“آنها اول پدرم را کشتند”، اولین تجربه کارگردانی آنجلینا جولی درباره تاثیر جنگ بر یک دختر جوان در کامبوج بود. حالا او تهیه‌کننده فیلمی است که در افغانستان اتفاق می‌افتد. او در مراسم افتتاحیه این فیلم گفت:”در بعضی کشورهای جهان دختر بودن دشوارتر است”.
“نان‌آور” ساخته نورا توامی، فیلمسازی ایرلندی، انیمیشنی است که کارگردان و تهیه‌کنندگان آن زن هستند. این انیمیشن از کتاب پرفروش نویسنده کانادایی دبورا الیس اقتباس شده است.
در این فیلم سارا چودری، بازیگر نوجوان کانادایی صداپیشه (دوبلور) پروانه، دختری ۱۱ ساله‌ای است که در سال ۲۰۱۱ زیر سلطه طالبان بزرگ می‌شود.
وقتی پدرش پروانه اشتباهی دستگیر می‌شود، او برای نجات مادر و خواهرانش از گرسنگی لباس پسرانه به تن می‌کند و خودش را پسر جا می‌زند، چرا که زنان بدون همراه مردی از خانواده نمی‌توانند از خانه بیرون شوند.
با آن که این داستانی برای کودکان است اما جزئیات زندگی در زمان حکومت طالبان در افغانستان را پنهان نمی‌کند از جمله این که چه اتفاقی برای زنی می‌افتاد که بدون برقع در خیابان دیده می‌شد.
پروانه لباس پسرانه به تن کرده تا برای خانواد‌ه‌اش غذا تهیه کند
این فیلم بعد از این که در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو برای اولین بار نمایش داده شد، در سال جاری نامزد بهترین انیمیشن اسکار شد. خانم جولی، تهیه‌کننده اجرایی آن از جوانان و نوجوانانی که در این جشنواره شرکت کرده بودند خواست که “بیشتر اهل مدارا باشند” و “با افرادی که پیشینه‌های متفاوتی دارند و در محله شان زندگی می‌کنند، آشنا شوند”.
او گفت: “تنوع بخش فوق‌العاده دنیای ماست.”
قبل از این که از خانم توامی خواسته شود فیلم “نان‌آور” را بسازد، برای دو فیلم انیمیشن دیگر (آهنگ دریا و راز کیلز) نامزد اسکار شده بود.
او می‌گوید: “شما داستان‌های زیادی شبیه این را در پرده سینما نمی‌بینید، به خصوص با انیمیشن و شیوه نویسندگی دبورا الیس. او زبان را به خاطر کودکان خیلی ساده نمی‌کند، حقیقت را می‌نویسد و داستان‌هایش بر اساس تجاربش در اردوگاه‌های پناهجویان در پاکستان در زمان طالبان است.”
خانواده پروانه
به گفته توامی از این که جولی خیلی به موقع به سازندگان فیلم پیوست، زمانی که انیتا دورون روی پیش‌نویس فیلمنامه کار می‌کرد:
“او بیش از ده سال تجربه در زمینه کار با افغانستان داشت. او در آنجا از آموزش دختران حمایت می‌کند. او همچنین مرا تشویق کرد تا حد ممکن صداپیشگان افغان استخدام کنم. او همچنین به من کمک کرد که بدانم که جهان از سال ۲۰۰۱ به بعد چگونه تغییر کرد و ما در غرب چه برداشتی از این بخش از کره زمین داریم.”
این فیلمساز همچنین هنرمندان و آوازخوانان افغان استخدام کرد و فیلم به دری (فارسی) و پشتو، زبان‌های رسمی ترجمه شد. این فیلم قبل از مراسم اسکار در کابل هم به نمایش درآمد.
توامی می‌گوید: “اما من نمی‌خواهم که ‘پیام ‘ این فیلم درباره این که دختران در برخی جوامع با چه چیزهایی روبه‌رو هستند، بارها تکرار شود. از خیلی جهات، امیدوارم که شخصیت پروانه فراتر از جنسیتش باشد.”
این داستان تاثیر زیادی روی صداپیشگان این فیلم نیز داشته است
“او به یک وضعیت بسیار جدی کودکانه نگاه می‌کند که فکر می‌کنم پسران و دختران هر دو گروه می‌توانند به آن مرتبط باشند. این یک فیلم جهانی است. جنگ در ایرلند شمالی نگرشی درباره پیچیدگی جنگ و آسیب‌پذیری صلح به من به عنوان یک زن ایرلندی بخشیده و این که چگونه باید وقتی به صلح می‌رسیم، قدرش را بدانیم.”
سارا چودری زمانی که صداپیشگی پروانه را اجرا کرد، خیلی بزرگتر از شخصیت پروانه نبود. او می‌گوید “نان‌آور چشم‌های مرا به امتیازاتی که دارم باز کرد”.
“من غذا، آب، زمینه آموزش و امکانات بهداشتی دارم که برایم تضمین شده در حالی که دختران دیگر در سراسر جهان به این امتیازات دسترسی ندارند. اولین بار که کتاب‌ها را خواندم، نه سال داشتم و پروانه را به خاطر عزم و اراده و خوشبینی‌اش دوست داشتم. می‌خواستم روحیه او را داشته باشم.”
سارا می‌گوید صداپیشگی‌اش در نقش پروانه روی او تاثیر زیادی گذاشته و باعث شده با اشتیاق بیشتری بخواهد به دختران در سراسر جهان کمک کند.
توامی اما می‌گوید: “فکر نمی‌کنم نان‌آور پاسخ‌های ساده‌ای به وضعیت زنان در افغانستان ارایه کند و نیاز هم نیست چنین کند.”
کارگران فیلم می‌گوید داستان پروانه داستانی از امید است
او می‌گوید نمی‌توانید باورها و ارزش‌های خود را در جامعه‌ای مثل افغانستان تامین کنید. به نظر او باید در زمینه توانمندی زنان جوان در آن جامعه تلاش شود تا جامعه تغییر کند.
توامی عقیده دارد که در حال حاضر ایستادن در برابر محدودیت‌های جامعه افغانستان تلاش فراوانی می‌خواهد و کار بسیار خطیری است: “این مسائل را ما ساده نمی‌گیریم. ما فقط شخصیتی در فیلم ارایه می‌دهیم که تجسمی از امید است و امید چیزی است که ما باید به آن متکی باشیم.”
نان‌آور روز جمعه (۲۵ مه) در بریتانیا اکران شد.
