این هفته آسمان میزبان یکی از دیدنی‌ترین پدیده‌های نجومی سال است. «ماه نوامبر» یا همان سوپر ماه معروف به «ماه سگ آبی»، در تاریخ ۵ نوامبر ۲۰۲۵، درخشان‌تر و بزرگ‌تر از همیشه در آسمان خودنمایی می‌کند.
این پدیده زمانی رخ می‌دهد که ماه در نزدیک‌ترین فاصله خود از زمین قرار می‌گیرد و به‌همین دلیل، نسبت به سایر ماه‌های کامل، بزرگ‌تر و پرنورتر دیده می‌شود. به گفته اخترشناسان، این سوپر ماه، درخشان‌ترین و نزدیک‌ترین ماه کامل سال ۲۰۲۵ خواهد بود.
چرا این ماه خاص است؟
ماه نوامبر امسال دقیقاً با نقطه حضیض مداری ماه (نزدیک‌ترین فاصله به زمین) منطبق شده است. این هم‌زمانی باعث می‌شود که ماه نه‌تنها بزرگ‌تر بلکه ۳۰٪ درخشان‌تر از معمول به نظر برسد. ناسا (NASA) گزارش داده که یک سوپر ماه می‌تواند تا ۱۴٪ بزرگ‌تر از کوچک‌ترین ماه کامل سال باشد.
اصطلاح «سوپر ماه» نخستین‌بار در سال ۱۹۷۹ توسط منجم و طالع‌بین آمریکایی «ریچارد نول» (Richard Nolle) معرفی شد و از آن زمان به یکی از محبوب‌ترین پدیده‌های رصدی برای علاقه‌مندان آسمان شب تبدیل شده است.
سوپر ماه دقیقاً چیست؟
سوپر ماه زمانی رخ می‌دهد که دو رویداد هم‌زمان اتفاق بیفتد:
- ماه در فاز کامل قرار گیرد.
- در همان زمان، در نزدیک‌ترین فاصله مداری خود از زمین یعنی حضیض (Perigee) باشد.
از آن‌جا که مدار ماه بیضوی است، فاصله آن از زمین همیشه ثابت نیست. در نتیجه، در برخی شب‌ها ماه کمی دورتر و در برخی شب‌ها کمی نزدیک‌تر به نظر می‌رسد. وقتی این نزدیکی با زمان ماه کامل هم‌زمان می‌شود، نتیجه آن همان پدیده‌ای است که ما به‌عنوان «سوپر ماه» می‌شناسیم.
چه زمانی و چگونه این پدیده را ببینیم؟
سوپر ماه نوامبر در روز چهارشنبه، ۵ نوامبر ۲۰۲۵، رأس ساعت ۱۶:۲۰ به وقت ترکیه به مرحله ماه کامل می‌رسد. اما بهترین زمان برای تماشای آن، پس از غروب آفتاب همان روز است؛ زمانی که ماه از افق بالا می‌آید و درخشش طلایی و چشم‌گیر خود را به نمایش می‌گذارد.
برای رصد آن نیازی به تلسکوپ یا تجهیزات خاص نیست. کافی است در مکانی باشید که دید باز به افق داشته باشید تا بتوانید این منظره خارق‌العاده را با چشم غیرمسلح مشاهده کنید.
به گفته شَنون اشمول (Shannon Schmoll)، مدیر رصدخانه آبرامز در دانشگاه ایالتی میشیگان:
«تفاوت اندازه ماه ممکن است با چشم غیرمسلح زیاد مشخص نباشد، اما اگر تصاویر این ماه را با عکس‌های ماه کامل قبلی مقایسه کنید، تغییر به‌وضوح دیده می‌شود.»
تأثیر سوپر ماه بر زمین و جزر و مد
زمانی که ماه به زمین نزدیک‌تر می‌شود، نیروی گرانش آن اندکی افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود جزر و مد دریاها کمی بالاتر از حالت معمول باشد. با این حال، اخترشناسان تأکید می‌کنند که این تغییرات در سطح دریا بسیار جزئی است و تأثیر قابل توجهی بر سواحل نخواهد داشت.
لورنس واسرمن (Lawrence Wasserman) از رصدخانه لاول (Lowell Observatory) می‌گوید:
«تأثیر سوپر ماه بر جزر و مد در بیشتر مناطق ساحلی آن‌قدر کوچک است که به‌سختی قابل تشخیص خواهد بود.»
فرصت دوباره در دسامبر
اگر سوپر ماه نوامبر را از دست بدهید، جای نگرانی نیست. آخرین سوپر ماه سال ۲۰۲۵ در تاریخ ۶ دسامبر طلوع خواهد کرد و فرصتی دیگر برای علاقه‌مندان به تماشای آسمان شب فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
سوپر ماه نوامبر ۲۰۲۵ نه‌تنها فرصتی برای لذت بردن از زیبایی‌های آسمان شب است بلکه یادآور پیوند شگفت‌انگیز میان زمین و ماه نیز محسوب می‌شود. اگر در این شب آسمان صاف بود، پیشنهاد می‌شود حتی برای چند دقیقه نگاهتان را به این سوپر ماه درخشان بدوزید.
آیا شما هم سوپر ماه را تماشا کردید؟ تجربه یا عکس خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید و مقاله را برای دوستان علاقه‌مند به نجوم ارسال کنید.
