در جستجوی ما برای درک اسرار شگفت‌انگیز و اغلب نادیده‌گرفته‌شده دنیای زنده‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، گاه‌گاهی به شگفتی‌ای برمی‌خوریم که دیدگاه تازه‌ای به زندگی می‌بخشد. یکی از این شگفتی‌ها، «کولمبولای کروی» (Dicyrtomina minuta) است، موجود کوچکی که در زمینه پرش از همه جلوتر است.
پرش‌های آکروباتیک کولمبولای کروی
کولمبولای کروی حداکثر چند میلی‌متر طول دارند. آن‌ها توانایی پرواز، گاز گرفتن یا نیش زدن را ندارند، اما می‌توانند بپرند.
شاید تعجب‌آور باشد، اما کولمبولای چابک، متخصصی در فرار از شکارچیان است، صرفاً با پریدن. قبل از اینکه حتی پلک بزنید، آن‌ها در هوا هستند و از دید خارج می‌شوند.
اما کولمبولاها چگونه این کار را انجام می‌دهند؟ آن‌ها تنها بالا و پایین نمی‌پرند، مثل یک توپ بسکتبال؛ بلکه در هوا پشتک می‌زنند و سریع‌ترین پشتک‌های شناخته شده روی زمین را اجرا می‌کنند.
دکتر آدریان اسمیت، استاد زیست‌شناسی در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی و رئیس آزمایشگاه تحقیقات زیست‌شناسی تکاملی و رفتار در موزه علوم طبیعی کارولینای شمالی، در توصیف این نمایش، پرش کولمبولاها را با چرخش نمادین شخصیت سونیک جوجه‌تیغی مقایسه کرد.
آکروباتیک‌های شگفت‌انگیز کولمبولای کروی
کولمبولاها می‌توانند خود را تا بیش از ۶۰ میلی‌متر به هوا پرتاب کنند – یعنی بیش از ۶۰ برابر طول بدن خود – و آن‌ها معمولاً به سمت بالا و عقب حرکت می‌کنند نه به جلو.
شکار کولمبولای کروی
فرایند مطالعه این هنرمندان پرش کوچک، خود یک ماجراجویی پربار بود. سفر دکتر اسمیت برای یافتن کولمبولای کروی نسبتاً ساده بود – او به‌تنهایی و با گشتن در میان برگ‌های ریخته‌شده در حیاط پشتی خود، سوژه‌های تحقیقاتی خود را پیدا کرد. چالش اصلی در ثبت پرش‌های سریع‌تر از برق آن‌ها روی دوربین بود.
دکتر اسمیت خاطرنشان کرد: «کولمبولای کروی آن‌قدر سریع می‌پرند که نمی‌توان آن‌ها را در زمان واقعی دید. اگر سعی کنید پرش آن‌ها را با یک دوربین معمولی فیلم‌برداری کنید، کولمبولا در یک فریم ظاهر می‌شود و سپس ناپدید می‌شود. وقتی به عکس دقیق‌تر نگاه کنید، می‌توانید ردی از بخارهای باقی‌مانده را ببینید که نشان می‌دهد کجا پشتک زده است.»
برای غلبه بر این چالش، از دوربین‌هایی با قابلیت فیلم‌برداری با سرعت شگفت‌انگیز ۴۰ هزار فریم در ثانیه استفاده شد. دکتر اسمیت سپس با تاباندن نور روی کولمبولاها یا به‌آرامی تحریک کردن آن‌ها با یک قلم‌موی نقاشی، آن‌ها را به پریدن تحریک می‌کرد.
مکانیک پرش کولمبولا
جالب اینجاست که کولمبولای کروی برای پریدن به پاهای خود متکی نیستند؛ بلکه از اندامی به نام «فورکا» استفاده می‌کنند که زیر شکم آن‌ها قرار دارد.
فورکا به یک ساختار کوچک و دوشاخه مجهز است. هنگامی که کولمبولاها می‌پرند، فورکا به سمت پایین خم می‌شود، به زمین فشار می‌آورد و آن‌ها را به یک سری پشتک‌های بسیار سریع پرتاب می‌کند.
کولمبولاها می‌توانند خود را تا بیش از ۶۰ میلی‌متر به هوا پرتاب کنند – یعنی بیش از ۶۰ برابر طول بدن خود – و آن‌ها معمولاً به سمت بالا و عقب حرکت می‌کنند نه به جلو.
جیکوب هریسون، محقق فوق دکتری در موسسه فناوری جورجیا، خاطرنشان کرد که این عدم حرکت به سمت جلو نشان می‌دهد که پرش بیشتر یک تاکتیک فرار است، نه یک شکل از جابه‌جایی عمومی.
مهارت در فرود سخت
استراتژی‌های فرود کولمبولای کروی، دیدگاه‌های جدیدی درباره جابه‌جایی منحصربه‌فرد آن‌ها ارائه می‌دهد. یکی از روش‌های معمول فرود آن‌ها، غلتیدن به‌طور بی‌نظم است، دقیقاً مثل زمانی که توپ از حرکت می‌ایستد.
به‌علاوه، آن‌ها از لوله چسبنده‌ای دوشاخه به نام «کولوفر» استفاده می‌کنند که می‌توانند آن را از بدن خود بیرون بیاورند تا به سطحی بچسبند یا حرکت خود را متوقف کنند. این یافته‌ها چشم‌اندازی واضح از دینامیک پرواز و فرود این کولمبولای شگفت‌انگیز ارائه می‌دهد.
اجرای غیرقابل‌تصور و شگفت‌انگیز
دکتر اسمیت گفت: «این اولین باری است که کسی توصیفی کامل از عملکرد پرش کولمبولای کروی ارائه می‌دهد و آنچه آن‌ها انجام می‌دهند تقریباً غیرقابل‌تصور و شگفت‌انگیز است.» این یک مثال عالی از این است که چگونه می‌توانیم موجودات شگفت‌انگیز و تا حد زیادی توصیف‌نشده‌ای را که در اطراف ما زندگی می‌کنند، کشف کنیم.»
این مطالعه به ما نشان می‌دهد که دنیای ما همچنان پر از قهرمانان نادیده و پدیده‌های شگفت‌انگیزی است که منتظر کشف شدن هستند.
در واقع، عملکردهای فوق‌العاده کولمبولای کروی، رفتارهای منحصربه‌فرد و وضعیت کم‌مطالعه‌شده‌اش، آن را به یک سوژه پژوهشی امیدوارکننده برای تحقیقات بیشتر تبدیل می‌کند.
بنابراین، دفعه بعد که در باغ یا پارک قدم می‌زنید، به یاد داشته باشید، ممکن است موجودات کوچکی در اطراف شما باشند که آماده‌اند با پشتک‌های خود، رکوردهای جهانی را بشکنند.
این مطالعه در مجله «زیست‌شناسی ارگانیسمی یکپارچه» منتشر شده است.
