فرش دستباف یکی از ارزشمندترین دارایی‌های هر خانه ایرانی است؛ اثری هنری که نه‌تنها زیبایی و اصالت را به فضای خانه می‌بخشد، بلکه بخشی از فرهنگ و تاریخ ما را نیز زنده نگه می‌دارد. با این حال، نگهداری و مراقبت از فرش دستباف به دقت و دانش نیاز دارد، زیرا کوچک‌ترین سهل‌انگاری می‌تواند باعث کاهش عمر، تغییر رنگ یا آسیب جدی به بافت آن شود. بسیاری از افراد برای تمیز کردن یا از بین بردن لکه‌ها به روش‌های سنتی یا مواد شوینده نامناسب روی می‌آورند، در حالی‌که همین اقدامات ساده ممکن است تار و پود فرش را دچار آسیب کند.
در این میان، آشنایی با ترفندهای درست نگهداری و شستشوی اصولی می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. از جلوگیری از بیدزدگی و گردوغبارگرفتگی گرفته تا انتخاب محل مناسب برای نگهداری، همه جزئیاتی هستند که اگر به‌درستی رعایت شوند، فرش شما سال‌ها همان جلوه اولیه خود را حفظ خواهد کرد. البته در مواردی که نیاز به شستشوی حرفه‌ای وجود دارد، بهترین راه اعتماد به مراکز معتبر است. قالیشویی شهاب به‌عنوان یکی از قالیشویی‌های شناخته‌شده، با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و مواد استاندارد، خدماتی ارائه می‌دهد که خیال شما را از سلامت و تمیزی فرش‌های دستباف راحت می‌سازد.
مراقبت اصولی از فرش دستباف؛ چرا مهم است؟
فرش دستباف علاوه بر زیبایی، به دلیل ارزش هنری و مادی خود نیازمند نگهداری ویژه است. برخلاف فرش ماشینی که معمولاً مقاومت بیشتری در برابر عوامل محیطی دارد، تار و پود فرش دستباف بسیار حساس‌تر است و در برابر رطوبت، نور مستقیم خورشید، گردوغبار یا مواد شیمیایی سریع‌تر آسیب می‌بیند. بنابراین یادگیری روش‌های مراقبتی، نخستین گام برای افزایش طول عمر این سرمایه ارزشمند است.
جلوگیری از گردوغبار و آلودگی
یکی از ساده‌ترین اما مهم‌ترین کارها برای مراقبت از فرش، جلوگیری از تجمع گردوغبار است. جارو کردن منظم (هفته‌ای دو بار) با جاروبرقی ملایم یا جارو دستی نرم، باعث می‌شود ذرات ریز گردوغبار وارد تار و پود فرش نشود. اگر گردوغبار برای مدت طولانی در فرش باقی بماند، به مرور زمان باعث پوسیدگی الیاف خواهد شد. همچنین توصیه می‌شود هر چند ماه یک بار فرش را در هوای آزاد و سایه تکان دهید تا گردوغبار پنهان از بین برود.
پیشگیری از بیدزدگی
بید یکی از دشمنان اصلی فرش‌های دستباف است، به‌خصوص در خانه‌هایی که فرش برای مدت طولانی پهن نشده یا در انبار نگهداری می‌شود. برای پیشگیری از بیدزدگی، بهتر است فرش در محیط خشک و خنک نگهداری شود و هر چند وقت یک بار جابه‌جا شود. استفاده از نفتالین یا قرص‌های ضدبید در اطراف فرش نیز توصیه می‌شود. البته در صورت مشاهده علائم بیدزدگی، اقدام سریع برای ترمیم و شستشو ضروری است تا آسیب گسترش پیدا نکند.
مراقبت در برابر نور و رطوبت
نور مستقیم خورشید می‌تواند رنگ طبیعی فرش دستباف را تغییر دهد و به مرور آن را کدر کند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است محل قرارگیری فرش را تغییر دهید یا از پرده‌های مناسب برای کنترل نور استفاده کنید. همچنین باید از قرار دادن گلدان‌های آبی یا وسایلی که امکان نشتی دارند روی فرش اجتناب کرد، زیرا رطوبت می‌تواند باعث کپک‌زدگی و پوسیدگی تار و پود شود.
شستشوی اصولی فرش دستباف
بسیاری از افراد هنگام ایجاد لکه روی فرش، به سراغ مواد شوینده قوی یا روش‌های خانگی می‌روند. هرچند این کار ممکن است لکه را در ظاهر از بین ببرد، اما در واقعیت باعث آسیب جدی به رنگ و بافت فرش خواهد شد. بهترین کار در چنین مواقعی، تمیز کردن لکه با یک دستمال سفید و مرطوب و سپس سپردن فرش به مراکز تخصصی است. قالیشویی در شرق با بهره‌گیری از شوینده‌های استاندارد و تجهیزات مدرن، شستشوی فرش‌های دستباف را به‌گونه‌ای انجام می‌دهد که رنگ و بافت آن حفظ شده و در نهایت مثل روز اول درخشنده شود.
مراقبت از ریشه‌های فرش
ریشه‌های فرش یکی از حساس‌ترین قسمت‌ها هستند که زودتر از سایر بخش‌ها دچار آلودگی یا تغییر رنگ می‌شوند. برای حفظ سلامت ریشه‌ها، هرگز از سفیدکننده‌های شیمیایی استفاده نکنید، زیرا این مواد به مرور زمان الیاف را ضعیف می‌کنند. اگر ریشه‌ها دچار آلودگی یا تغییر رنگ شدند، بهتر است به متخصصان رفوگری یا قالیشویی‌های معتبر مراجعه کنید.
ترمیم و رفوگری فرش آسیب‌دیده
گاهی با وجود همه مراقبت‌ها، فرش دچار پارگی یا سوختگی می‌شود. در این مواقع، به جای تلاش برای تعمیر خانگی، باید آن را به دست متخصصان بسپارید. رفوگری حرفه‌ای می‌تواند ظاهر فرش را به حالت اولیه برگرداند و از گسترش آسیب جلوگیری کند. مراکزی مانند قالیشویی در شمال تهران علاوه بر شستشوی تخصصی، خدمات ترمیم و رفوگری نیز ارائه می‌دهند تا فرش‌های ارزشمند دوباره زیبایی اولیه خود را بازیابند.
جابه‌جایی و نگهداری صحیح
اگر قصد دارید فرش خود را برای مدتی جمع کنید، باید آن را به‌صورت رول و در محیطی خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. استفاده از کاور پارچه‌ای یا پلاستیکی نازک می‌تواند مانع ورود گردوغبار و بید شود. همچنین بهتر است فرش هر چند ماه یک بار باز و بررسی شود تا در صورت مشاهده مشکل، سریعاً اقدام لازم انجام شود.
جمع‌بندی
فرش دستباف نه‌تنها یک وسیله کاربردی در خانه است، بلکه میراثی ارزشمند و هنری ماندگار به شمار می‌آید. نگهداری صحیح از این سرمایه گران‌بها نیازمند توجه به جزئیات است؛ از جارو کشیدن منظم و جلوگیری از گردوغبار گرفته تا محافظت در برابر نور مستقیم خورشید، رطوبت و بیدزدگی. همچنین آشنایی با اصول شستشوی درست و پرهیز از استفاده از مواد شوینده شیمیایی نامناسب، نقشی کلیدی در افزایش طول عمر و حفظ زیبایی فرش دارد.
با وجود تمام این نکات، برخی مواقع نیاز است فرش برای شستشو یا ترمیم به دست افراد حرفه‌ای سپرده شود. در چنین شرایطی انتخاب یک مرکز معتبر اهمیت زیادی پیدا می‌کند، زیرا کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند به تار و پود فرش آسیب برساند. قالیشویی در ولنجک با بهره‌گیری از تجربه، تجهیزات مدرن و مواد شوینده استاندارد، این اطمینان را به شما می‌دهد که فرش دستباف‌تان بدون هیچ آسیبی و در نهایت دقت و کیفیت شسته یا ترمیم شود.
با رعایت توصیه‌های گفته‌شده و اعتماد به مراکز تخصصی، می‌توانید مطمئن باشید که فرش دستباف شما سال‌ها زیبایی و ارزش خود را حفظ کرده و همچنان به‌عنوان نقطه‌ای چشمگیر در دکوراسیون خانه بدرخشد.
