پژوهشهای جدید نشان میدهد راکونهایی که در شهرهای آمریکا زندگی میکنند، بهتدریج ظاهری متفاوت از همتایان روستایی خود پیدا کردهاند. این تغییر کوچک اما ثابت، که شامل کوتاهتر شدن پوزه در حدود 3.56 درصد است، میتواند نشانهای از آغاز «اهلیسازی ناخواسته» باشد. چنین تغییری ممکن است بازتابی از سازگاری این حیوانات با زندگی نزدیک انسانها و فشارهای محیط شهری باشد.
کوتاه شدن پوزه راکونها؛ نشانهای از سازگاری شهری
بر اساس تحلیل تصویری انجامشده توسط دکتر رافائلا لش و تیم دانشگاه آرکانزاس، کوتاهشدن پوزه در راکونهای شهری در سراسر اقلیمها و مناطق آمریکا دیده میشود. پژوهشگران با بررسی نزدیک به 20 هزار عکس ارسالشده توسط داوطلبان، به تفکیکی روشن میان ظاهر راکونهای شهری و روستایی دست یافتند.
این یافتهها پرسشی مهم را مطرح میکند: کوتاه شدن پوزه دقیقاً چه چیزی درباره سازگاری راکونها با زندگی کنار انسانها نشان میدهد؟
دامیسازی ناخواسته و تغییر چهره حیوانات شهری
کوتاه شدن پوزه یکی از ویژگیهای «سندرم اهلیسازی» است؛ مجموعهای از خصوصیات که در حیوانات رامتر دیده میشود. این ویژگیها میتواند شامل موارد زیر باشد:
- دندانهای کوچکتر
- تغییر شکل گوش
- الگوهای رنگی لکهای در پوشش بدن
در این مطالعه، الگوی شهری در تمام اقلیمها ثابت بود؛ بهطوری که مناطق گرمتر، چه در شهر و چه در روستا، پوزههای کوتاهتری نشان میدادند. با این حال، «اثر شهر» در تمام نقشه کشور مشاهده شد و نشان داد که زندگی شهری احتمالاً افراد آرامتر و سازگارتر را انتخاب میکند.
چطور غذا، رفتار و تکامل راکونها را شکل میدهد؟
لش میگوید:
«هر جا انسانها باشند، مقدار زیادی زباله هم هست.»
دسترسی آسان به غذا، این مزیت را به راکونهایی میدهد که توانایی آرامماندن کنار انسانها را دارند. به مرور زمان، ویژگیهای رفتاری آرامتر در جمعیت شهری گسترش پیدا میکند و این تغییرات رفتاری ممکن است به تغییرات فیزیکی نیز منجر شود.
نقش سلولهای ریشهای در تغییرات چهره
یکی از فرضیههای پیشرو، این روند را به سلولهای ستیغ عصبی مرتبط میکند؛ سلولهایی که در ایجاد ساختار صورت، رنگدانهها و اعصاب نقش دارند. اگر تعداد کمتری از این سلولها به بافتهای هدف برسند، جمجمه کوچکتر و پوزه کوتاهتر میشود.
روش اندازهگیری تغییرات چهره راکونها
پژوهشگران برای اندازهگیری دقیق، تنها عکسهایی را تحلیل کردند که نمای جانبی واضحی از سر راکون زنده نشان میداد. نسبت طول پوزه به طول جمجمه بر اساس نقاط اتصال گوش اندازهگیری شد؛ روشی که بدون نیاز به مقیاس فیزیکی استاندارد نیز قابل اجرا است.
سپس هر عکس بر اساس دادههای فدرال، بهعنوان شهری یا روستایی طبقهبندی شد و تأثیر اقلیم نیز بررسی شد. نتایج نشان داد راکونهای شهری در سراسر کشور پوزههای کوتاهتری دارند.
رفتار و شکل جمجمه؛ الگویی تکرارشونده در گونههای دیگر
این نتایج منحصر به راکونها نیست. نمونههای مشابه شامل موارد زیر است:
- روباههای شهری لندن با پوزه کوتاهتر و جمجمه کوچکتر
- کاهش تفاوتهای جنسیتی در اندازه جمجمه روباهها
- ایجاد لکههای سفید و سر کوتاهتر در موشهای انباری سوئیسی ظرف یک دهه زندگی نزدیک انسانها
این الگوها نشان میدهد فشارهای مشترک شهری مانند غذای فراوان و حضور دائمی انسان میتواند مسیر تکامل مشابهی را در گونههای مختلف ایجاد کند.
رفتار راکونهای شهری هم در حال تغییر است
تغییر ظاهر تنها بخشی از داستان است. راکونهای شهری رفتار متفاوتی نیز نشان میدهند. این رفتارها شامل موارد زیر است:
- کاهش واکنشهای ناگهانی
- کنجکاوی بیشتر و جستجوی فعالانهتر
- توانایی نزدیکشدن به مناطق شلوغ یا دارای ترافیک پیادهروی بالا
این تغییرات رفتاری ممکن است زمینهساز تغییرات فیزیکی باشند. حیوانات آرامتر، شانس بیشتری برای بقا و انتقال ژنهای خود دارند.
آینده پژوهش در زمینه سازگاری حیوانات شهری
در تحقیقات آینده، دانشمندان قصد دارند بررسی کنند که محیط شهری چگونه بر یادگیری، حل مسئله و رفتار اجتماعی راکونها اثر میگذارد. همچنین بررسی بیولوژی استرس و ژنتیک در محلههای مختلف میتواند سرعت اثرگذاری زندگی شهری بر حیاتوحش را روشنتر کند.
این مطالعه در مجله Frontiers in Zoology منتشر شده است.
جمعبندی: چرا چهره راکونها برای ساکنان شهر اهمیت دارد؟
شکل صورت راکونها یک پنجره بینظیر به سازگاری آنها با فضای شهری است. اگر حیوانات آرامتر در خیابانهای ما موفقتر باشند، آناتومی و رفتار آنها نیز به مرور تغییر میکند. شهرها ناخواسته در حال انتخاب ویژگیهایی هستند که رفتارهای خطرناک را کاهش میدهند و کارایی جستجو برای غذا را افزایش میدهند.
مدیریت هوشمند زباله و سیاستگذاری ثابت میتواند از تشدید این روند جلوگیری کند و تعامل سالمتری میان انسانها و حیاتوحش شهری ایجاد کند.
