تا سال ۲۰۵۰ در اقیانوس‌ها پلاستیک بیشتر از ماهی پیدا می‌شود! این تخمینی است که دانشمندان زده‌اند و با توجه به آمار و ارقام ضایعات پلاستیک در جهان، این تخمینی کاملاً منطقی است و به این ترتیب، انسان‌ها دیگر باید به فکر قلاب پلاستیک گیری باشند تا قلاب ماهی‌گیری!
تولید بی‌رویه در پلاستیک به حدی رسیده است که یکی از بحران‌های زیست محیطی، حل مسئله‌ی پلاستیک به حساب می‌آید. پلاستیک که ماده‌ای نفتی است، اصطلاحاً غیر زیست تجزیه پذیر است و حدود 400 سال طول می‌کشد تا در خاک تجزیه شود. به همین دلیل اگر فکری به حال پلاستیک‌های ضایعاتی نشود، این بحران به جایی خواهد رسید که تمام کره‌ی زمین را ضایعات پلاستیکی خواهد گرفت. شاید این حرف خیالبافی به نظر بیاید، ولی اگر بدانید میزان توده‌ی پلاستیک‌های حال حاضر روی کره‌ی زمین بیشتر از توده‌ی همه‌ی جانداران روی هم است، نظرتان عوض شود!
مضرات پلاستیک بر محیط زیست
این پلاستیک‌ها که سالیان سال در طبیعت باقی می‌مانند مضرات متعدد و گوناگونی برای محیط زیست به همراه دارند و می‌توانند و به طیف وسیعی از جانوران آسیب برسانند.
البته خیلی‌ها فکر می‌کنند این آسیب به آنها نمی‌رسد و مسئله‌ی مضرات ضایعات پلاستیک بر محیط زیست به آنها مربوط نمی‌شود؛ اما این کاملاً اشتباه است و تمام آسیبی که به محیط زیست وارد می‌شود مستقیماً به خود ما بر می‌گردد آن هم نه با فاصله‌ی زمانی زیاد! در زیر به بیان نمونه‌ای از مضرات پلاستیک بر محیط زیست، سلامت جانداران و سلامت عمومی انسان‌ها خواهیم پرداخت.
سوزاندن، دفن کردن یا بازیافت ضایعات پلاستیکی
کارهایی که بر روی ضایعات پلاستیکی می‌توان انجام داد از ۳ حالت خارج نیست. یا آنها را می‌سوزانند، یا دفن می‌کنند و یا بازیافت می‌کنند. تنها وقتی ضایعات پلاستیکی بازیافت شوند است که آسیب آنها به محیط زیست به حداقل می‌رسد.
سوزاندن پلاستیک:
آسیب‌های سوزاندن پلاستیک بر طبیعت و انسان‌ها چیزی نیست که بر کسی پوشیده باشد. این کار منجر به تولید گازهای بسیار مخربی می‌شود که می‌تواند صدمات غیر قابل جبرانی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها بگذارد.
بسیاری از این سوزاندن‌ها فقط به منظور نابود کردن پلاستیک و خلاص شدن از حجم عظیم این ضایعات غیر قابل تجزیه انجام نمی‌گیرد. مثلاً در کشورهایی مثل ایران هنوز هم برای جداسازی روکش ضایعات سیم و کابل و دست یافتن به مس آن، روکش پلاستیکی روی آن را می‌سوزانند، در حالی که این کار علاوه بر آسیب زدن به کیفیت مس، میزان بسیار زیادی آلاینده وارد اتمسفر کره‌ی زمین می‌کند.
دفن ضایعات پلاستیک:
ضررهای که سوزاندن ضایعات پلاستیک با خود دارد در سال‌های گذشته آشکارتر شده است. اما عموماً فکر می‌کنند با دفن ضایعات پلاستیک می‌توان بدون متحمل شدن ضرر، از انبوه ضایعات پلاستیک خلاص شد. اما این اصلاً درست نیست.
یکی از جنبه‌های اشتباهی که در این رویکرد وجود دارد، کمبود فضای کافی برای دفن زباله‌ها است. همانطور که گفته شد، میزان پلاستیک موجود در طبیعت، در حال حاضر بیشتر از حجم کلیه‌ی جانداران روی زمین است و این یعنی فاجعه. پس میزان زمین‌هایی که دفن زباله‌های پلاستیکی به آن نیاز دارند، بیش از نیاز جانداران است و پس از مدتی جایی برای زندگی جانداران باقی نمی‌ماند؛ چون زمینی که محل دفن زباله‌ها باشد دیگر قابل سکونت برای اکثر جانداران نیست.
بررسی آماری پلاستیک در جهان:
حقیقت تلخی که در این میان وجود دارد، میزان بازیافت پلاستیک‌های تولید شده در جهان است. با توجه به آمار منتشر شده، تنها 10% ضایعات پلاستیکی بازیافت شده‌اند که در مقایسه با مواد دیگری چون روزنامه که 80% و تخته فیبر که 70% بوده است، بسیار کمتر است؛ در حالی که میزان آسیبی که محیط زیست از ضایعات پلاستیک متحمل می‌شود بسیار زیاد است.
این در حالی است که میزان تولید زباله‌ی پلاستیکی تا سال ۲۰۱۵ حدود ۶.۳ میلیارد تن بوده است و تنها حدود 10% آن وارد فرآیند بازیافت شده است. از ۹۰% باقی مانده، 12% آن سوزانده شده است و نزدیک به ۷۸٪ درصد باقی مانده در لندفیل‌ها یا همان محل دفن زباله مدفون شده‌اند.
البته طبق گزارش سازمان حفظ محیط زیست آمریکا (EPA)، میزان بازیافت به طور کلی 9.1% بوده است. طبق گزارشات این سازمان میزان بازیافت برخی زباله‌های پلاستیکی بالاتر است و برای نمونه، بطری‌ها حدود 30% بازیافت می‌شوند. البته همین بازیافت در قوطی‌های فلزی و فولادی 71.3%گزارش شده است که نشان می‌دهد میزان توجه به بازیافت پلاستیک بسیار پایین‌تر از ضایعات فلزی است و جای کار بسیار زیادی دارد.
البته برخی کشورها مثل ژاپن در این امر پیشگام هستند. آمار استفاده از ضایعات پلاستیکی برای کشور ژاپن خیره کننده است؛ به طوری که میزان استفاده از ضایعات پلاستیکی-بازیافت یا تولید انرژی- در سال ۱۹۹۶ برابر ۳۹٪ بوده است. با تلاش‌های صورت گرفته این میزان تا سال ۲۰۰۶ به 73% رشد یافته است ولی این پایان کار نبوده و در سال ۲۰۱۸ این عدد به نرخ قابل توجه ۸۶٪ رسیده است.
این در حالی است که میزان استفاده از ضایعات پلاستیکی در ایالات متحده آمریکا بر عکس آمار کشور ژاپن است و ۸۶٪ زباله‌های پلاستیکی در این کشور در لندفیل‌ها دفن می‌شوند که چیزی حدود ۳۰ میلیون تن در سال است.
عامل بازدارنده در افزایش میزان بازیافت پلاستیک
یکی از عواملی که میزان بازیافت پلاستیک را به شدت تحت تأثیر قرار داده است شیوه‌ی تولید پلاستیک برای تولید پلاستیک‌های بسته‌بندی است. این پلاستیک‌ها وقتی کیفیت و خلوص کافی را داشته باشند می‌توانند بازیافت شوند و در غیر اینصورت، بلکه قابل بازیافت نبوده و تنها برای تولید انرژی و سوزانده شدن می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
نقش مدیریت پسماند در بهبود اوضاع پلاستیک جهان
در این میان شاید یکی از اصلی‌ترین عواملی که می‌تواند بر میزان بازیافت ضایعات پلاستیکی تأثیر بگذارد، به کار گیری شیوه‌های مدیریت پسماند و تفکیک در مبداء است. بسیاری از پلاستیک‌های ضایعاتی در شهرها و خانه‌ها تولید می‌شوند. بسیاری از این پلاستیک‌ها، به دلیل مخلوط شدن با سایر ضایعات مخصوصا پسماند تر (آلی)، غیر قابل استفاده می‌شوند.
این ضایعات که در کشور ما به خوبی مدیریت نشده‌اند، با پسماند تر مخلوط شده و حتی اگر از جمله پلاستیک‌های قابل بازیافت هم باشند، کیفیت بازیافت آنها کاهش یافته و حتی دیگر قابل بازیافت شدن نخواهند بود و ناگزیر باید به محل دفن زباله‌ها برده شوند.
این پسماندهای مخلوط شده حتی قابل سوزاندن و تولید انرژی هم نیستند و به همین دلیل مدیریت پسماند و تفکیک در مبداء می‌تواند نقش مهمی در افزایش میزان استفاده از ضایعات پلاستیک داشته باشد.
راه حلی در دسترس برای کمک به بحران پلاستیک
یکی از راه حل‌های موجود در این وضعیت، استفاده از اپلیکیشن‌هایی است که در بخش جمع‌آوری و مدیریت پسماند مشغول به فعالیت هستند. این نرم‌افزارها با استفاده از امکاناتی که در اختیار کاربرانشان می‌گذارند، این امکان را فراهم می‌کنند تا استفاده‌ی درست از ضایعات، راحت و سریع انجام پذیرد و در مواردی منجر به درآمدزایی صاحبان ضایعات شود.
در کشور ما ایران متأسفانه نمونه‌های زیادی از این اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها در دسترس نیست. شاید تنها نمونه‌ی موفق در بخش جمع‌آوری ضایعات، وب اپلیکیشن تفکیکان باشد که با فراهم کردن بستری مناسب، امکان ارتباط مستقیم و راحت صاحبان ضایعات را با خریداران ضایعات فراهم کرده است که به نوبه‌ی خود، بسیار کارآمد و ارزشمند است.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
