هر سال میلیاردها پرنده سفری حماسی از مناطق معتدل آمریکای شمالی به جنگل‌های گرمسیری آمریکای جنوبی را آغاز می‌کنند. این پدیده طبیعی یکی از دیدنی‌ترین رفتارهای جانوری بر روی زمین است.
تمرکز مطالعات بر مناطق شمالی
اگرچه الگوهای مهاجرت پرندگان به‌طور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، اما اغلب اطلاعات ما از داده‌های جمع‌آوری‌شده در آمریکای شمالی و اروپا به‌دست آمده‌اند. این تمرکز محدود، شکاف بزرگی در درک ما از مهاجرت پرندگان، به‌ویژه در مناطق گرمسیری، ایجاد کرده است.
پر کردن خلأ دانش با داده‌های راداری
همکاری بین‌المللی برای مطالعه آسمان‌های استوایی
محققانی از دانشگاه شیکاگو با همکاری دانشمندانی از کلمبیا و دیگر دانشگاه‌های آمریکایی، با استفاده از داده‌های راداری در سراسر کلمبیا، رفتار پرندگان مهاجر را در آسمان‌های استوایی بررسی کرده‌اند. یافته‌های آن‌ها درک ما را از مهاجرت، آب‌وهوا و حفاظت از پرندگان به‌کلی تغییر می‌دهد.
مهاجرت پرندگان بدون نشانه‌های جوی
تفاوت با مهاجرت در آمریکا و کانادا
در کشورهایی مانند آمریکا و کانادا، مهاجرت پرندگان اغلب به‌صورت موجی رخ می‌دهد. آن‌ها منتظر شرایط مناسب باد می‌مانند – معمولاً هنگام عبور جبهه‌های سرد یا گرم – و سپس در یک شب هزاران پرنده به‌طور هم‌زمان پرواز می‌کنند. اما در کلمبیا، ریتم مهاجرت متفاوت است.
«پرندگان شاخص‌های بسیار خوبی برای سلامت محیط‌زیست هستند و نقشی حیاتی در سنجش تنوع زیستی جهانی دارند.»
— جیکوب دراکر، دانشجوی دکترا در دانشگاه شیکاگو
وی افزود: «دانش ما از این پدیده طبیعی عظیم، تاکنون بیشتر به عرض‌های جغرافیایی معتدل در آمریکای شمالی و اروپا محدود بوده است.»
شرایط جوی پایدار در مناطق استوایی
بر خلاف مناطق معتدل، کلمبیا الگوهای باد فصلی قدرتمند ندارد. هوای این کشور پایدارتر است. مطالعه جدید نشان داد که پرندگان هنگام عبور از آسمان این کشور، با ریتمی یکنواخت حرکت می‌کنند. آن‌ها منتظر شب‌های کامل و بی‌نقص نمی‌مانند، بلکه هر زمان که نیاز باشد پرواز می‌کنند.
«به نظر می‌رسد که باد برای تصمیم‌گیری درباره زمان پرواز شبانه در کلمبیا اهمیت کمتری دارد، اما نقش مهمی در تعیین ارتفاع پرواز ایفا می‌کند.»
— دراکر
پرواز در ارتفاع برای مقابله با باد
تاثیر جریان باد اُرینوکو
رشته‌کوه‌های آند در کلمبیا یک شرایط خاص ایجاد می‌کنند. در ارتفاعات بالا، بادهایی از سمت جنوب در قالب جریان سطح پایین اُرینوکو می‌وزند. این بادها در فصل پاییز به پرندگان کمک می‌کنند (باد پشتی) و در بهار مانع حرکت آن‌ها می‌شوند (باد مخالف).
«ما شاهد پرواز پرندگان تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری بالای جنگل‌های آمازون بودیم تا از بادهای مخالف فرار کنند. این صحنه واقعاً شگفت‌انگیز بود.»
— دراکر
در زمانی که باد در ارتفاعات پایین ضعیف‌تر می‌شود، پرندگان ارتفاع پرواز خود را کاهش می‌دهند. این تطبیق‌پذیری در ارتفاع، به آن‌ها کمک می‌کند تا انرژی کمتری مصرف کنند و کارآمدتر مهاجرت نمایند.
ردیابی مهاجرت با رادار هواشناسی
استفاده نوآورانه از رادار ملی کلمبیا
این مطالعه بدون دسترسی به یک منبع داده غیرمنتظره ممکن نبود: شبکه رادار هواشناسی ملی کلمبیا. هفت سال پیش، دراکر با ایده‌ای ساده به پژوهشگران همکار خود مراجعه کرد: آیا می‌توان از رادار هواشناسی برای ردیابی پرندگان استفاده کرد؟
او با نیک بایلی از سازمان حفاظت SELVA در کلمبیا و آلفونسو لادینو، هواشناس و پژوهشگر وابسته به آژانس هواشناسی کلمبیا و دانشگاه ایلینوی اوربانا-شمپین، همکاری کرد.
چالش تفکیک پرندگان از حشرات
یکی از چالش‌های اساسی، فیلتر کردن «نویز» در داده‌های رادار بود. در آسمان‌های گرمسیری، تعداد زیادی حشره وجود دارد که از نظر بازتاب راداری شباهت زیادی به پرندگان دارند.
«در ابتدا تمایز دادن بین پرندگان و حشرات برای ما دشوار بود. در مناطق گرمسیری، حشرات بسیار بیشتری وجود دارد که نویز قابل توجهی در داده‌های راداری ایجاد می‌کنند.»
— دراکر
برای حل این مشکل، تیم تحقیقاتی مدلی ساخت که فرض می‌کرد حشرات به‌طور غیرفعال با جریان باد حرکت می‌کنند، در حالی که پرندگان به‌صورت مستقل و هدفمند پرواز می‌کنند. این مدل در دو کشور کلمبیا و استرالیا آزمایش شد و می‌تواند در مطالعات آینده به دانشمندان دیگر کمک کند.
بازنگری در حفاظت پرندگان در شهرها
استراتژی‌های فعلی در شهرهای معتدل
در شهرهایی مانند شیکاگو یا تورنتو، خاموش کردن چراغ‌ها در شب‌های اوج مهاجرت می‌تواند از برخورد پرندگان با ساختمان‌ها جلوگیری کند. این کمپین‌ها با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی و الگوهای مهاجرت، به‌طور دقیق زمان‌بندی می‌شوند.
چالش در شهرهای گرمسیری
اما این رویکرد در شهرهایی مانند بوگوتا، مدلین و کالی جواب نمی‌دهد.
«از آن‌جا که مهاجرت پرندگان در کلمبیا وابسته به رویدادهای بادی قابل پیش‌بینی نیست، پیش‌بینی شب‌های پرمهاجرت و اعلام زمان خاموشی چراغ‌ها بسیار دشوار می‌شود.»
— دراکر
بنابراین در مناطق استوایی، حفاظت از پرندگان ممکن است نیاز به راهکارهای پیوسته‌تر و کمتر وابسته به زمان داشته باشد.
آینده پژوهش در حوزه مهاجرت پرندگان
گام بعدی: بررسی دقیق‌تر
این مطالعه فقط آغاز راه است. هنوز مطالب زیادی درباره نحوه واکنش پرندگان به شرایط جوی و زمین‌های محلی ناشناخته باقی مانده است. هدف تیم دراکر، رفتن به عمق بیشتر و بررسی دقیق واکنش‌های پرندگان به شرایط خاص است.
«ما باید به جزئیات دقیق‌تری درباره نحوه واکنش پرندگان به زیستگاه‌های خاص و الگوهای محلی آب‌وهوا در طول مسیرهای مهاجرتی بپردازیم.»
— دراکر
با ترکیب فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی، پژوهشگران در حال گشودن افق‌های تازه‌ای برای درک بهتر و حفاظت مؤثرتر از پرندگان مهاجر هستند.
این مطالعه در مجله علمی Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences منتشر شده است.
