ادرار ما به طور طبیعی زرد رنگ است که علت آن نیز وجود رنگدانه‌های «اوروکروم» در ادرار است؛ یکی از موادی که در اثر تجزیه هموگلوبین به وجود می‌آید. اما عواملی همچون کم آبی بدن می‌تواند رنگ آن را تغییر دهند.
گاه ممکن است دلایل جدی‌تری باعث تغییر رنگ ادرار شوند؛ از جمله کم خونی همولیتیک، سرطان دستگاه ادراری، خونریزی واژن، عوارض جانبی برخی داروها، عفونت مجاری ادراری، نارسایی کلیه، بیماری کبد و غیره.
پزشکان بر این باورند که توجه به رنگ ادرار می‌تواند به تشخیص زودهنگام همچنین درمان به موقع برخی مشکلات سلامتی کمک کند و به همین دلیل است که اغلب برای اطمینان از تشخیص خود، از آزمایش ادرار استفاده می‌کنند.
در ادامه به رنگ‌های مختلف ادرار همچنین علل احتمالی بروز هر رنگ می‌پردازیم.
رنگ خیلی شفاف ادرار
ادرار شفاف‌تر از رنگ زرد، معمولاً به این معنی است که شما «بیش از مقدار توصیه شدۀ روزانه» آب می‌نوشید. اگرچه «هیدراتاسیون بیش از حد» مطمئناً به اندازه کم آبی بد نیست اما شاید بخواهید مصرف آب روزانه خود را کاهش دهید، به خصوص اگر ادرار شما همیشه شفاف باشد.
ادرار زرد تیره
ادرار زرد تیره نیز به ویژه هنگام صبح، طبیعی است. در طول شب، ادرار ما غلیظ تر می‌شود زیرا ما آب نمی‌نوشیم. به همین دلیل است که نباید از دیدن رنگ تیره ادرار خود در آغاز روز تعجب کنید.
در یک فرد سالم، این رنگ به‌تدریج در طول روز و با آغاز نوشیدن مایعات تغییر می‌کند و از تیرگی آن کاسته می‌شود.
ادرار کهربایی رنگ یا نارنجی روشن
ادرار کهربایی و عسلی رنگ نیز ممکن است نشانه «کم آبی بدن» باشد. برای آزمایش، کافی است یک یا دو لیوان آب بنوشید و منتظر بمانید تا ببینید رنگ ادرار شما تغییر می‌کند یا خیر. اگر رنگ ادرار همچنان ثابت ماند و به صورت یک موضوع همیشگی درآمد، بهتر است با پزشکتان مشورت کنید.
ادرار نارنجی رنگ
ادرار نارنجی رنگ، هم می‌تواند نشان کم آبی بدن باشد و هم نشانه‌ای از «زردی» در بزرگسالی یا مشکلات مجرای صفراوی یا کبد.
فرد مبتلا به مشکلات مجرای صفراوی/کبد ممکن است علائمی دیگری مانند مدفوع روشن، حالت تهوع، استفراغ و خستگی نیز داشته باشد.
ادرار تقریباً قهوه‌ای رنگ
ادرار نارنجی تیره یا تقریباً قهوه‌ای رنگ، هم می‌تواند ناشی از کم آبی شدید باشد و هم اگر با مصرف مایعات حل نشد ممکن است نشانه یک مشکل جدی‌تر مانند یرقان، سندرم ژیلبرت(یک بیماری کبدی) یا رابدومیولیز(آسیب و تخریب عضلات اسکلتی) باشد.
ادرار قهوه‌ای تیره
ادرار قهوه‌ای تیره اغلب یکی از عوارض جانبی برخی داروها مانند مترونیدازول (دارویی برای درمان انواع عفونت‌های باکتریایی واژن، معده، روده، کبد، پوست، مفاصل، مغز، قلب و دستگاه تنفسی) است.
کم آبی شدید یا خوردن مقدار زیاد برخی گیاهان همچون آلوئه، لوبیا فاوا یا ریواس نیز ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای تیره شود.
بیماری کبد نیز یکی از علل شایع ادرار قهوه‌ای است و در این صورت ادرار ممکن است سیاه به نظر برسد.
رنگ ادرار حتی می‌تواند به تیرگی رنگ کوکاکولا باشد که به «چلوریا» نیز مشهور است که اغلب ناشی از ابتلا به بیماریهای هپاتیت و سیروز(التهاب شدید کبد) است.
ادرار صورتی یا قرمز
بسیاری از مردم به محض این که می‌بینند رنگ ادرارشان به صورتی و قرمز تغییر کرده نگران می‌شوند. اما ادرار صورتی و قرمز لزوماً نشانه بدی نیست.
برخی از افراد بعد از خوردن چغندر، زغال اخته و ریواس که سرشار از رنگدانه‌های صورتی هستند، احتمالا ادرار صورتی را تجربه می‌کنند.
اما اگر هیچ یک از این غذاها را نخورده‌اید و باز هم ادرار صورتی یا قرمز دارید، وضعیت نگران کننده است. ادرار خونی که با نام «هماچوری» نیز شناخته می‌شود، ممکن است به دلایل مختلفی از جمله بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه، سرطان کلیه، سرطان مثانه بوجود آید.
ادرار سبز رنگ
ممکن است عجیب به نظر برسد، اما گاه ادرار به رنگ سبز در می‌آید که دلیل آن در بیشتر مواقع استفاده از سبزیجاتی همچون مارچوبه یا استفاده از دارویی ویژه است. گاه دلایل جدی‌تری نیز وجود دارد مثل عفونت‌های باکتریایی.
ادرار آبی
برخی داروها و غذاها می‌توانند باعث رنگ آبی ادرار شوند؛ اما این امر بسیار نادر است. در بیشتر موارد دلیل چنین رنگی، یک اختلال متابولیک ارثی نادر است که «هیپرکلسمی خانوادگی» نامیده می‌شود.
این وضعیت به دلیل تجزیه ناقص تریپتوفان در داخل روده بوجود می‌آید. نام رایج‌تر این بیماری «سندرم پوشک آبی» است.
ادرار بنفش
علت بنفش رنگ شدن ادرار یک بیماری نادر است که «سندرم کیسه ادرار بنفش» نامیده می‌شود. این مشکل سلامتی اغلب در زنان دچار یبوست، افرادی که با سوند ادراری درمان می‌شوند، همچنین کسانی که دچار عفونت باکتریایی دستگاه ادراری هستند دیده می‌شود.
ادرار سفید یا شیری
فراوانی برخی مواد معدنی می‌تواند باعث «سفید شدن» رنگ ادرار شود و به نظر می‌رسد کلسیم و فسفر شایع‌ترین علل همه آنها باشند. سایر علل احتمالی می‌تواند وجود پروتئین بیش از حد یا عفونت دستگاه ادراری باشد.
ادرار کف‌آلود
ادرار کف‌آلود می‌تواند نشان دهنده یک مشکل جدی سلامتی مانند دیورتیکولیت (التهاب دیورتیکول‌های جدار روده) و بیماری کرون باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بهتر است که همیشه در مورد هرگونه تغییر رنگ ادرارتان با پزشک خود صحبت کنید. با این حال، برخی از موارد نشان دهنده یک وضعیت اضطراری است؛ از جمله وجود خون در ادرار یا ادرار نارنجی رنگ مزمن که ممکن است نشان‌دهنده بیماری کلیوی یا مثانه باشد که هردو به مراقبت پزشکی در اسرع وقت نیاز دارند.
