نابودی حیوانات مسن سرنوشت اکوسیستم‌ها را تعیین می‌کند

روزنامه گاردین نوشت: بر اساس تحقیقات جدید، حیوانات مسن و باتجربه نقشی حیاتی در بقای گونه‌های خود ایفا می‌کنند. حفاظت از این حیوانات برای حفظ سلامت اکوسیستم‌ها ضروری است.

نقش حیوانات مسن در اکوسیستم‌ها

تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات نشان می‌دهند که حیوانات نیز مانند انسان‌ها با گذشت زمان خرد و دانش جمع‌آوری می‌کنند. از ماهی بوفالوی دهان‌بزرگ که یک قرن عمر می‌کند تا کوسه‌های گرینلندی که می‌توانند ۴۰۰ سال زنده بمانند و حتی اسفنج‌هایی که هزاران سال دوام دارند، حیوانات مسن حامل اطلاعات ارزشمندی هستند که برای بقای گونه‌هایشان حیاتی است.
با این حال، پژوهشگران هشدار می‌دهند که فعالیت‌های انسانی با نابود کردن این حیوانات گران‌بها نه تنها بقای آن‌ها، بلکه ثبات کل اکوسیستم‌ها را تهدید می‌کند.

مطالعه‌ای که در مجله Science منتشر شده است، نشان می‌دهد که حفاظت از حیوانات مسن، به‌ویژه آن‌هایی که بزرگ‌تر و باتجربه‌تر هستند، اهمیت زیادی دارد. این حیوانات اگرچه اغلب به دلیل اندازه بزرگ یا ویژگی‌های ارزشمندی مثل دندان یا شاخ‌هایشان مورد هدف قرار می‌گیرند، اما نقش کلیدی در هدایت گونه‌های خود در برابر چالش‌های محیطی ایفا می‌کنند.

نقش حیوانات مسن در جوامع حیوانی

مانند انسان‌ها، حیوانات نیز با افزایش سن خردمندتر می‌شوند. برای مثال، فیل‌های مسن برای گله‌هایشان بسیار مهم هستند، زیرا با داشتن «حافظه اجتماعی» می‌توانند به آن‌ها در شناسایی خطرات، تشخیص دوست و دشمن و یافتن مسیرهای امن کمک کنند.
همچنین، نهنگ‌های قاتل ماده مسن در یافتن مناطق غنی از ماهی که برای بقای کل گله حیاتی است، مهارت خاصی دارند. پرندگان و پستانداران مسن نیز با مراقبت بهتر از فرزندان خود به رشد نسل‌های آینده کمک می‌کنند.

این حیوانات مسن فقط تولیدمثل نمی‌کنند، بلکه نسل‌های بعدی را نیز آموزش می‌دهند. این پدیده که به «فرضیه مادربزرگ» معروف است، بیان می‌کند که حیوانات مسن حتی اگر خود دیگر زادآوری نکنند، نقش مهمی در تربیت نسل بعد دارند. این موضوع نه تنها در انسان‌ها بلکه در فیل‌ها و نهنگ‌های قاتل نیز مشاهده شده است. در اقیانوس‌ها، ماهی‌های مسن با آموزش مسیرهای تغذیه و مهاجرت به نسل‌های جوان‌تر، در بقای آن‌ها نقش دارند.

خطرات نابودی حیوانات مسن

شکار یا نابودی حیوانات مسن پیامدهای گسترده‌ای دارد. بدون آن‌ها، گروه‌ها دانش جمعی خود را از دست می‌دهند و جمعیت‌ها ناپایدار می‌شوند. به‌عنوان مثال، شیوه‌های ماهیگیری که بزرگ‌ترین ماهی‌ها را هدف قرار می‌دهند، شاید راهی برای کسب بیشترین صید به نظر برسند، اما در واقع به جمعیت ماهی‌ها آسیب می‌زنند. اطلاعاتی که ماهی‌های مسن درباره بهترین مناطق تغذیه و تولیدمثل حمل می‌کنند از بین می‌رود و بقا برای نسل‌های آینده دشوارتر می‌شود.

اکولوژیست کلر کوپف که این تحقیق را رهبری کرده است، هشدار می‌دهد که از دست دادن حیوانات مسن می‌تواند در طول زمان به فروپاشی کل جمعیت منجر شود. او می‌گوید: «وقتی یک فرهنگ از دست می‌رود، بازگرداندن آن بسیار دشوار است.» این وضعیت در بسیاری از جمعیت‌های ماهی که حتی پس از اعمال ممنوعیت‌های شکار هم به سختی بهبود می‌یابند، مشاهده شده است.

رویکرد جدیدی برای حفاظت

برای مقابله با این مشکل، پژوهشگران رویکردی به نام «حفاظت از حیوانات مسن» را پیشنهاد می‌کنند. این رویکرد شامل ایجاد سیاست‌هایی برای حفاظت از حیوانات مسن است که نقش حیاتی در حفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم ایفا می‌کنند.
در گونه‌هایی مانند فیل‌ها که حیوانات مسن اغلب به دلیل عاج‌های بزرگ‌شان هدف شکار قرار می‌گیرند، حفاظت از این حیوانات می‌تواند از فروپاشی اجتماعی گروه‌هایشان جلوگیری کرده و به رشد نسل‌های آینده کمک کند.

کوپف و همکارانش معتقدند حیوانات مسن برای سلامت بلندمدت اکوسیستم‌ها ضروری هستند. آن‌ها با انتقال اطلاعات درباره نحوه سازگاری با محیط‌های در حال تغییر، یافتن غذا و فرار از شکارچیان، به حفظ تعادل طبیعت کمک می‌کنند. حفاظت از این حیوانات به معنای حفاظت از اکوسیستم‌های حساسی است که به آن‌ها وابسته هستند.

پیامدها برای انسان‌ها

این تحقیق فقط به حیوانات مربوط نمی‌شود، بلکه با ما انسان‌ها نیز ارتباط دارد. کوپف اشاره می‌کند که جامعه تمایل دارد افراد مسن – چه انسان و چه حیوان – را دست‌کم بگیرد. او می‌پرسد: «این موضوع چه سودی برای دنیای مدرن دارد؟» و هشدار می‌دهد که با نادیده گرفتن خرد نسل‌های قدیمی، همه ما آسیب می‌بینیم.

در بسیاری از فرهنگ‌ها، افراد مسن حامل دانش و تجربیاتی هستند که جوامع را پایدار و موفق می‌کنند. همین موضوع در دنیای حیوانات نیز صدق می‌کند. با حفاظت از افراد مسن، نه تنها زندگی آن‌ها بلکه بقای گونه‌هایی که از آن‌ها حمایت می‌کنند را تضمین می‌کنیم.

تغییر در رویکرد حفاظت از حیوانات

حیوانات مسن و باتجربه در اکوسیستم‌ها و جوامع حیوانی نقش مهمی دارند و نابودی آن‌ها آینده گونه‌ها را تهدید می‌کند. بنابراین، حفاظت از حیوانات مسن برای حفظ تعادل طبیعت اهمیت بسیاری دارد.

تغییر رویکرد حفاظت از حیوانات و تمرکز بر حفاظت از حیوانات مسن می‌تواند از انقراض گونه‌های در معرض خطر جلوگیری کند. استراتژی حفاظت از حیوانات مسن تنها یک موضوع زیست‌محیطی نیست، بلکه گامی حیاتی برای حفظ سلامت اکوسیستم‌ها است. این رویکرد برای پایداری طبیعت و اکوسیستم‌ها اهمیت زیادی دارد.