بشار اسد سقوط کرد، روسیه و ایران عقب‌نشینی کردند. با این حال، اسرائیل، ترکیه و ایالات متحده عملیات خود در منطقه را ادامه می‌دهند. نیویورک تایمز بررسی کرده است که پنج کشوری که در درگیری‌های سوریه همچنان فعال هستند، با سقوط اسد چه چیزی به دست آورده‌اند.
در شهر ویران‌شده حمص، سوریه، در یک مرکز خرید تخریب‌شده، پوستر رئیس‌جمهور بشار اسد نصب شده است. (عکس بالا: سرگئی پونومارف، نیویورک تایمز، ۱۵ ژوئن ۲۰۱۴)
قدرت‌های بزرگ از گذشته‌های دور برای تسلط بر سرزمینی که اکنون سوریه خوانده می‌شود، به دلیل موقعیت استراتژیک آن از مدیترانه تا رود فرات و فراتر از آن، جنگیده‌اند. این مبارزه همچنان ادامه دارد. در طول جنگ داخلی ۱۳ ساله سوریه، ایران، روسیه و گروه شبه‌نظامی حزب‌الله لبنان از حکومت بی‌رحمانه بشار اسد حمایت کردند، در حالی که ایالات متحده، ترکیه و دیگر کشورها گروه‌های مختلف شورشی را پشتیبانی کردند. اکنون، پس از پیشرفت سریع شورشیان و فروپاشی دولت اسد، قدرت‌های بزرگ در تلاش هستند تا در مرزهای سوریه نفوذ پیدا کنند.
برای اولین بار پس از سال‌ها، آسمان سوریه دیگر شاهد هواپیماهای بمب‌افکن روسی و سوری نیست، اما حملات هوایی اسرائیل، ترکیه و آمریکا همچنان ادامه دارد. این کشورها با پایان رژیم اسد چه چیزی به دست خواهند آورد و چه چیزی از دست خواهند داد؟
ترکیه
ترکیه دو نگرانی عمده در سوریه دارد: پ‌ک‌ک/ی‌پ‌گ و پناهندگان. مناطق شرقی سوریه جمعیت زیادی از کردها را در خود جای داده است که دولت ترکیه آن‌ها را متحدان گروه‌های جدایی‌طلب کرد در ترکیه می‌داند. همچنین ترکیه میزبان حدود ۴ میلیون پناهنده سوری است که از ظلم دولت اسد فرار کرده‌اند. رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان تمایل دارد این پناهندگان به خانه‌های خود بازگردند.
ترکیه که روزگاری مرکز امپراتوری عثمانی و بخش بزرگی از سوریه بود، از گروه‌های شورشی متعددی در طول مرزهای سوریه حمایت کرده است. یکی از این گروه‌ها، هیئت تحریر شام، که رهبری حمله به اسد را بر عهده داشت، از حضور نظامی ترکیه در منطقه بهره برده است.
هرچند مشخص نیست ترکیه حمله قاطع این گروه را تأیید کرده یا خیر، اما ارتش ملی سوریه که نزدیک‌ترین گروه به ترکیه است، به نوعی نقش نیروی نیابتی را برای این کشور ایفا کرده است. این گروه از ترکیه کمک‌های مالی و تسلیحاتی دریافت کرده و در ازای آن، با پ‌ک‌ک/ی‌پ‌گ که ترکیه آن‌ها را تهدیدی امنیتی می‌داند، مقابله کرده است.
اخیراً درگیری‌های شدیدی میان هیئت تحریر شام و ارتش ملی سوریه در منبج، یکی از مناطق تحت کنترل پ‌ک‌ک/ی‌پ‌گ، رخ داده است. ترکیه اکنون به‌عنوان قدرتی خارجی که بیشترین دسترسی و تأثیر را بر گروه‌های مسلح در سوریه دارد، شناخته می‌شود و این امکان را دارد که اهداف خود، از جمله حملات بیشتر به پ‌ک‌ک/ی‌پ‌گ و بازگرداندن پناهندگان، را محقق کند.
اسرائیل
اسرائیل تاکنون سه بار با سوریه وارد جنگ شده و درگیری‌های مسلحانه متعددی با این کشور داشته است. اسرائیل بخش بزرگی از بلندی‌های جولان را که منطقه‌ای کوهستانی در جنوب غرب سوریه است، در اختیار دارد. هرچند این الحاق توسط سازمان ملل و اکثر کشورها به رسمیت شناخته نشده است.
در طول جنگ داخلی سوریه، اسرائیل به‌طور مداوم مواضع ایران و حزب‌الله را در سوریه هدف حملات هوایی قرار داده است. به‌عنوان مثال، در آوریل، اسرائیل ساختمانی متعلق به سفارت ایران در دمشق را بمباران کرد و تعدادی از مقامات ارشد نظامی و اطلاعاتی ایران را کشت.
پس از سقوط رژیم اسد، اسرائیل برای اولین بار از جنگ ۱۹۷۳ به‌طور علنی نیروهای خود را به جولان و فراتر از مناطق غیرنظامی منتقل کرد. اسرائیل همچنین انبارهای تسلیحات شیمیایی، سامانه‌های دفاع هوایی و مواضع موشکی سوریه را بمباران کرده است. بااین‌حال، روشن نیست که آیا یک دولت جدید در دمشق، که تحت تسلط اسلام‌گرایان تندرو باشد، امنیت اسرائیل را افزایش خواهد داد.
ایران
روابط ایران و سوریه به حدود ۵۰ سال پیش بازمی‌گردد، زمانی که حافظ اسد، رئیس‌جمهور وقت سوریه، از ایران در جنگ ۸ ساله با عراق حمایت کرد. سوریه برای ایران به‌عنوان حلقه‌ای از شبکه‌ای که آن را “محور مقاومت” می‌نامد، نقش کلیدی داشته است.
در طول جنگ داخلی، ایران با اعزام نیروهای نظامی، شبه‌نظامیان حزب‌الله و تیپ‌هایی تحت فرماندهی نیروی قدس به حمایت از اسد پرداخت. اما با سقوط اسد، ایران بخش بزرگی از نفوذ خود را در سوریه و لبنان از دست می‌دهد.
روسیه
روسیه از دوران شوروی روابط نزدیکی با سوریه داشته است. در جنگ داخلی، روسیه برای حفظ اسد از گروه‌های نظامی مانند واگنر استفاده کرد و پایگاه‌هایی در طرطوس و دمشق ایجاد کرد. با سقوط رژیم اسد، روسیه بخش بزرگی از نفوذ خود را از دست می‌دهد، اما به احتمال زیاد پایگاه طرطوس را حفظ خواهد کرد.
آمریکا
روابط آمریکا و سوریه همیشه پرتنش بوده است. ایالات متحده در جنگ داخلی از نیروهای کرد سوری حمایت کرد و عملیات‌هایی علیه داعش انجام داد. با سقوط اسد، آمریکا همچنان تلاش خواهد کرد تا از بازگشت داعش جلوگیری کند و امنیت منطقه را تأمین کند.
الیسیا جی. روبین | نیویورک تایمز
