کوه‌های هندوکش-هیمالیا، که به عنوان «قطب سوم» شناخته می‌شوند، با کاهش بی‌سابقه‌ای در میزان برف مواجه شده‌اند. این وضعیت، تهدیدی جدی برای امنیت آبی نزدیک به دو میلیارد نفر در آسیا محسوب می‌شود.
کاهش برف در هندوکش-هیمالیا
افت ۲۳.۶٪ در ماندگاری برف
بر اساس گزارش مرکز بین‌المللی توسعه یکپارچه کوهستان (ICIMOD)، ماندگاری برف در منطقه هندوکش-هیمالیا در زمستان ۲۰۲۴-۲۰۲۵ به ۲۳.۶٪ زیر سطح نرمال رسیده است. این کاهش، دومین میزان پایین در ۲۳ سال گذشته است.
تأثیر بر حوضه‌های رودخانه‌ای
کاهش برف به معنای کاهش آب حاصل از ذوب برف است که به ۱۲ حوضه رودخانه‌ای اصلی منطقه تغذیه می‌کند. این رودخانه‌ها، از جمله گنگ، ایندوس و براهماپوترا، منابع حیاتی برای آب آشامیدنی، کشاورزی و برق‌آبی هستند.
پیامدهای کاهش برف
تضعیف جریان رودخانه‌ها
گزارش جدید ICIMOD نشان می‌دهد که کاهش برف منجر به جریان‌های ضعیف‌تر رودخانه‌ها، وابستگی بیشتر به منابع آب زیرزمینی و افزایش خطر خشکسالی خواهد شد. شیر محمد، نویسنده اصلی گزارش، اظهار داشت که الگوهای برف‌ریزی امسال غیرمعمول بوده و برف دیرتر از معمول آغاز شده است.
تهدید برای کشاورزی و شهرها
کاهش آب حاصل از ذوب برف می‌تواند منجر به خسارات فاجعه‌بار در برداشت محصولات کشاورزی شود. در شهرها نیز، کمبود آب ممکن است به طور مکرر و شدیدتر رخ دهد. چندین کشور قبلاً هشدارهای خشکسالی صادر کرده‌اند.
کاهش پوشش برفی در حوضه‌های رودخانه‌ای
کاهش شدید در برخی مناطق
کاهش پوشش برفی در سراسر هندوکش-هیمالیا یکنواخت نیست. برخی مناطق کاهش‌های شدیدتری را تجربه می‌کنند. گزارش ICIMOD به حوضه‌های رودخانه‌ای مکونگ و سالوین اشاره می‌کند که تقریباً نیمی از پوشش برفی خود را از دست داده‌اند.
تأثیر بر زندگی میلیون‌ها نفر
این رودخانه‌ها برای میلیون‌ها نفر در جنوب‌شرقی آسیا، به ویژه در چین و میانمار، حیاتی هستند. کاهش شدید برف، پایه‌های کشاورزی، شیلات و زندگی روزمره در این مناطق را تهدید می‌کند.
فراخوان برای اقدام منطقه‌ای
نیاز به همکاری فوری
در مواجهه با این روند نگران‌کننده، ICIMOD از کشورهای عضو خود می‌خواهد که سریعاً اقدام کنند. این سازمان بر نیاز فوری به بهبود استراتژی‌های مدیریت آب، آمادگی قوی‌تر در برابر خشکسالی، سیستم‌های هشدار زودهنگام بهتر و همکاری منطقه‌ای قوی‌تر تأکید می‌کند.
لزوم سرمایه‌گذاری مشترک
هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند با این چالش‌ها مقابله کند. سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی، سیستم‌های تشخیص زودهنگام و توافق‌نامه‌های همکاری ضروری خواهد بود.
تغییرات غیرقابل بازگشت در هندوکش-هیمالیا
قفل شدن مسیر تغییرات اقلیمی
پما گیامتشو، مدیر کل ICIMOD، اظهار داشت: «انتشار کربن‌ها قبلاً مسیر غیرقابل بازگشت ناهنجاری‌های مکرر برفی در HKH را قفل کرده‌اند.» این بیانیه واقعیتی را بازتاب می‌دهد که بسیاری از دانشمندان سال‌ها درباره آن هشدار داده‌اند.
تأثیر بر نسل‌های آینده
حتی اگر انتشار کربن‌ها از فردا کاهش یابد، اثرات آن همچنان به تغییر محیط زیست منطقه در دهه‌های آینده ادامه خواهد داد. نسل‌های آینده در آسیا با جهانی با برف کمتر، رودخانه‌های ضعیف‌تر و مبارزات بیشتر برای آب مواجه خواهند شد.
هشدار گسترده‌تر اقلیمی
بخشی از روندی گسترده‌تر
بحران برف تنها یک حادثه جداگانه نیست، بلکه بخشی از روندی گسترده‌تر و شتابان است. سازمان جهانی هواشناسی سازمان ملل گزارش داده است که آسیا در پنج سال از شش سال گذشته بیشترین عقب‌نشینی یخچال‌های طبیعی را تجربه کرده است.
تأثیر بر منابع آب
این از دست دادن بی‌وقفه یخ و برف، نقشه‌های هیدرولوژیکی آسیا را بازنویسی می‌کند. منابع آبی که زمانی قابل اعتماد بودند، اکنون غیرقابل پیش‌بینی شده‌اند و میلیون‌ها نفر را در معرض خطرات دوگانه سیلاب‌ها و خشکسالی‌ها قرار می‌دهند.
نیاز فوری به اقدام در هندوکش-هیمالیا
هشدار برای آسیا و جهان
هندوکش-هیمالیا زنگ خطری بی‌تردید به صدا درآورده است. بحرانی که در این ارتفاعات در حال وقوع است، نه تنها برای آسیا بلکه برای جهان هشداری است.
لزوم اقدام جسورانه و هماهنگ
کمبود آب، ناامنی غذایی و مهاجرت‌های اقلیمی می‌توانند به زودی بدون اقدام جسورانه و هماهنگ، بدتر شوند. زمان پاسخگویی اکنون است، پیش از آنکه ذوب برف – که زمانی نماد تجدید و امید بود – به خاطره‌ای از گذشته تبدیل شود.
