فرودگاه داونزویو در شمال غرب تورنتو که در سال ۲۰۲۴ به طور کامل تعطیل شد، حالا در آستانه بزرگترین تحول تاریخ خود قرار دارد. این سایت قدیمی قرار است به یک منطقه شهری جدید با نام YZD تبدیل شود؛ نامی که از کد فراخوان فرودگاه گرفته شده و نمادی از پیوند گذشته و آینده است. پروژهای ۳۰ میلیارد دلاری که طی ۳۰ سال اجرا خواهد شد و یکی از بزرگترین طرحهای توسعه پایدار شهری در آمریکای شمالی به شمار میرود.
داونزویو نزدیک به یک قرن پیش بهعنوان یک باند پرواز ساده میان زمینهای کشاورزی شکل گرفت و بعدها به مرکز فعالیت شرکت هوافضایی De Havilland Canada تبدیل شد. در دوران جنگ جهانی دوم، این فرودگاه نقشی کلیدی در تولید هواپیماهای نظامی داشت و در دهه ۱۹۹۰ نیز توسط شرکت بمباردیه خریداری شد. با جابهجایی این شرکت، فرودگاه در سال ۲۰۲۴ تعطیل شد، اما این پایان داستان نبود.
از اوایل سال ۲۰۲۶، عملیات ساختوساز در زمینی به وسعت ۳۷۰ هکتار آغاز میشود؛ زمینی که قرار است میزبان بیش از ۵۰ هزار ساکن و ۷۵ هکتار فضای سبز عمومی باشد. قلب این پروژه، باند پرواز ۲ کیلومتری فرودگاه است که به یک پارک پیادهمحور تبدیل میشود و هفت محله مجزا را به هم متصل میکند. هر محله دارای خانهها، کتابخانهها، مدارس، فروشگاهها و مراکز اجتماعی مخصوص خود خواهد بود، اما این باند قدیمی بهعنوان ستون فقرات پروژه، همه آنها را به هم پیوند میدهد.
دِرِک گورینگ، مدیرعامل شرکت Northcrest Developments، میگوید حفظ هویت تاریخی سایت بخش مهمی از این طرح است. به گفته او، بسیاری از پروژههای بزرگ شهری به دلیل نداشتن پیشینه، هویتی خنثی و بیروح پیدا میکنند، اما داونزویو گذشتهای غنی دارد که میتواند به پروژه شخصیت و تمایز ببخشد.
این رویکرد فقط جنبه احساسی ندارد، بلکه از نظر زیستمحیطی نیز منطقی است. حفظ ساختمانهای موجود به معنای کاهش انتشار کربن نهفته در تخریب و ساختوساز جدید است. آشیانههای بزرگ هواپیما که بین دهههای ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ ساخته شدهاند، حفظ و به فضاهای تجاری جدید برای تولید فیلم، صنایع سبک و فناوریهای پاک تبدیل خواهند شد. سقف این سازهها با گیاهان پوشانده میشود تا هم به جذب آب باران کمک کند و هم تنوع زیستی منطقه را افزایش دهد.
حتی مصالح باند پرواز نیز دور ریخته نخواهد شد و از بتن و آسفالت آن بهعنوان مصالح بازیافتی در خیابانها و پیادهروها استفاده میشود. اگرچه بخشهایی از زمین به دلیل کاربری صنعتی و نظامی گذشته نیازمند بررسیهای زیستمحیطی ویژه هستند، توسعهدهندگان اعلام کردهاند با همکاری مشاوران تخصصی و مقامات محلی، هرگونه آلودگی احتمالی مدیریت و کنترل خواهد شد.
طراحی فضای سبز باند پرواز به شرکت معماری منظر Michael van Valkenburgh Associates سپرده شده است. هدف آنها بازگرداندن طبیعت بومی منطقه است؛ طبیعتی که پیش از تبدیل شدن زمین به فرودگاه، بخشی از جنگلهای کارولینی جنوب انتاریو بود. این باز طبیعتسازی نهتنها به بازگشت حیاتوحش کمک میکند، بلکه نقش مهمی در مدیریت آب و کاهش خطر سیلاب خواهد داشت. استفاده از کاشت هدفمند گیاهان و آبراهههای زیستی، آب باران را جذب و تصفیه میکند.
پایداری محیطزیستی بخشی از چشمانداز کلان پروژه است. با توجه به اینکه ساخت YZD سه دهه طول میکشد، طراحان باید آن را برای تغییرات اقلیمی و شرایط آبوهوایی شدید آینده آماده کنند. در همین راستا، شرکت Northcrest با طراحان دانمارکی SLA همکاری میکند تا مفهوم «طبیعت شهری» را در تمام لایههای پروژه پیادهسازی کند.
موقعیت مکانی YZD نیز یک مزیت بزرگ است. این منطقه از هماکنون به شبکه مترو و قطار شهری دسترسی دارد و طراحی جدید بر پیادهروی، دوچرخهسواری و حملونقل عمومی تأکید دارد. مسیرهای دوچرخهسواری عریض و سیستم اتوبوسرانی کوتاهبرد، رفتوآمد بدون خودرو را سادهتر میکند.
اولین فاز پروژه، محله ۱۰۰ هکتاری Hangar District با ۳۰۰۰ واحد مسکونی است که ساخت آن بهزودی آغاز میشود و تکمیلش برای سال ۲۰۳۱ برنامهریزی شده است. این تنها آغاز مسیری طولانی است؛ مسیری که قرار است داونزویو را از یک فرودگاه متروکه به بخشی زنده، سبز و یکپارچه از شهر تورنتو تبدیل کند. هدف نهایی، ایجاد کیفیت بالای زندگی و ساخت شهری است که نه جدا از تورنتو، بلکه ادامه طبیعی آن باشد.
