ناسا اعلام کرده که پیش از فوران آتشفشان‌ها، درختان اطراف آن‌ها نشانه‌هایی قابل مشاهده از تغییر را بروز می‌دهند. بر اساس یک پژوهش جدید، گاز دی‌اکسید کربنی که در اثر بالا آمدن ماگما از زیر زمین آزاد می‌شود، باعث می‌شود برگ‌های درختان اطراف سرسبزتر، زنده‌تر و پررنگ‌تر شوند. این تغییرات اکنون با استفاده از ماهواره‌های ناسا از فضا قابل مشاهده است.
انتشار دی‌اکسید کربن پیش از فوران و تأثیر آن بر پوشش گیاهی
دانشمندان اعلام کردند که در حین بالا آمدن ماگما به سمت سطح زمین، گاز دی‌اکسید کربن آزاد می‌شود. این گاز توسط درختان جذب شده و باعث می‌شود آن‌ها سریع‌تر رشد کنند و برگ‌هایشان سبزتر شود. طبق این پژوهش، این تغییرات چنان مشهود هستند که حتی از فضا نیز قابل ردیابی‌اند. این پدیده نوعی “هشدار طبیعی” محسوب می‌شود که پیش از فوران آتشفشان می‌توان آن را از فضا شناسایی کرد.
روش جدید: نظارت بر درختان به جای اندازه‌گیری مستقیم گاز
همکاری میان ناسا و دانشگاه‌ها
گروهی از کارشناسان ناسا، مؤسسه اسمیتسونین، دانشگاه مک‌گیل و دانشگاه چپمن اعلام کردند که به جای اندازه‌گیری مستقیم گاز دی‌اکسید کربن، تمرکزشان بر رصد پوشش گیاهی و تأثیر گاز بر درختان خواهد بود.
مزایای رویکرد جدید
این رویکرد جدید مزایای قابل‌توجهی دارد. از جمله اینکه:
- نیازی به ورود مستقیم به مناطق خطرناک وجود ندارد
- هزینه‌ها کاهش می‌یابد
- امکان نظارت مستمر از راه دور فراهم می‌شود
نمونه‌برداری میدانی و نتایج میدانی
بررسی موردی در اطراف آتشفشان اتنا
تحلیل داده‌های ماهواره‌ای از درختان اطراف آتشفشان‌های فعالی مانند «اتنا» نشان داد که تغییر رنگ درختان واقعاً با حرکت ماگما در زیر زمین ارتباط دارد.
عملیات AVUELO در مارس ۲۰۲۵
در جریان مأموریت AVUELO که در مارس ۲۰۲۵ اجرا شد، دانشمندان در نزدیکی آتشفشان‌های فعال در کاستاریکا، نمونه‌هایی از برگ درختان جمع‌آوری کردند. هم‌زمان نیز سطح دی‌اکسید کربن در منطقه اندازه‌گیری شد.
تأثیر بین‌رشته‌ای
پژوهشگران معتقدند که این یافته‌ها نه‌تنها برای علم آتشفشان‌شناسی (ولکانوگرافی)، بلکه برای بوم‌شناسی نیز یک گام تحول‌آفرین محسوب می‌شود.
محدودیت‌ها و عوامل تأثیرگذار
همه‌جا قابل استفاده نیست
متخصصان هشدار می‌دهند که این روش برای همه آتشفشان‌ها کاربردی نیست؛ چرا که برخی مناطق ممکن است اصلاً پوشش درختی نداشته باشند.
دخالت عوامل محیطی
عواملی نظیر اقلیم، شرایط آب‌وهوایی، آتش‌سوزی‌ها یا بیماری‌های گیاهی نیز می‌توانند داده‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند و نتایج را دستخوش تغییر کنند.
چشم‌انداز آینده: هشدارهای زودهنگام با کمک پوشش گیاهی
تقویت سامانه‌های فعلی هشدار
مقام‌های ناسا تأکید دارند که تغییرات در پوشش گیاهی به‌تنهایی برای پیش‌بینی فوران کافی نیست، اما می‌تواند به‌عنوان ابزاری مکمل، سامانه‌های موجود را تقویت کند و هشدارهای اولیه را فراهم کند.
جمع‌بندی
استفاده از پوشش گیاهی به‌عنوان نشانگر طبیعی فوران آتشفشان، در کنار روش‌های فعلی می‌تواند گامی مؤثر در کاهش خطرات و افزایش دقت پیش‌بینی‌ها باشد. پیشرفت‌های علمی در این حوزه، امکان رصد دقیق‌تر و سریع‌تر فعالیت‌های زمین‌شناختی را فراهم کرده‌اند.
