آیا تاکنون داستان‌هایی درباره قدرت اسرارآمیز ماه کامل شنیده‌اید که بر هر چیزی از گرگینه‌ها تا ارواح بازیگوش تأثیر می‌گذارد؟ خب، اکنون داستان جدیدی مطرح شده که ریشه در واقعیت دارد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که نور ماه تأثیر عمیقی بر رفتار حیوانات مناطق استوایی دارد.
این یافته‌ها حقیقتی شگفت‌آور را آشکار می‌کنند: حدود نیمی از گونه‌های پستانداران در جنگل‌های استوایی رفتارهای خود را همگام با تغییرات فازهای ماه و سطح نور تغییر می‌دهند.
تخریب زیستگاه و حیوانات مناطق استوایی
این مطالعه به رهبری لیدیا بودروت، بوم‌شناسی از دانشگاه ایالتی میشیگان (MSU) که در زمینه بوم‌شناسی استوایی و حفاظت تخصص دارد، انجام شد. بودروت عضو تیم جهانی محققانی بود که در این مطالعه روشنگر شرکت کردند.
با توجه به اینکه توسعه انسانی به طور تهاجمی به تاریک‌ترین گوشه‌های سیاره ما، از جمله قسمت‌های سایه‌دار جنگل‌های استوایی، نفوذ می‌کند، دانشمندان تلاش می‌کنند تا بفهمند وقتی خورشید غروب می‌کند، چه اتفاقی در این اکوسیستم‌ها می‌افتد.
بودروت گفت: «این تحقیق پیامدهایی برای تأثیر تخریب زیستگاه بر برخی حیوانات استوایی دارد.»
نقش عکاسی
برای درک اینکه حیوانات استوایی چگونه به تغییرات نور طبیعی ماه پاسخ می‌دهند، تیم تحقیقاتی بیش از 2.1 میلیون عکس را بررسی کردند. این عکس‌ها توسط دوربین‌های خودکار نصب‌شده در 17 جنگل حفاظت‌شده در سه قاره گرفته شده بودند.
بخش عمده‌ای از این تصاویر از شبکه اکولوژی استوایی و ارزیابی و پایش (TEAM) به دست آمد که بودروت آن را «منبعی فوق‌العاده برای جامعه علمی» توصیف می‌کند.
تأثیر نور ماه بر حیوانات استوایی
با بررسی دقیق این تصاویر، محققان دریافتند که چگونه 86 گونه پستاندار عادات شبانه خود را بر اساس تغییرات در سطح نور شب تغییر می‌دهند. آن‌ها دریافتند که حدود نیمی از گونه‌های مورد بررسی، سطح فعالیت، زمان‌بندی یا هر دو را در پاسخ به تغییرات نور ماه تغییر می‌دهند.
از بین 86 گونه مطالعه شده، 12 گونه به طور قابل‌توجهی از نور ماه اجتناب می‌کردند، در حالی که سه گونه بیشتر در زمانی که ماه شب را روشن می‌کرد، ظاهر می‌شدند.
ریچارد بیشوف، استاد دانشگاه علوم زیستی نروژ (NMBU) و یکی از نویسندگان اصلی مقاله، گفت این گونه‌ها شدیدترین واکنش‌ها را نشان دادند.
بیشوف توضیح داد: «برای حیوانات جنگل‌های استوایی که شب‌ها بیدار هستند، همه شب‌ها یکسان نیستند. در واقع، اینکه کدام گونه‌ها فعال هستند، تا حد زیادی به ماه بستگی دارد.»
پاسخ‌ها به فازهای ماه
جالب اینجاست که حدود نیمی از گونه‌های مطالعه شده در پاسخ به فازهای ماه تغییر رفتار نشان دادند. به طور کلی، 30 درصد از گونه‌ها از نور ماه دوری کردند، در حالی که حدود 20 درصد به آن جذب شدند.
افزایش روشنایی ممکن است پیدا کردن غذا را آسان‌تر و پیمایش در زمین را ساده‌تر کند. اما همچنین یک حیوان را بیشتر در معرض دید قرار می‌دهد – که برای گونه‌هایی که به پوشش شب برای حرکت بدون دیده شدن متکی هستند، یک نقطه ضعف است.
تأثیر شگفت‌انگیز نور حتی در زیر درختان تاریک جنگل، نگرانی‌هایی را درباره اینکه چگونه تخریب و تکه‌تکه شدن زیستگاه ممکن است جوامع جنگلی را تغییر دهد، ایجاد می‌کند.
نور ماه و تکامل پستانداران
با بررسی بیشتر تأثیر ماه بر پستانداران مناطق استوایی، باید به سازگاری‌های تکاملی که ممکن است این پاسخ‌ها را شکل داده باشد، توجه کنیم.
ماه در طول هزاران سال حضوری ثابت داشته و با تابش نور خود بر زمین، به‌طور ظریف بر استراتژی‌های بقا موجودات شب‌زی تأثیر گذاشته است.
حیواناتی که تحت این شرایط تکامل یافته‌اند ممکن است حساسیت بیشتری به تغییرات نور ماه داشته باشند و این حساسیت‌ها به آن‌ها کمک کند تصمیمات حیاتی در مورد حرکت و فعالیت بگیرند.
چنین سازگاری‌هایی می‌تواند در جلوگیری از شکارچیان و به دست آوردن منابع مفید باشد، اما همچنین نشان می‌دهد که این گونه‌ها تعادلی ظریف با محیط خود دارند.
درک این تفاوت‌های تکاملی، بینش ارزشمندی در مورد شبکه پیچیده حیات در اکوسیستم‌های استوایی فراهم می‌کند.
پیامدهای گسترده‌تر مطالعه
با شواهد قانع‌کننده‌ای از نقش ماه در شکل‌دهی رفتارهای شبانه، برای تلاش‌های حفاظتی ضروری است که تأثیرات ماه را در هنگام تدوین راهبردهایی برای حفاظت از حیات‌وحش استوایی در نظر بگیرند.
با ادامه تجاوز انسان به این اکوسیستم‌های حساس، حفاظت از مناطقی که چرخه‌های طبیعی نور را حفظ می‌کنند، بسیار حیاتی است.
طرح‌های حفاظتی مؤثر باید به تهدیدهای دوگانه تخریب زیستگاه و آلودگی نوری مصنوعی که می‌تواند این الگوهای طبیعی را بیشتر مختل کند، بپردازند.
همکاری با جوامع محلی برای افزایش آگاهی و مشارکت، کلید ارتقاء روش‌های پایدار است که فعالیت‌های انسانی را با حفظ محیط‌زیست هماهنگ می‌کند.
فقط از طریق تلاش‌های جهانی می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که رقص بی‌پایان ماه با شب‌های استوایی همچنان به هدایت ریتم‌های ساکنان آن ادامه می‌دهد.
ماه، پستانداران و انسان
با ادامه فعالیت‌های انسانی که زیستگاه‌ها را تخریب و تکه‌تکه می‌کنند، تنوع زیستی در معرض خطر قرار می‌گیرد. با نابودی جنگل‌ها و غارت منابع طبیعی، آلودگی تهدیدهای شومی برای خاک، آب و هوا ایجاد می‌کند.
حتی دوستان حیوانات شب‌زی ما که برای ایمنی و پنهان‌کاری به تاریکی متکی هستند، شب مقدس خود را مختل‌شده می‌بینند.
در این محیط‌های تغییر یافته، پوشش‌های جنگلی نازک‌تر پناهگاه کمتری از نور طبیعی فراهم می‌کنند و منابع نور مصنوعی چرخه‌های طبیعی را مختل می‌کنند.
نتیجه این تغییرات؟ برخی حیوانات ممکن است فرصت‌های حیاتی برای یافتن غذا یا کشف مکان‌های جدید را از دست بدهند. در نتیجه، بسیاری از گونه‌ها ممکن است در تطبیق مشکل داشته باشند و جوامع زیستی کامل دچار زیان شوند.
این مطالعه در مجله Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences منتشر شده است.
