‌تواند زمینه‌ساز سکونت میکروب‌ها و محصولات غذایی در مریخ شود، اما به طور مستقیم این سیاره را برای انسان‌ها قابل سکونت نمی‌کند.
به طور نظری، این محصولات می‌توانند به تدریج اکسیژن را به جو مریخ وارد کنند، همان‌طور که در تاریخ زمین اتفاق افتاده است.
چالش‌های گرم کردن مریخ
هر طرحی برای قابل سکونت کردن مریخ با مجموعه‌ای از چالش‌ها روبرو است که باید به آن‌ها پرداخته شود، از جمله اشعه‌های فرابنفش کشنده، خاک نمکی و دمای بسیار سرد سیاره. سطح مریخ به طور متوسط حدود -۸۰ درجه فارنهایت است!
استراتژی پیشنهادی از اثر گلخانه‌ای طبیعی مریخ استفاده می‌کند، که در آن مواد آزادشده در جو، گرمای خورشید را در سطح سیاره به دام می‌اندازند.
اما ذرات گرد و غبار ساده‌ای که غنی از آهن و آلومینیوم هستند برای گرم کردن سیاره مناسب نیستند. داستان زمانی جالب‌تر می‌شود که این ذرات مهندسی‌شده و با اشکال یا ترکیبات مختلفی طراحی شوند. این ذرات اصلاح‌شده ممکن است توانایی بهتری در به دام انداختن گرما داشته باشند.
طراحی نوآورانه ذرات برای گرم کردن مریخ
“چگونگی تعامل نور با اشیای زیر طول موج بسیار جالب است. از همه مهم‌تر، مهندسی نانوذرات می‌تواند به اثرات نوری منجر شود که بسیار فراتر از آن چیزی است که معمولاً از چنین ذرات کوچکی انتظار می‌رود،” سمانه انصاری، یکی از نویسندگان مطالعه، گفت.
“ما معتقدیم که امکان طراحی نانوذرات با کارایی بالاتر و حتی آن‌هایی که می‌توانند خواص نوری خود را به صورت دینامیک تغییر دهند، وجود دارد.”
برای مثال، به درخشش توجه کنید. تیم پژوهشی ذراتی مشابه به اندازه درخشش، اما به شکل میله‌های کوتاه طراحی کرده‌اند که قادر به به دام انداختن گرمای فراری و پراکنده کردن نور خورشید به سمت سطح هستند.
این رویکرد نه تنها ممکن است نگاه ما به مریخ را تغییر دهد، بلکه دریچه‌های جدیدی به چگونگی تعامل نور با اشیای زیر طول موج باز می‌کند.
اما آیا این ایده انقلابی به راحتی پیش خواهد رفت؟ شاید نه. بسیاری از ناشناخته‌ها وجود دارند. برای مثال، ذرات مهندسی‌شده با چه سرعتی از جو مریخ خارج می‌شوند؟
چه اتفاقی می‌افتد اگر مریخ پس از گرم شدن، به دلیل تراکم این ذرات گرد و غبار، شروع به تولید باران کند؟ مقابله با این مسائل احتمالی نیاز به داده‌های بیشتر از مریخ و زمین خواهد داشت.
همکاری عمومی و خصوصی
با افزایش تلاش‌ها برای تغییر شکل مریخ، همکاری بین سازمان‌های فضایی عمومی و شرکت‌های خصوصی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
سازمان‌هایی مانند ناسا و آژانس فضایی اروپا، با همکاری شرکت‌هایی مانند اسپیس‌اکس، می‌توانند منابع و استعدادهای خود را برای پیشبرد کاوش‌های مریخی ترکیب کنند. این همکاری می‌تواند سرعت تحقیق را افزایش دهد و به ما کمک کند تا ایده‌های تغییر شکل مریخ را به طور موثرتری آزمایش کنیم.
همچنین، جلب مشارکت عمومی از طریق برنامه‌های آموزشی و پروژه‌های علمی شهروندی می‌تواند کنجکاوی نسل جدیدی از دانشمندان و مهندسان را برانگیزد و آن‌ها را تشویق کند تا به چالش‌های هیجان‌انگیز قابل سکونت کردن مریخ بپردازند.
ملاحظات در گرم کردن مریخ
در میان هیجان‌های پیرامون تغییر شکل مریخ، باید به ملاحظات اخلاقی نیز پرداخته شود. تاثیرات تغییر دادن یک اکوسیستم سیاره‌ای کامل نمی‌تواند نادیده گرفته شود.
سوالاتی درباره تأثیر احتمالی بر هر گونه حیات میکروبی موجود در مریخ و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها در مداخله در فرآیندهای طبیعی فراتر از زمین مطرح می‌شود.
علاوه بر این، در حالی که ما به دنبال قابل سکونت کردن مریخ هستیم، ضروری است که اطمینان حاصل کنیم که بهره‌برداری از منابع مریخ به تکرار بی‌عدالتی‌های تاریخی که در زمین تجربه شده‌اند، منجر نمی‌شود.
تعیین چارچوبی شفاف از اخلاق و مقررات حاکم بر تلاش‌های تغییر شکل مریخ، برای هدایت مدیریت ما از سیاره سرخ و حفظ تمامیت آن ضروری خواهد بود.
امید به آینده
با وجود چالش‌های پیش رو، این مطالعه ما را با امید و کنجکاوی روبرو می‌کند. پژوهش جدید نه تنها راه‌های تازه‌ای برای کاوش باز کرده، بلکه ما را یک گام نزدیک‌تر به امکان ایجاد حضور پایدار انسانی در مریخ می‌کند.
بنابراین، هرچند هنوز نمی‌توانیم چمدان‌های خود را برای سفر به مریخ بسته کنیم، اما آینده به نظر روشن‌تر – و کمی گرم‌تر – برای همسایه آسمانی ما می‌رسد.
این مطالعه در مجله Science Advances منتشر شده است.
