فتق دیسک کمر یا هرنی دیسکال یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند موجب درد و ناراحتی شدید در ناحیه کمر و پاها شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که یکی از دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات به دلایل مختلفی دچار پارگی یا بیرون‌زدگی شود و به عصب‌های اطراف فشار وارد کند. دیسک‌های بین مهره‌ای، ساختارهای ژله‌ای مانندی هستند که وظیفه جذب فشار و شوک وارده به ستون فقرات را دارند و به حرکات انعطاف‌پذیر کمک می‌کنند. با این حال، به‌مرور زمان و یا به‌دلیل عواملی چون افزایش سن، ضربه، یا فشارهای شدید، این دیسک‌ها ممکن است آسیب ببینند و موجب بروز درد، بی‌حسی و محدودیت حرکت در فرد شوند.
تشخیص و درمان فتق دیسک کمر اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا در صورت عدم درمان ممکن است به مشکلات جدی‌تر و ناتوانی‌های طولانی‌مدت منجر شود. این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های متداول برای این بیماری می‌پردازد.
فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک کمر حالتی است که در آن بخشی از دیسک بین مهره‌های ستون فقرات کمر دچار جابجایی یا بیرون‌زدگی می‌شود. هر دیسک شامل یک بخش داخلی نرم و ژله‌ای و یک لایه خارجی محکم است. عواملی مانند کشیدگی، فشار یا ضعف دیسک می‌توانند باعث شوند که قسمت داخلی دیسک از لایه خارجی بیرون بزند. این جابجایی دیسک، که به آن فتق یا پرولاپس دیسک هم گفته می‌شود، می‌تواند به عصب‌های نخاعی فشار آورده و موجب درد، بی‌حسی و حتی مشکلات حرکتی در طول مسیر عصب آسیب‌دیده شود.
علائم فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک بین مهره‌ای می‌تواند در هر ناحیه‌ای از ستون فقرات، از گردن تا کمر، رخ دهد، اما کمر یکی از شایع‌ترین مناطق برای این مشکل است. ستون فقرات دارای شبکه‌ای پیچیده از اعصاب و رگ‌های خونی است و در نتیجه، بیرون‌زدگی دیسک می‌تواند باعث فشار روی اعصاب و ماهیچه‌های اطراف شود.
علائم فتق دیسک متنوع بوده و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد و بی‌حسی، معمولاً در یک طرف بدن.
- دردی که به بازوها یا پاها گسترش می‌یابد.
- تشدید درد در شب یا هنگام انجام برخی حرکات.
- افزایش درد بعد از نشستن یا ایستادن طولانی.
- بروز درد هنگام راه رفتن در مسافت‌های کوتاه.
- ضعف عضلانی بی‌دلیل.
- احساس سوزن‌سوزن شدن، سوزش یا درد در ناحیه آسیب‌دیده.
- گز گز و بی حسی : ممکن است احساس گزگز و بی‌حسی در ساق پا و ناحیه آسیب‌دیده ایجاد شود.
شدت و نوع درد در افراد مختلف متفاوت است. اگر علائمی مانند بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا کاهش کنترل عضلات را تجربه کردید، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
علت فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر اغلب به دلیل افزایش سن و یا وارد شدن ضربه به دیسک‌های بین مهره‌ای رخ می‌دهد. هر دیسک، مانند یک دونات ژله‌ای، دارای یک قسمت مرکزی نرم و یک حلقه بیرونی مقاوم است. با گذر زمان یا در اثر فشارهای وارده، حلقه بیرونی ممکن است دچار ضعف یا پارگی شود و باعث شود بخش مرکزی دیسک به بیرون برآمده و به عصب‌های اطراف فشار وارد کند.
رایج‌ترین محل بروز فتق دیسک، ناحیه بین مهره‌های چهارم و پنجم کمری در پایین کمر است. این بخش از ستون فقرات به طور مداوم تحت فشار ناشی از تحمل وزن بالاتنه قرار دارد و در حرکات روزمره مانند چرخش بالاتنه، خم شدن یا بلند کردن اجسام درگیر می‌شود.
راه‌های درمان فتق دیسک کمر
درمان فتق دیسک کمر بسته به شدت درد و میزان بیرون‌زدگی دیسک، از روش‌های محافظه‌کارانه تا جراحی متغیر است. برخی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- درمان‌های محافظه‌کارانه و غیرجراحی:
– ورزش و فیزیوتراپی: بیشتر بیماران با انجام تمریناتی که عضلات کمر را تقویت می‌کنند، بهبود می‌یابند. فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را برای بهبود وضعیت و کاهش درد توصیه کند.
– مصرف داروهای مسکن بدون نسخه: مصرف داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
– فعالیت‌های ملایم: در دوره درد، اجتناب از فعالیت‌های شدید و انجام فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی و حرکات کششی ملایم توصیه می‌شود.
- داروهای تجویزی:
– شل‌کننده‌های عضلانی: برای تسکین اسپاسم‌های عضلانی و کاهش درد به کار می‌روند.
– مسکن‌های قوی‌تر: در صورت شدید بودن درد، پزشک ممکن است مسکن‌های قوی‌تر تجویز کند.
– داروهای درد عصبی: در صورت درگیری اعصاب، داروهایی مانند گاباپنتین یا دولوکستین می‌توانند کمک‌کننده باشند.
- درمان‌های جراحی:
– میکرودیسکتومی: در صورتی که درمان‌های غیرجراحی بی‌نتیجه باشند یا فتق دیسک باعث اختلال در عملکرد عضلات شود، جراحی میکرودیسکتومی برای برداشتن قسمت آسیب‌دیده یا بیرون‌زده دیسک انجام می‌شود.
– جایگزینی دیسک یا فیوژن ستون فقرات: در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به جایگزینی دیسک آسیب‌دیده با دیسک مصنوعی یا انجام جراحی‌هایی مانند لامینکتومی و فیوژن باشد که موجب ثبات ستون فقرات می‌شود.
این روش‌ها بسته به شرایط بیمار و شدت فتق دیسک انتخاب می‌شوند و پزشک متخصص به بهترین گزینه درمانی برای هر فرد توصیه می‌کند.
تشخیص فتق دیسک کمر
تشخیص فتق دیسک کمر با یک معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک با بررسی عملکرد عصب و قدرت عضلات و نیز ارزیابی درد هنگام لمس یا حرکت ناحیه آسیب‌دیده، به دنبال منبع دقیق درد خواهد بود. همچنین از بیمار درباره تاریخچه پزشکی و علائم، از جمله زمان شروع درد و عواملی که آن را تشدید می‌کنند، سؤال می‌کند.
اگر برای تشخیص به پزشک ارتوپدی نیازمندید، می‌توانید به وب سایت دکتر کاوه قرنی زاده مراجعه کنید.
برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده کند تا ساختارهای استخوانی و عضلانی ستون فقرات را بررسی کرده و محل آسیب را شناسایی کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
– اشعه ایکس: برای بررسی ناهنجاری‌های استخوانی و احتمال آسیب به مهره‌ها.
– سی‌تی اسکن (CT): جهت ایجاد تصاویر دقیق‌تر از ساختارهای ستون فقرات.
– ام‌آرآی (MRI): برای مشاهده بافت‌های نرم مانند دیسک‌ها و اعصاب و تشخیص فتق دیسک.
– دیسکوگرام: روشی که در آن مایعی به دیسک تزریق می‌شود تا تصاویر واضح‌تری از آسیب‌دیدگی دیسک به دست آید.
پزشک با استفاده از این اطلاعات می‌تواند علت دقیق درد، ضعف یا ناراحتی را تشخیص دهد و بررسی کند که آیا فتق دیسک عامل اصلی مشکل است یا خیر؛ در ضمن در صورتی که پزشک به استفاده از کمربند طبی پیشنهاد کرد، می‌توانید از سایت سیب 115 این محصول را خریداری کنید :
پیشگیری از فتق دیسک کمر
پیشگیری کامل از فتق دیسک کمر ممکن نیست، اما با رعایت برخی اقدامات می‌توان خطر بروز آن را کاهش داد. راه‌های پیشگیری شامل موارد زیر است:
– استفاده از تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام: برای بلند کردن اجسام از زانوها خم شوید و از عضلات پا استفاده کنید، نه کمر.
– حفظ وزن سالم: وزن مناسب به کاهش فشار بر ستون فقرات کمک می‌کند.
– پرهیز از نشستن طولانی‌مدت: در صورت نیاز به نشستن طولانی، گاهی بلند شوید و حرکات کششی انجام دهید.
– تقویت عضلات پشتی، پاها و شکم: تمرینات مناسب برای تقویت این عضلات، از ستون فقرات حمایت می‌کند و خطر آسیب را کاهش می‌دهد.
این اقدامات به حفظ سلامت ستون فقرات و کاهش احتمال بروز فتق دیسک کمک می‌کنند.
