در قلب آب‌سنگ مرجانی لایت‌هاوس ریف، در نزدیکی سواحل بلیز در دریای کارائیب، یک شگفتی زمین‌شناسی خارق‌العاده به نام گودال بزرگ آبی قرار دارد. این چاهک دایره‌ای عظیم شباهت عجیبی به چشمی اقیانوسی دارد که به سمت آسمان خیره شده است.
این گودال تاریک که در آب‌های فیروزه‌ای این آب‌سنگ واقع شده و حدود ۴۳ مایل از ساحل بلیز فاصله دارد، توسط مرجان‌ها احاطه شده و رسوباتی را در خود جای داده که داستانی از طوفان‌های قرون گذشته روایت می‌کنند.
تشکیل گودال بزرگ آبی
گودال بزرگ آبی ابتدا به‌عنوان یک غار سنگ آهکی روی یک جزیره خشک شکل گرفت. اما در طول آخرین عصر یخبندان، سقف آن فرو ریخت و آن را در معرض عوامل طبیعی قرار داد.
امروزه، این غار زیرآبی به عمق ۴۱۰ فوت (۱۲۵ متر) و قطر ۹۸۰ فوت (۳۰۰ متر) می‌رسد و یکی از جذاب‌ترین مکان‌ها برای غواصی در جهان محسوب می‌شود.
با ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و بالا آمدن سطح دریاها، این غار پر از آب شد و به مخزنی طبیعی برای رسوبات تبدیل گردید که به‌طور خاموش گذر زمان را ثبت کرده‌اند.
کاوش علمی در سال ۲۰۲۲
در تابستان ۲۰۲۲، تیمی از دانشمندان دانشگاه گوته فرانکفورت مأموریتی را برای بررسی این بایگانی پنهان آغاز کردند. این پژوهش که توسط بنیاد تحقیقات آلمان تأمین مالی شد، شامل انتقال یک سکوی حفاری به دریا و استخراج یک مغزه رسوبی به طول ۳۰ متر از کف گودال بزرگ آبی بود.
تحلیل این رسوبات، که توسط محققانی از دانشگاه‌های فرانکفورت، کلن، گوتینگن، هامبورگ و برن انجام شد، بینش جدیدی در مورد تاریخ طوفان‌ها و تغییرات اقلیمی در جنوب غربی کارائیب ارائه داده است.
ثبت طوفان‌ها در رسوبات
حدود ۷۲۰۰ سال پیش، جزیره سنگ آهکی که زمانی گودال بزرگ آبی را در خود جای داده بود، به‌تدریج در دریا غرق شد. از آن زمان، لایه‌های رسوبی در کف این غار زیرآبی به‌صورت بی‌وقفه انباشته شده‌اند.
این لایه‌ها مانند یک کپسول زمان طبیعی عمل کرده و پنجره‌ای به ۵۷۰۰ سال فعالیت طوفانی گشوده‌اند. هر لایه گذر زمان را مانند حلقه‌های درخت ثبت می‌کند.
ویژگی‌های لایه‌های رسوبی
دکتر دومینیک اشمیت از گروه تحقیقات زیست‌رسوب‌شناسی دانشگاه گوته فرانکفورت می‌گوید:
“به دلیل شرایط زیست‌محیطی منحصر‌به‌فرد – از جمله آب بدون اکسیژن در عمق گودال و لایه‌های آب طبقه‌بندی‌شده – رسوبات دریایی ظریف توانسته‌اند بدون اختلال عمده‌ای در گودال بزرگ آبی ته‌نشین شوند.”
داخل مغزه رسوبی، این لایه‌ها شبیه حلقه‌های درخت به نظر می‌رسند، با رنگ‌های متناوب خاکستری-سبز و سبز روشن که بسته به میزان مواد آلی تغییر می‌کنند.
اما همه لایه‌ها یکسان نیستند. برخی از آن‌ها از ذرات درشت‌تر و روشن‌تر تشکیل شده‌اند.
این لایه‌های رویدادی که تمپستیت نامیده می‌شوند، هنگامی شکل گرفته‌اند که امواج قدرتمند ناشی از طوفان‌های استوایی و گردبادها، مواد درشت‌تری را از صخره‌های بیرونی آب‌سنگ به داخل گودال کشانده‌اند.
الگوهای اقلیمی طولانی‌مدت
دانشمندان توانستند ۵۷۴ رویداد طوفانی را که در مغزه رسوبی ثبت شده بود، شناسایی و تاریخ‌گذاری کنند. این رکورد دقیق، به‌مراتب فراتر از تاریخ‌نگاری‌های مکتوب یا ابزارهای هواشناسی است که تنها ۱۷۵ سال را پوشش می‌دهند.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که فعالیت طوفانی در جنوب غربی کارائیب طی ۶۰۰۰ سال گذشته به‌طور مداوم افزایش یافته است.
یکی از عوامل کلیدی این افزایش، تغییر جنوب‌سو منطقه همگرایی بین‌گرمسیری (ITCZ) است. این منطقه، محل شکل‌گیری طوفان‌های اصلی اقیانوس اطلس را تعیین کرده و مسیر حرکت آن‌ها را مشخص می‌کند.
همچنین، پژوهشگران ارتباطی بین دمای سطح دریا و فراوانی طوفان‌ها کشف کردند. در دوره‌هایی که دمای آب گرم‌تر بوده، فعالیت طوفانی افزایش یافته است.
هشداری از دل رسوبات
بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که گودال بزرگ آبی به‌طور متوسط در هر قرن بین ۴ تا ۱۶ طوفان بزرگ را تجربه کرده است. اما داده‌های رسوبی نشان می‌دهند که در ۲۰ سال اخیر، ۹ طوفان رخ داده است.
پروفسور ابرهارد گیشلر از دانشگاه گوته فرانکفورت می‌گوید:
“نتایج ما نشان می‌دهند که در قرن حاضر، حدود ۴۵ طوفان استوایی و گردباد می‌توانند از این منطقه عبور کنند، که این مقدار بسیار فراتر از نوسانات طبیعی هزاران سال گذشته است.”
تیم تحقیقاتی تأکید می‌کند که این افزایش چشمگیر صرفاً ناشی از تغییرات طبیعی اقلیم نیست، بلکه عامل اصلی آن گرمایش جهانی ناشی از فعالیت‌های انسانی است.
افزایش دمای اقیانوس و تشدید رویدادهای ال‌نینا، شرایط را برای وقوع طوفان‌های بیشتر و شدیدتر فراهم کرده‌اند.
پیامی از دل مغزه رسوبی
گودال بزرگ آبی که زمانی تنها به‌عنوان یک شگفتی آرام و مرموز زیرآبی شناخته می‌شد، اکنون داستانی پرهیجان‌تر روایت می‌کند – داستان تغییرات اقلیمی و افزایش خطر طوفان‌ها.
با انباشته شدن مداوم لایه‌های رسوبی، فوریت مقابله با روند رو به افزایش پدیده‌های جوی شدید نیز بیشتر می‌شود.
این پژوهش نشان می‌دهد که تاریخ، حتی وقتی در گل‌ولای و ماسه‌ها نوشته شده باشد، همچنان حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.
