درک فرایند یادگیری مؤثر پیچیدگی‌هایی دارد که باعث می‌شود به سادگی قابل توضیح نباشد. در حالی که بسیاری معتقدند تکرار کلید تسلط بر اطلاعات جدید است، تحقیقات نشان می‌دهد واقعیت بسیار پیچیده‌تر است.
حافظه انسان که به اندازه کافی پیچیده است، برای بازیابی موفق اطلاعات به عوامل متعددی وابسته است. این عوامل شامل زمینه، تنوع و شیوه تقویت دانش در طول زمان می‌شود.
مطالعه مواد در یک شکل ثابت همیشه بهترین نتایج را به همراه ندارد و نیاز به رویکردهای پویاتر را برجسته می‌کند.
بهبود عملکرد حافظه
ارائه راهکارهای عملی برای یادگیری مؤثر همیشه آسان نیست و گاهی دشوار است که یافته‌های علمی را به استراتژی‌های عملی تبدیل کنیم.
یادگیرندگان اغلب به روش‌های آشنای مطالعه تکیه می‌کنند که ممکن است مؤثر به نظر برسند، اما در ارتقای حفظ بلندمدت اطلاعات ناکام بمانند.
مطالعه‌ای اخیر شواهدی متقاعدکننده ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد تنوع در روش‌های یادگیری و بازیابی اطلاعات می‌تواند به طور قابل توجهی عملکرد حافظه را بهبود بخشد و دیدگاه تازه‌ای در این زمینه ارائه دهد.
بازشناسی بازیابی حافظه
چطور مغز ما به طور مؤثر یاد می‌گیرد و به خاطر می‌آورد؟ آیا روشی وجود دارد که بتوانیم اطلاعات را کارآمدتر حفظ کنیم؟
پاسخ شاید تنها در بازیابی اطلاعات از حافظه در بازه‌های زمانی منظم نباشد، بلکه انجام این کار به روش‌های متنوع نیز اهمیت دارد.
مطالعه‌ای که توسط دانشمندان دانشگاه SWPS در ورشو و دانشگاه آدام میتسکویچ در پوزنان انجام شد، نشان داد که می‌توان بازیابی حافظه را با روشی که محققان آن را «یادگیری متغیر» می‌نامند، تقویت کرد.
این روش شامل وارد کردن تنوع در شیوه حفظ اطلاعات است، یعنی یادگیری پدیده‌ای از دیدگاه‌ها، زمینه‌ها و روش‌های مختلف.
طبق این مطالعه، حتی فرایند بازیابی نیز باید متنوع باشد و محدود به سرنخ‌های یکسان منجر به پاسخ نشود.
درک بازیابی متغیر در یادگیری
در مقاله تحقیقاتی با عنوان «نقش بازیابی متغیر در یادگیری مؤثر»، کارشناسان لایه‌های مختلف مفهوم یادگیری متغیر را بررسی کردند.
در مجموعه‌ای از آزمایش‌ها، از شرکت‌کنندگان خواسته شد کلمات خارجی، به ویژه زبان فنلاندی را یاد بگیرند. این کلمات در جملاتی به زبان مادری شرکت‌کنندگان گنجانده شده بود. به عنوان مثال: «پدر در حال جارو کردن لتیّا است» (فنلاندی: کف).
در طول مطالعه، هر کلمه خارجی چندین بار ارائه شد، یا در همان جمله یا در جملات مختلف.
محققان دریافتند عملکرد حافظه زمانی بهتر است که کلمات خارجی در جملات متنوع ارائه شوند و نه به صورت تکراری.
مزایای این روش هم بلافاصله پس از مطالعه و هم ۲۴ ساعت بعد مشاهده شد.
باور نادرست در روش‌های یادگیری
نکته جالب این است که شرکت‌کنندگان معتقد بودند که یادگیری کلمات خارجی با استفاده از جملات تکراری آسان‌تر است، اما نتایج آزمایش خلاف این را نشان داد.
این پدیده به عنوان توهم متاکاگنیتی شناخته می‌شود – یک باور نادرست در اثربخشی شرایط خاص یادگیری که منجر به روش‌های یادگیری کمتر مؤثر می‌شود.
چالش‌های یادگیری متغیر
ایده یادگیری ویژگی‌های مختلف اطلاعات در هر جلسه جدید موضوع جدیدی نیست. این امر برای حافظه بلندمدت ضروری است.
این فرایند شبیه ایجاد مسیرهای متعدد برای دسترسی به اطلاعات حفظ‌شده است. هر چه مسیرهای بیشتری در حین یادگیری ایجاد کنیم، احتمال یادآوری مؤثر اطلاعات بیشتر است.
این روش یادگیری که در آن چندین جنبه اطلاعاتی کاوش می‌شود، چالشی برای حافظه است.
اگرچه این روش به تلاش بیشتری نسبت به یادگیری تکراری نیاز دارد، اما تلاش بیشتر منجر به بهبود جذب دانش می‌شود.
«اگر می‌خواهیم دانش ما مفید باشد، یعنی در شرایط مختلف و در پاسخ به سرنخ‌ها یا پرسش‌های مختلف قابل دسترسی باشد، باید جلسات مطالعه خود را با این دشواری‌ها غنی کنیم: بازیابی اطلاعات آموخته‌شده قبلی (به جای مطالعه چندباره آن)، گسترش یادگیری در بازه زمانی (به جای انباشته کردن آن در یک جلسه یادگیری)، و بازیابی اطلاعات به روش‌های مختلف (و نه در پاسخ به همان سرنخ)»
محققان معتقدند یافته‌های آنها می‌تواند استراتژی‌های یادگیری مؤثر را هدایت کند. با این حال، آنها تأکید کردند که تحقیقات بیشتری برای درک این روش‌های یادگیری در یک زمینه گسترده‌تر لازم است.
این مطالعه کامل در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
