لاک‌پشت‌های دریایی نه تنها از آلودگی و گرمایش جهانی آسیب می‌بینند، بلکه تورهای ماهیگیری نیز تهدیدی جدی برای بقای آن‌ها به‌شمار می‌رود. این تورها تنها ماهی‌ها را به دام نمی‌اندازند، بلکه باعث گرفتار شدن لاک‌پشت‌ها، کوسه‌ها و گونه‌های دریایی دیگری می‌شوند که هدف صیادان نیستند.
راه‌حلی نوآورانه برای نجات لاک‌پشت‌ها
در سال‌های اخیر، پژوهشگران تلاش کرده‌اند با استفاده از چراغ‌های هشداردهنده روی تورها، جان این موجودات ارزشمند را نجات دهند. تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که نور روی تورها نصب می‌شود، لاک‌پشت‌ها تور را تشخیص داده و از آن فاصله می‌گیرند.
اما این روش مشکلاتی هم دارد. چراغ‌ها معمولاً با باتری کار می‌کنند که عمر کوتاهی دارد، تعویضشان پرهزینه است و خودشان می‌توانند به منبعی از آلودگی زیست‌محیطی تبدیل شوند. افزون بر این، چراغ‌های بزرگ باعث گره‌خوردگی در تور می‌شوند و کار صیادان را دشوارتر می‌کنند.
چراغ‌های خورشیدی برای تورهای ماهیگیری
به جای کنار گذاشتن ایده، گروهی از پژوهشگران با ماهیگیران تورگِی (gillnet) در مکزیک همکاری کردند تا راه‌حلی هوشمندانه‌تر پیدا کنند: چراغ‌های LED خورشیدی که مانند بویه‌ها عمل می‌کنند.
این چراغ‌ها برای صرفه‌جویی در انرژی به‌صورت چشمک‌زن کار می‌کنند و حتی بدون نور خورشید می‌توانند بیش از پنج روز فعال بمانند. نصب آن‌ها هم ساده است؛ مستقیماً روی طناب شناور تور بسته می‌شوند، درست مانند بویه‌های معمولی.
در آزمایش‌های واقعی در خلیج کالیفرنیا، این چراغ‌های خورشیدی توانستند میزان گیر افتادن لاک‌پشت‌ها را تا ۶۳ درصد کاهش دهند، بدون آنکه تأثیری منفی بر صید ماهیان هدف، مانند «دم‌زرد» داشته باشند.
«نتایج واقعاً هیجان‌انگیز بود»، جسی سنکو، استادیار مدرسه «آینده اقیانوس» در دانشگاه ایالتی آریزونا و سرپرست این تحقیق گفت. «این یک موقعیت برد-برد است؛ چراغی داریم که عمر طولانی‌تری دارد و در عین حال، به‌اندازه چراغ‌های باتری‌دار در کاهش صید ناخواسته مؤثر است.»
اهمیت لاک‌پشت‌های دریایی در اکوسیستم اقیانوس
لاک‌پشت‌های دریایی بیش از ۱۰۰ میلیون سال است که در زمین زندگی می‌کنند و نقش‌های منحصربه‌فردی در اکوسیستم‌های دریایی دارند که هیچ حیوان دیگری نمی‌تواند جایگزینشان شود. اگرچه برخی گونه‌ها دوباره در حال افزایش جمعیت هستند، اما تعداد کلی آن‌ها هنوز بسیار کمتر از گذشته است.
سنکو می‌گوید: «لاک‌پشت‌های دریایی برای حفظ سلامت اقیانوس‌ها حیاتی هستند و اقیانوس‌های سالم برای ماهیگیری پایدار ضروری‌اند.»
همکاری میان دانشمندان و ماهیگیران
به همین دلیل، آزمایشگاه ASU تصمیم گرفته است با ماهیگیران همکاری مستقیم داشته باشد. به‌جای تحمیل فناوری‌های پیچیده از بالا، آن‌ها راه‌حل‌هایی را با مشارکت جوامع محلی توسعه می‌دهند.
در یکی از پروژه‌های جاری، این تیم در سواحل کارولینای شمالی با ماهیگیران همکاری می‌کند تا صید ناخواسته را در تورهای ایستاده کف‌دریا (pound nets) کاهش دهد. در این پروژه، داده‌های صید در روزهایی که از چراغ‌های خورشیدی استفاده شده با روزهای بدون آن مقایسه می‌شود و رفتار لاک‌پشت‌ها نیز با دوربین‌های زیرآبی رصد می‌شود.
ایده‌ای از دل دریا
جالب است بدانید ایده چراغ‌های خورشیدی از آزمایشگاه نیامده، بلکه از دو برادر ماهیگیر مکزیکی به نام‌های خوان پابلو و فیلیپه کوئواس آمادور سرچشمه گرفته است که هم‌نویسندگان این پژوهش نیز هستند.
خوان پابلو می‌گوید: «ما در فرآیند طراحی مشارکت داشتیم و اجازه داشتیم نظر بدهیم و تغییراتی ایجاد کنیم. این همکاری اهمیت زیادی دارد، چون با ترکیب دانش ما و آن‌ها می‌توانیم به نتایج واقعاً جالبی برسیم.»
سنکو تأکید می‌کند: «این همکاری‌ها جوهره نوآوری واقعی است، چون وقتی ایده‌های خودشان در کار لحاظ می‌شود، احتمال بیشتری دارد از آن استفاده کنند و تجربه‌شان را با دیگران به اشتراک بگذارند.»
تولید انبوه چراغ‌های خورشیدی
پس از پایان آزمایش‌ها، برادران کوئواس درخواست کردند چراغ‌ها را نگه دارند چون باعث صرفه‌جویی در زمان و کاهش درگیری با لاک‌پشت‌ها می‌شد. اکنون آن‌ها همچنان از این چراغ‌ها استفاده می‌کنند و به گفته تیم تحقیق، احتمالاً تنها ماهیگیرانی در جهان هستند که از تورهای مجهز به چراغ خورشیدی استفاده می‌کنند.
سنکو می‌گوید: «وقتی این را شنیدم، فهمیدم به نتیجه مهمی رسیده‌ایم.»
تیم تحقیقاتی اکنون با شرکت Fishtek Marine همکاری می‌کند تا این چراغ‌های خورشیدی را برای تولید انبوه آماده کند. انتظار می‌رود طی دو تا سه سال آینده در بازار عرضه شوند. همچنین امید می‌رود دولت‌ها و نهادهای محیط‌زیستی به ماهیگیران برای خرید آن‌ها کمک مالی کنند تا استفاده از این فناوری آسان‌تر شود.
آینده‌ای روشن برای دریاها
پژوهشگران قصد ندارند در همین نقطه متوقف شوند. آن‌ها در حال بررسی دقیق‌تر هستند تا بفهمند چرا نور چشمک‌زن تا این حد مؤثر است و چگونه می‌توان کارایی آن را افزایش داد. هدف نهایی رسیدن به ۹۵ درصد کاهش صید ناخواسته است.
سنکو می‌گوید: «کاهش ۶۳ درصدی نقطه شروع فوق‌العاده‌ای است، اما چرا نتوانیم بهتر شویم؟ هدف من رسیدن از ۶۳ درصد به ۹۵ درصد است.»
این پژوهش تنها درباره حفاظت از لاک‌پشت‌ها نیست، بلکه درباره ساخت آینده‌ای است که در آن زندگی دریایی و جوامع ماهیگیر بتوانند در کنار هم پایدار و شکوفا بمانند.
منابع مالی این تحقیق توسط Schmidt Marine Technology Partners، صندوق حفاظت دیزنی و صندوق ملی خیریه تأمین شده است. نتایج کامل پژوهش در مجله Conservation Letters منتشر شده است.
