آیا تا به حال فکر کرده‌اید که پرندگان مهاجر چگونه مسیر خود به سمت مناطق گرم‌تر را پیدا می‌کنند؟ خب، تیمی از پژوهشگران از موسسه بوم‌شناسی هلند (NIOO-KNAW) و موسسه پرنده‌شناسی سوئیس (Vogelwarte Sempach) بالاخره راز ۷۰ ساله‌ای را درباره ساره‌ها و نحوه ناوبری آن‌ها کشف کرده‌اند.
الگوهای سارها
در قلب این مطالعه آلبرت پردک، زیست‌شناس هلندی قرار دارد که در اواسط قرن بیستم مأموریتی را برای رمزگشایی الگوهای مهاجرتی سارها آغاز کرد.
او هزاران سار را از هلند به سوئیس و اسپانیا منتقل کرد تا کشف کند که سارهای جوان و بالغ چگونه در مسیر مهاجرتی خود جهت‌یابی می‌کنند.
نتایج تحقیقات پردک که برای دهه‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار داشت، سرانجام توسط تیم امروزی تأیید و روشن شده است.
ناوبری سارها
در تحقیقات خود، دانشمندان هر سار را با استفاده از حلقه‌های فلزی سبک وزن که به پاهایشان بسته می‌شدند، به طور منحصر به فرد شناسایی کردند، استراتژی که هنوز هم توسط مرکز مهاجرت و جمعیت‌شناسی پرندگان هلند، Vogelwarte Sempach و همکارانشان در سراسر اروپا استفاده می‌شود.
به گفته موریسون پات از NIOO-KNAW، سارهای بالغ جابجا شده مسیر مهاجرتی خود را تغییر دادند تا به مکان‌های زمستان‌گذرانی معمول خود بازگردند.
در همین حال، سارهای جوان به مسیری که ابتدا شروع کرده بودند ادامه دادند و آن‌ها را به مکان‌های غیرمنتظره‌ای در جنوب فرانسه و اسپانیا رساند.
آیا سارها تقلیدکننده هستند؟
یافته‌های پردک میان کارشناسان متخصص در مهاجرت پرندگان واکنش‌های زیادی برانگیخت. این نتایج باعث شد تا نظریه‌های متعددی مطرح شود. نظریه‌ای قابل توجه بیان می‌کرد که سارهای جوان که ذاتاً حیوانات اجتماعی هستند، ممکن است به گروهی از سارهای محلی ملحق شوند.
وقتی بخشی از این گروه شوند، می‌توانند رفتارهای مهاجرتی این پرندگان باتجربه را تقلید کنند. اگر این نظریه صحیح باشد، می‌تواند درک ما از مهاجرت سارها را به طور اساسی تغییر دهد.
به طور خاص، این امر نشان می‌دهد که سارها مسیرهای مهاجرتی خود را از دیگران یاد می‌گیرند، نه این که به طور ذاتی از بدو تولد این مسیرها را بدانند. این کشف مهم خواهد بود، زیرا فرضیه طولانی‌مدت که مسیرهای مهاجرتی ذاتی هستند را به چالش می‌کشد.
برای حل این مناقشه، تیم داده‌های تاریخی پردک را بررسی کرده و الگوهای مهاجرت سارهای جابجا شده را با الگوهای سارهای محلی در سوئیس و اسپانیا مقایسه کردند.
سارها به تنهایی ناوبری می‌کنند
بازتحلیل داده‌های پردک یک کشف شگفت‌انگیز به همراه داشت. به جای این که سارها مهاجران اجتماعی باشند، آن‌ها ناوبران مستقلی هستند.
پات توضیح می‌دهد: “سارها به طور مستقل سفر می‌کنند و تصمیم‌گیری‌هایشان درباره اینکه کجا بروند تحت تأثیر رفتار مهاجرتی دیگران قرار نمی‌گیرد.”
یک مطالعه اخیر بیشتر این یافته را تأیید کرده است که نشان می‌دهد سارها در شب مهاجرت می‌کنند. به طور منطقی، چگونه ممکن است پرنده‌ای مسیر دیگری را در تاریکی شب تقلید کند؟
تصویر بزرگ‌تر برای ناوبری سارها
ممکن است بپرسید چرا این مناقشه مهم است. دنیای ما در حال تغییرات سریع است، با تغییرات آب و هوا و استفاده از زمین که در صدر قرار دارند.
در این پس‌زمینه، فهمیدن این که رفتار مهاجرتی یادگرفته شده است یا به ارث رسیده می‌تواند به ما کمک کند تا پیش‌بینی کنیم پرندگان چگونه می‌توانند با این تغییرات سازگار شوند.
هنک وان در یود، رئیس مرکز مهاجرت و جمعیت‌شناسی پرندگان هلند است. او اشاره کرد که با وجود حضور گسترده و قابلیت سازگاری با مناظر تحت تأثیر انسان، رفتار مهاجرتی به ارث رسیده سارها می‌تواند آن‌ها را کمتر انعطاف‌پذیر به تغییرات سریع کند.
این راز ۷۰ ساله که به یک کشف تبدیل شده است، چیزی کمتر از یک تحسین به پیچیدگی‌های طبیعت نیست. این بار دیگر به ما یادآوری می‌کند که هر موجودی، هرچند کوچک، دنیایی از اسرار دارد که منتظر کشف شدن است.
مرزهای آینده
با رمزگشایی تا حد زیادی از چگونگی ناوبری سارها، اکنون تمرکز به امکان‌های تحقیقات آینده که این کشف باز می‌کند معطوف شده است.
یکی از سوالات مهم این است که چگونه سارها ممکن است مسیرهای مهاجرتی خود را در پاسخ به تغییرات آب و هوایی جاری تنظیم کنند. پژوهشگران هدف دارند تا بررسی کنند که آیا عوامل محیطی خاصی وجود دارد که می‌تواند تصمیمات مهاجرتی را در این دنیای در حال تغییر سریع تأثیر بگذارد.
علاوه بر این، پیشرفت‌های فناوری ردیابی ماهواره‌ای نوید روش‌های دقیق‌تری برای جمع‌آوری داده‌ها می‌دهد که به دانشمندان امکان می‌دهد پرندگان فردی را در طول سفر مهاجرتی‌شان رصد کنند. این نوآوری‌ها پتانسیل آن را دارند که بینش‌های دقیق‌تری در مورد زندگی این پرندگان جذاب آشکار کنند.
پیامدها برای حفاظت
یافته‌های مربوط به مهاجرت سارها پیامدهای مهمی برای تلاش‌های حفاظت از پرندگان دارد. درک این که سارها به مسیرهای مهاجرتی به ارث رسیده تکیه دارند، نه یادگیری اجتماعی، نشان می‌دهد که هرگونه اختلال در زیستگاه‌های سنتی آن‌ها می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر جمعیت‌های آن‌ها داشته باشد.
حفاظت‌گران می‌توانند از این دانش برای توسعه استراتژی‌های هدفمندتر استفاده کنند، مانند ایجاد راهروهای مهاجرتی محافظت‌شده و حفظ زیستگاه‌های حیاتی در طول مسیرهای آن‌ها.
علاوه بر این، این بینش‌ها می‌تواند به گونه‌های مهاجر دیگر که با چالش‌های مشابه مواجه هستند، اعمال شود و به این ترتیب تلاش‌های گسترده‌تر در زمینه حفاظت از پرندگان را تقویت کند.
با حفاظت از محیط‌های طبیعی که سارها و دیگر پرندگان مهاجر به آن‌ها وابسته هستند، می‌توانیم به تضمین بقای آن‌ها در مواجهه با یک چشم‌انداز جهانی همیشه در حال تغییر کمک کنیم.
