هر سال هزاران نوزاد لاک‌پشت دریایی از لانه‌های خود در زیر شن‌های گرم بیرون می‌آیند و با شتابی غریزی به سوی اقیانوس می‌دوند. آغاز زندگی آن‌ها خشن است؛ در مسیرشان شکارچیان گرسنه، امواج سهمگین و سیاره‌ای در حال گرم‌تر شدن قرار دارد.
برای گونه‌ای چون لاک‌پشت سرخ‌پوسته (Loggerhead) که در فهرست گونه‌های در معرض تهدید قرار دارد، تغییرات اقلیمی تقریباً همه چیز را دگرگون کرده است؛ از ساختار فیزیکی بدن تا احتمال زنده ماندن در طبیعت.
گرمای زمین و تأثیر آن بر بقای لاک‌پشت‌ها
مدت‌هاست می‌دانیم که هرچه دمای شن بالاتر برود، لاک‌پشت‌های ماده بیشتری متولد می‌شوند، در حالی که نوزادان نر کمتر و ضعیف‌تر می‌شوند. اما پرسش جدید این است: آیا گرمای بیش از حد، مغز آن‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
دمای شن، تعیین‌کننده جنسیت و شانس بقا
با گرم‌تر شدن زمین، دمای سواحل محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها نیز افزایش می‌یابد. این دما اهمیت زیادی دارد، زیرا تعیین می‌کند نوزادان نر به دنیا آیند یا ماده. شن گرم‌تر معمولاً منجر به تولد تعداد بیشتری ماده می‌شود. در نگاه نخست ممکن است بی‌خطر به نظر برسد، اما نبود نرهای کافی می‌تواند نسل این گونه‌ها را در معرض نابودی قرار دهد.
علاوه بر آن، گرما بر بدن نوزادان نیز اثر منفی دارد. نوزادانی که در دمای بالاتر رشد می‌کنند، معمولاً کوچکتر، کندتر و دارای پوسته‌های ناقص هستند. احتمال زنده ماندنشان در مسیر از لانه تا دریا و حتی پس از آن نیز کمتر است.
نگاهی به ذهن لاک‌پشت‌ها
پژوهشگران دانشگاه Florida Atlantic University می‌خواستند بدانند آیا گرما بر توانایی ذهنی این موجودات نیز تأثیر می‌گذارد یا نه. آیا می‌تواند قدرت یادگیری و تصمیم‌گیری سریع آن‌ها را کاهش دهد؟
آزمایشی منحصر‌به‌فرد برای بررسی هوش لاک‌پشت‌ها
در این تحقیق، تخم‌های لاک‌پشت سرخ‌پوسته در دو دمای متفاوت نگهداری شدند: ۸۸ و ۹۱ درجه فارنهایت. هر دو دما به اندازه‌ای بالا بودند که بیشتر نوزادان ماده به دنیا بیایند، اما ۹۱ درجه شرایطی نزدیک‌تر به واقعیت کنونی بسیاری از سواحل بود.
چهار هفته پس از تولد، محققان توانایی ذهنی نوزادان را در یک ماز Y شکل آزمایش کردند. در انتهای یکی از مسیرها غذا قرار داشت و لاک‌پشت‌ها باید با تشخیص الگوهای دیداری ساده (مثل خطوط یا دایره‌ها) مسیر درست را می‌آموختند.
سپس، محققان جای پاداش را عوض کردند تا بررسی کنند آیا لاک‌پشت‌ها می‌توانند رفتار آموخته‌شده را فراموش کرده و الگوی جدیدی یاد بگیرند. این توانایی را دانشمندان انعطاف‌پذیری رفتاری (Behavioral Flexibility) می‌نامند.
نتیجه: ذهن تیز، اما بدن آسیب‌پذیر
شگفتی پژوهش در این بود که نوزادان از هر دو گروه دمایی توانستند به‌خوبی یاد بگیرند. حتی در آزمایش سال ۲۰۲۰، عملکردشان در مرحله دوم بهتر از مرحله نخست بود.
«نوزادان پس از خروج از تخم توانایی داشتند رفتارهای قبلی را کنار گذاشته و ارتباط‌های جدید و مفیدتری ایجاد کنند. آن‌ها این کار را با سرعتی چشمگیر انجام دادند و به تکرار کمتری نسبت به مرحله نخست نیاز داشتند.» — سارا ال. میلتون، نویسنده ارشد تحقیق و رئیس دپارتمان علوم زیستی دانشگاه FAU
بنابراین، حتی در شرایط دمای بالا، مغز آن‌ها همچنان فعال و سازگار باقی مانده است. لاک‌پشت‌ها قادر بودند قوانین جدید را یاد بگیرند و رفتار خود را تغییر دهند؛ نشانه‌ای امیدوارکننده در جهانی که دائماً در حال تغییر است.
اما همه چیز امیدوارکننده نیست
در حالی که مغز نوزادان عملکرد خوبی داشت، بدنشان چیز دیگری می‌گفت. نوزادانی که در دمای ۹۱ درجه فارنهایت رشد کرده بودند، مشکلات بیشتری داشتند. آن‌ها زودتر از موعد از تخم بیرون آمدند، کوچکتر بودند و نقص‌هایی در صفحات سخت پوسته‌شان (Scutes) دیده شد. رشدشان کندتر بود و نرخ بقای آن‌ها در مرحله رشد کمتر بود.
«نگرانی همچنان پابرجاست. دماهای بالا باعث تولد نوزادان کوچکتر و ضعیف‌تر می‌شوند و موفقیت کلی در تخم‌گذاری را کاهش می‌دهند.» — ایوانا لزکانو، نویسنده دوم تحقیق و دانشجوی دکتری در FAU
او افزود: «هرچند نتایج نشان می‌دهد توانایی شناختی در کوتاه‌مدت چندان تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، اما پیامدهای فیزیکی می‌تواند جمعیت را با خطر روبه‌رو کند.»
آینده‌ای داغ‌تر از ۹۱ درجه
این مطالعه تنها تا دمای ۹۱ درجه فارنهایت پیش رفت. با این حال، در برخی سواحل جنوب فلوریدا، دمای شن به ۹۳ یا حتی ۹۶ درجه هم می‌رسد. در چنین شرایطی، تقریباً هیچ تخمی شانسی برای زنده ماندن ندارد.
محققان هشدار می‌دهند که توانایی ذهنی در دمای ۹۱ درجه به معنای ایمنی در دماهای بالاتر نیست. مغز حساس است و استرس حرارتی می‌تواند در دماهای بالاتر تأثیرات مخرب‌تری نشان دهد.
چالش‌های پنهان در حفاظت از لاک‌پشت‌ها
در برنامه‌های حفاظتی معمول، موفقیت با تعداد نوزادانی که از لانه خارج می‌شوند سنجیده می‌شود. اما خروج از تخم به معنای نجات نیست. نوزادانی که ضعیف‌اند یا توانایی کافی برای مقابله با شرایط در دریا ندارند، احتمال زنده ماندنشان بسیار پایین است.
لاک‌پشت‌های باهوش، بدن‌های شکننده
«نوزادانی که در پژوهش ما شرکت کردند توانستند با وجود فشارهای رشدی، سریع با اطلاعات جدید سازگار شوند.» — سارا ال. میلتون
این انعطاف‌پذیری رفتاری، تنها یک واکنش بقا نیست بلکه یک مزیت تکاملی کلیدی است که به آن‌ها کمک می‌کند در برابر تغییرات شدید محیطی مقاومت کنند.
بنابراین، تلاش‌های حفاظتی باید نه‌تنها بر حفظ جمعیت لاک‌پشت‌ها بلکه بر بهبود شرایط محیطی لانه‌ها تمرکز کنند تا رشد شناختی و انعطاف‌پذیری رفتاری آن‌ها حفظ شود.
نتایج کامل این تحقیق در مجله Endangered Species Research منتشر شده است.
جمع‌بندی
گرمای زمین آینده‌ای دشوار برای لاک‌پشت‌های دریایی رقم می‌زند. هرچند ذهن آن‌ها هنوز انعطاف‌پذیر است، اما بدن‌های ضعیف‌تر و نسبت ناعادلانه جنسیت‌ها تهدیدی واقعی برای بقای گونه‌هاست.
اگر به پایداری محیط‌زیست و حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض علاقه‌مندید، مقاله‌های دیگر ما درباره تأثیر تغییرات اقلیمی را مطالعه کنید و دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید.
