چه کسی از کمی درخشش بدش می‌آید؟ این جذابیت را در اجراهای پر از زرق و برق بسیاری از خوانندگان دیده‌ایم. اما این میل به درخشش فقط به دنیای موسیقی پاپ محدود نمی‌شود.
در قلمرو حیوانات، موجودات براق مانند سوسک‌های جواهر و Opaluma rupaul – مگسی که به نام سرگرم‌کننده معروف، روپال، نام‌گذاری شده – با ظاهر خیره‌کننده خود توجه‌ها را جلب می‌کنند.
اما آیا چنین نمایش آشکاری، این حیوانات را به اهداف آسانی برای شکارچیان تبدیل نمی‌کند؟ برخلاف تصور، علم چیز دیگری می‌گوید.
قدرت تغییرپذیری
شاید به نظر برسد که براق بودن و جلب توجه، توجه شکارچیان را تضمین می‌کند. با این حال، این ویژگی‌های درخشان غیرعادی تنها برای جلب توجه نیستند.
یکی از ویژگی‌های این ظاهر درخشان – یعنی تغییرپذیری آن – در واقع می‌تواند به این حیوانات کمک کند تا از دست شکارچیان فرار کنند.
محیط به‌عنوان استتار
حیوانات براق هنگام بازتاب نور خورشید، جرقه‌های درخشانی تولید می‌کنند. ویژگی آینه‌مانند بدن آن‌ها همچنین محیط اطراف را بازتاب می‌دهد.
این تغییر مداوم بازتاب‌ها به هنگام حرکت حیوان، شبیه به یک گوی آینه‌ای است. برای یک شکارچی، دنبال کردن طعمه‌ای که این نوع تغییرات بصری را نشان می‌دهد، دشوار است.
چالش‌های شکار حیوانات براق
آزمایش‌هایی که شامل شکارچیان پرنده و حشرات بوده‌اند، نشان داده‌اند که هر دو گروه در حمله به طعمه‌های براق و متغیر دچار مشکل می‌شوند.
اما چه چیزی این اثر را ایجاد می‌کند؟ آیا این ناتوانی شکارچی در پیگیری بصری طعمه است؟ یا شاید شامل اشتباه در قضاوت سرعت طعمه می‌شود؟ آیا پای خطای دید در میان است؟
توهم سرعت و موقعیت
مطالعاتی که روی انسان انجام شده‌اند، نشان داده‌اند که خطاهای دید می‌توانند درک سرعت طعمه را مختل کنند. به عنوان مثال، خطوط سیاه و سفید می‌توانند باعث شوند که هدف سریع‌تر یا کندتر از سرعت واقعی خود به نظر برسد.
وقتی شکارچی با طعمه‌های بسیار بازتاب‌دهنده و براق روبرو می‌شود، اثری مشابه می‌تواند باعث شود که سرعت طعمه را اشتباه قضاوت کند.
علاوه بر این، جرقه‌های درخشانی که از یک حیوان براق منتشر می‌شوند، ممکن است باعث خطای دید “تاخیر فلاش” شوند و شکارچی را به این باور برسانند که موقعیت طعمه کمی عقب‌تر از موقعیت واقعی آن است.
حیوانات براق شکارچیان را گیج می‌کنند
هم اختلال درک سرعت و هم خطای دید “تاخیر فلاش” می‌توانند منجر به اشتباهات جهت‌گیری در رفتار شکارچی شوند.
این یعنی پیگیری و حمله شکارچی ممکن است اغلب جلوتر یا عقب‌تر از هدف، نسبت به جهت حرکت واقعی طعمه انجام شود.
علاوه بر این، ظاهر غیرقابل پیش‌بینی طعمه براق ممکن است شکارچیان را درباره مکان دقیق طعمه متحرک گیج کند. در نهایت، ردیابی و حمله نهایی شکارچی ممکن است دقت کمتری داشته باشد.
آزمایش با عنکبوت‌های جهنده
گروهی از دانشمندان دانشگاه ملبورن از دوربین‌های با سرعت بالا برای فیلمبرداری از حمله عنکبوت‌های جهنده به اهداف متحرک مصنوعی استفاده کردند.
عنکبوت‌های جهنده برای این آزمایش انتخاب شدند زیرا:
- آن‌ها طعمه متحرک را ترجیح می‌دهند.
- هم به طعمه‌های براق و هم مات حمله می‌کنند.
- دید فوق‌العاده‌ای دارند.
- در محیط آزمایشگاه به راحتی به طعمه مصنوعی حمله می‌کنند.
تفسیر نتایج
فیلمبرداری با سرعت بالا به محققان این امکان را داد که میزان دقت عنکبوت‌ها در پیگیری بصری اهداف مختلف و میزان دقت حملات آن‌ها را اندازه‌گیری کنند.
نتایج نشان داد که عنکبوت‌های جهنده در پیگیری و حمله به اهداف براق نسبت به اهداف مات یا اهدافی که با پس‌زمینه هماهنگ بودند، دچار مشکل بیشتری بودند.
به طور خاص، میزان خطا در پیگیری اهداف براق تقریباً دو برابر بیشتر بود و حملات آن‌ها به طور قابل‌توجهی فاصله بیشتری با این اهداف داشت.
به طور قابل توجه، این نتایج جهت‌گیری خاصی نسبت به مسیر حرکت هدف نداشتند. این موضوع از این ایده حمایت نمی‌کند که براق بودن سرعت درک‌شده را مختل می‌کند یا موقعیت‌یابی توسط خطای دید “تاخیر فلاش” به هم می‌ریزد.
درخشش و فرار: دفاع حیوانات براق
در نتیجه، اگرچه حیوانات براق چشم را جلب می‌کنند، اما مکان‌یابی و شکار آن‌ها دشوار است. این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه رنگ‌های براق می‌توانند ادراک را مختل کنند و منجر به این اثرات شوند.
با این حال، این پژوهش تنها نوک کوه یخ را آشکار کرده است. هنوز چیزهای زیادی برای فهمیدن وجود دارد، از جمله اینکه این اثرات چگونه در حیواناتی با چشم‌های متفاوت پردازش می‌شوند و عواملی مانند نور خورشید، اندازه، شکل و رفتار حرکتی طعمه چگونه بر ادراک حیوانات براق تأثیر می‌گذارند.
بنابراین، دفعه بعد که یک ستاره پاپ روی صحنه می‌درخشد یا حتی حشره‌ای براق در طبیعت می‌بینید، به خاطر داشته باشید که درخشش آن‌ها چیزی بیش از یک نمایش بصری ساده است.
این مطالعه در ژورنال Current Biology منتشر شده است.
