ماهی‌ها هنگام فرار از شکارچی، ترفندی دارند که شبیه به «حواس‌پرتی» به نظر می‌رسد. آنها با جهشی ناگهانی حلقه‌هایی از جریان آب – شبیه به حلقه‌های دود – ایجاد می‌کنند که می‌تواند مسیر واقعی حرکتشان را پنهان کند. اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد سگ‌های دریایی این ترفند را می‌شناسند و با استفاده از سبیل‌های حساس خود می‌توانند حلقه‌ها را رمزگشایی کنند.
مطالعه جدید در آلمان
دانشمندان دانشگاه روستوک آلمان یک سگ دریایی بندری را آموزش دادند تا بدون استفاده از بینایی یا شنوایی، تنها با سبیل‌های خود حلقه‌های چرخشی آب را تشخیص دهد. این آزمایش نشان داد سگ‌های دریایی قادرند حتی تفاوت‌های بسیار جزئی – کمتر از دو سانتی‌متر – در قطر حلقه‌ها را حس کنند و مسیر واقعی فرار ماهی را حدس بزنند.
زندگی پرتحرک زیر آب
جهان زیر آب پر از آشفتگی و حرکت است. اما سبیل‌های سگ‌های دریایی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کوچک‌ترین تغییرات جریان آب را حس می‌کنند. وقتی یک ماهی شنا می‌کند، مسیر پر از آشفتگی به‌جا می‌گذارد که حتی پس از چند دقیقه نیز قابل ردگیری است. در لحظه حمله، ماهی سه جت آب سریع و متوالی ایجاد می‌کند که دو تای آن تبدیل به حلقه‌های گردابی می‌شود.
کلید شکار موفق
یکی از این حلقه‌ها بزرگ‌تر است. اگر سگ دریایی بتواند بزرگ‌تر بودن آن را تشخیص دهد، می‌تواند جهت واقعی فرار ماهی را حدس بزند. این همان نقطه‌ای بود که پژوهشگران می‌خواستند بدانند آیا سبیل‌ها به اندازه کافی دقیق هستند یا نه.
«شانس سگ دریایی برای حدس درست مسیر ماهی بیشتر می‌شود، اگر بتواند تفاوت اندازه بین دو حلقه را تشخیص دهد.» – ولف هانکه، محقق دانشگاه روستوک
فیلو؛ قهرمان آزمایش
سگ دریایی بندری به نام فیلو در مرکز علوم دریایی روستوک آموزش دید. او با چشم‌بند سر خود را در آب فرو می‌برد و محققان با دستگاهی ویژه حلقه‌های آبی در اطراف او ایجاد می‌کردند. وظیفه فیلو این بود که تنها با حس سبیل‌ها تشخیص دهد کدام حلقه بزرگ‌تر است و با ضربه به یک توپ سبز پاسخ دهد. جایزه او؟ یک ماهی خوشمزه.
در آغاز سخت بود، اما بعد از مدتی فیلو توانست به طور منظم و با دقت بالای ۸۰ درصد حلقه بزرگ‌تر را تشخیص دهد. حتی وقتی محققان اندازه حلقه‌ها را جابه‌جا می‌کردند، او همچنان موفق بود.
قدرت سبیل‌های سگ دریایی
این آزمایش نشان داد سبیل‌های سگ‌های دریایی نه‌تنها به آشفتگی‌های آب واکنش نشان می‌دهند، بلکه قادرند جزئیات ظریفی مثل اختلاف کمتر از دو سانتی‌متر را هم حس کنند. این توانایی به آنها کمک می‌کند تا از بین آشفتگی‌ها مسیر واقعی ماهی را پیدا کنند.
اهمیت تکاملی
برای یک شکارچی، تشخیص مسیر درست صرفه‌جویی در انرژی و زمان است. برای طعمه، ایجاد حلقه‌های اضافی فرصتی برای فرار به حساب می‌آید. این «جنگ سرد» بین شکارچی و طعمه در مقیاس حلقه‌های آب و آشفتگی جریان ادامه دارد.
از آزمایشگاه تا طبیعت
هرچند این پژوهش روی یک حیوان آموزش‌دیده در شرایط کنترل‌شده انجام شد، اما نتایج آن نشان می‌دهد که در محیط طبیعی نیز سگ‌های دریایی می‌توانند از همین ترفند برای شکار استفاده کنند. در دنیای واقعی عواملی مثل موج، صدا یا بو نیز وارد عمل می‌شوند، اما حداقل می‌دانیم آستانه حساسیت سبیل‌ها بسیار دقیق است.
جمع‌بندی
مطالعه جدید ثابت می‌کند که سگ‌های دریایی فقط مسیر آب را حس نمی‌کنند، بلکه آن را می‌خوانند. این توانایی به آنها برتری قابل توجهی در شکار می‌دهد. در رقابت بی‌پایان شکار و فرار، همین اختلاف ۱۷.۶ میلی‌متری می‌تواند تفاوت میان شکار موفق یا فرار طعمه باشد.
