لاک‌پشت‌ها قرن‌هاست که انسان‌ها را با طول عمر شگفت‌انگیزشان مجذوب خود کرده‌اند. اما یک پژوهش جدید، واقعیتی حتی شگفت‌انگیزتر را آشکار کرده است؛ سرطان در لاک‌پشت‌ها به‌طرز باورنکردنی نادر است و همین موضوع، آن‌ها را به مدلی بسیار ارزشمند برای تحقیقات سرطان تبدیل می‌کند.
کشفی تازه در دنیای لاک‌پشت‌ها
نرخ بسیار پایین سرطان در لاک‌پشت‌ها
مطالعه‌ای به سرپرستی دکتر ایلنیا کیاری از دانشگاه ناتینگهام نشان داد که تنها حدود ۱ درصد از لاک‌پشت‌ها دچار سرطان می‌شوند. این آمار در مقایسه با پستانداران و پرندگان، به طرز قابل‌توجهی پایین‌تر است.
داده‌های چند دهه از باغ‌وحش‌های اروپا و آمریکا
تیم پژوهش، سوابق سلامتی دهه‌ها از لاک‌پشت‌های نگهداری شده در باغ‌وحش‌هایی همچون چستر زو را بررسی کردند. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که لاک‌پشت‌ها می‌توانند راهکارهای تازه‌ای برای پیشگیری یا درمان سرطان در انسان‌ها به دانشمندان ارائه دهند.
لاک‌پشت‌ها تقریباً به سرطان مبتلا نمی‌شوند
نتایج کالبدشکافی صدها لاک‌پشت
کارشناسان، گزارش‌های کالبدشکافی صدها لاک‌پشت باغ‌وحشی را بررسی کردند. طبق این تحلیل، تنها ۰.۳۴ درصد از لاک‌پشت‌های معاینه شده، نشانه‌هایی از رشد غیرطبیعی سلولی داشتند.
موارد محدود و پراکنده
حتی در این میان نیز، موارد ابتلا به سرطان بسیار معدود بود و اغلب به‌صورت محدود و موضعی ظاهر می‌شد. در لاک‌پشت‌ها الگوی مشخصی مبنی بر درگیر شدن اندام خاصی با سرطان وجود نداشت.
مقایسه با سایر جانوران
در حالی که نرخ ابتلا به سرطان در پستانداران به‌طور میانگین ۱۰ درصد و در پرندگان حدود ۳ درصد است، در لاک‌پشت‌ها این رقم همواره زیر ۱ درصد باقی مانده است.
دفاع قوی لاک‌پشت‌ها در برابر سرطان
متابولیسم آهسته و دفاع در برابر استرس اکسیداتیو
لاک‌پشت‌ها متابولیسم بسیار کندی دارند و در برابر استرس اکسیداتیو مقاوم هستند؛ ویژگی‌هایی که میزان آسیب سلولی را در طول عمر کاهش می‌دهد.
جهش‌های ژنتیکی منحصر به‌فرد
مطالعات ژنومی نشان داد که لاک‌پشت‌ها، به‌ویژه گونه‌های غول‌پیکر گالاپاگوس و آلدارا، دارای جهش‌های ژنتیکی منحصربه‌فردی هستند. این جهش‌ها موجب افزایش سرکوب تومور و حفظ پایداری DNA می‌شود.
عملکرد سلول‌های لاک‌پشت گالاپاگوس
در آزمایش‌های عملکردی، سلول‌های لاک‌پشت گالاپاگوس توانایی بالایی در القای مرگ زودهنگام سلول‌های آسیب‌دیده داشتند و اجازه نمی‌دادند این سلول‌ها سرطانی شوند. افزون بر این، لاک‌پشت‌ها حتی در شرایط استرس‌زا، واکنش‌های آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی از خود نشان دادند.
متابولیسم کم و کاهش فرآورده‌های زیان‌آور
نرخ پایین متابولیسم در لاک‌پشت‌ها، تولید فرآورده‌های مضر را محدود می‌کند؛ عاملی که احتمالاً توضیحی برای مقاومت قوی آن‌ها در برابر سرطان باشد.
سرطان در لاک‌پشت‌های غول‌پیکر هم نادر است
خلاف قواعد زیست‌شناسی متداول
معمولاً گونه‌های بزرگ و دارای طول عمر زیاد، به دلیل تعداد بالای سلول‌ها، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان قرار دارند. اما لاک‌پشت‌ها این قاعده را نقض می‌کنند.
نمونه‌های شگفت‌انگیز
برخی گونه‌ها مانند لاک‌پشت‌های غول‌پیکر گالاپاگوس و آلدارا وزنی بیش از ۳۰۰ کیلوگرم دارند. همچنین لاک‌پشت‌های دریایی پشت‌چرمی گاهی به وزنی بیش از ۵۰۰ کیلوگرم می‌رسند. با این حال، نرخ سرطان در آن‌ها همچنان به طرز شگفت‌آوری پایین باقی می‌ماند.
نظر دکتر کیاری
دکتر کیاری گفت:
«انتظار می‌رفت این حجم از اندازه و طول عمر به معنی نرخ بالاتر سرطان باشد. اما مطالعه ما که با ترکیب سوابق چند دهه از باغ‌وحش‌ها و پژوهش‌های پیشین انجام شد، نشان داد که سرطان در این جانوران چقدر نادر است.»
لاک‌پشت‌ها؛ الگویی دست‌نخورده در تحقیقات سرطان
او تأکید کرد که این پژوهش، لاک‌پشت‌ها را به‌عنوان یک مدل بسیار ارزشمند و کمتر بررسی‌شده برای درک مقاومت در برابر سرطان و سالمندی سالم معرفی می‌کند. همچنین نقش حیاتی باغ‌وحش‌ها در همکاری‌های علمی را نشان می‌دهد.
اسرار لاک‌پشت‌ها و یافته‌های پزشکی
اهمیت تنوع زیستی برای علم
دکتر اسکات گلابرمن از دانشگاه بیرمنگام، نویسنده اصلی مطالعه گفت:
«تنوع زیستی نه‌تنها در ذات خود شگفت‌انگیز است، بلکه گونه‌های خاص و افراطی مانند لاک‌پشت‌های غول‌پیکر ممکن است پیش از ما، مشکلاتی مثل پیری و سرطان را حل کرده باشند. همین مسئله ارزش مضاعف محافظت از تنوع زیستی را نشان می‌دهد.»
مشارکت باغ‌وحش‌ها در علم و حفاظت
دکتر هلنا ترنر، پژوهشگر باغ‌وحش چستر افزود:
«ما سال‌هاست متعهد به نظارت‌های دقیق سلامت و مراقبت بلندمدت از حیواناتمان هستیم. خوشحال‌کننده است که می‌بینیم این تلاش‌ها علاوه بر کمک به ارتقای دانش علمی در حوزه مقاومت در برابر سرطان، به حفظ این گونه‌های شگفت‌انگیز و حتی شاید دست‌یابی به دستاوردهای پزشکی برای انسان و حیات‌وحش کمک می‌کند.»
بررسی لاک‌پشت‌ها در طبیعت
کمبود داده‌های میدانی
بخش زیادی از داده‌های موجود، از لاک‌پشت‌های باغ‌وحشی به دست آمده است. این لاک‌پشت‌ها معمولاً بیش از نمونه‌های وحشی عمر می‌کنند. در نتیجه شانس شناسایی موارد سرطان بیشتر می‌شود. با این حال، پژوهشگران همچنان فاقد اطلاعات کافی درباره نرخ سرطان در لاک‌پشت‌های وحشی هستند.
چالش ردیابی لاک‌پشت‌ها
ردیابی لاک‌پشت‌ها در طبیعت و در طول عمرشان بسیار دشوار است. چون بسیاری از گونه‌ها عمری معادل با انسان دارند. بدون رصد دهه‌ها، نمی‌توان به داده‌های قابل‌اتکایی دست یافت.
استفاده از خطوط سلولی در آزمایشگاه
پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند که از خطوط سلولی لاک‌پشت‌ها برای مطالعات آزمایشگاهی استفاده شود. این آزمایش‌ها می‌تواند مشخص کند سلول‌های لاک‌پشت در برابر استرس، آسیب DNA و سایر عوامل محرک سرطان چه واکنشی نشان می‌دهند.
احتمال کشف مکانیسم‌های پنهان
این مطالعات ممکن است مکانیسم‌های پنهانی را که پشت مقاومت لاک‌پشت‌ها در برابر سرطان و پیری قرار دارد آشکار کند. این یافته‌ها هم می‌تواند به پزشکی انسان و هم به حفاظت از حیات‌وحش کمک کند.
ضرورت ادامه اقدامات حفاظتی
تهدید انقراض بسیاری از گونه‌ها
بسیاری از گونه‌های لاک‌پشت در معرض خطر انقراض قرار دارند. طبق فهرست سرخ IUCN، شماری از آن‌ها در وضعیت «در معرض خطر» یا «به‌شدت در معرض خطر» قرار گرفته‌اند.
تهدیدهای اصلی
تهدیدهایی چون تخریب زیستگاه‌ها، تجارت غیرقانونی حیات‌وحش و تغییرات اقلیمی، بقای این گونه‌ها را در معرض خطر جدی قرار داده است. بسیاری از باغ‌وحش‌های حاضر در این مطالعه نیز در پروژه‌های تکثیر و احیای این گونه‌ها فعالانه مشارکت دارند.
اهمیت نجات اسرار ژنتیکی
حفاظت از لاک‌پشت‌ها، به معنی حفاظت از اسرار ژنتیکی ارزشمندی است که می‌تواند برای سلامت انسان مفید باشد. مقاومت چشمگیر آن‌ها در برابر سرطان، اهمیت اقدامات حفاظتی را دوچندان می‌کند.
