قصور پزشکی، یکی از دغدغه‌های همیشگی بیماران و خانواده‌های آن‌ها است. هنگامی که یک پزشک در انجام وظایف حرفه‌ای خود کوتاهی کرده و این کوتاهی منجر به آسیب یا زیان بیمار شود، مسئله‌ی مجازات قصور پزشکی مطرح می‌شود. در این مقاله، به همراه سرکار خانم زهرا زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری، به بررسی مفهوم قصور پزشکی، انواع آن و مجازات‌هایی که در انتظار پزشکان متخلف است، می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا به این پرسش مهم پاسخ دهیم که در صورت بروز قصور پزشکی، چه عواقبی برای پزشک متصور است؟
انواع قصور پزشکی
قصور پزشکی به معنای عدم انجام وظایف حرفه‌ای پزشک یا انجام آن‌ها به صورت ناقص است که منجر به آسیب یا زیان به بیمار شود. انواع مختلفی از قصور پزشکی وجود دارد که هر کدام به دلایل و عواقب متفاوتی رخ می‌دهند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین انواع قصور پزشکی اشاره می‌شود:
- تاخیر در تشخیص: تشخیص دیرهنگام بیماری یا تشخیص اشتباه بیماری می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای بیمار داشته باشد.
- نادیده گرفتن علائم: عدم توجه به علائم بیماری و عدم انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص دقیق بیماری نیز نوعی قصور محسوب می‌شود.
- تجویز داروهای اشتباه یا نامناسب: تجویز دارویی که برای بیمار مناسب نباشد یا تداخل دارویی ایجاد کند، می‌تواند به بیمار آسیب برساند.
- انجام عمل جراحی اشتباه یا ناقص: انجام عمل جراحی بر روی عضو اشتباه یا انجام ناقص عمل جراحی از دیگر انواع قصور پزشکی است.
- عدم مراقبت‌های لازم پس از عمل: عدم مراقبت کافی از بیمار پس از عمل جراحی نیز می‌تواند منجر به عوارض شود.
- عدم اطلاع‌رسانی کافی به بیمار: پزشک موظف است قبل از انجام هرگونه عمل درمانی، اطلاعات کافی را در مورد مزایا، معایب، عوارض و احتمال موفقیت درمان به بیمار ارائه دهد.
- عدم پاسخگویی به سوالات بیمار: عدم پاسخگویی به سوالات بیمار و عدم رفع ابهامات وی نیز نوعی قصور محسوب می‌شود.
- افشای اسرار بیمار: افشای اطلاعات محرمانه بیمار بدون رضایت وی، تخلف اخلاقی و قانونی محسوب می‌شود.
- تبعیض بین بیماران: تبعیض بین بیماران از نظر نژاد، جنسیت، مذهب و… خلاف اصول اخلاقی پزشکی است.
این‌ها تنها برخی از انواع قصور پزشکی هستند و ممکن است انواع دیگری نیز وجود داشته باشد. تشخیص دقیق قصور پزشکی نیازمند بررسی دقیق پرونده توسط کارشناسان پزشکی و حقوقی است.
عواقب مرگ بیمار به دلیل قصور پزشکی
در صورت اثبات قصور پزشکی منجر به فوت بیمار، پزشک علاوه بر پرداخت دیه به اولیای دم، ممکن است به استناد ماده 616 قانون مجازات اسلامی به حبس از یک تا سه سال نیز محکوم شود. این حکم نشان‌دهنده مسئولیت کیفری پزشک در قبال جرم ارتکابی است.
مسئولیت پزشک در قبال آسیب بیمار
در صورتی که پزشک به دلیل بی‌احتیاطی یا عدم مهارت، باعث آسیب به بیمار شود و این موضوع در دادگاه ثابت شود، موظف است مبلغی به عنوان دیه به بیمار پرداخت کند. مقدار دیه بر اساس نوع و میزان آسیب تعیین می‌شود. علاوه بر این، ممکن است پزشک به دلیل تخلف از قوانین پزشکی، توسط سازمان نظام پزشکی نیز مجازات شود. این مجازات‌ها شامل توبیخ کتبی، تعلیق پروانه پزشکی و در موارد شدیدتر، لغو پروانه پزشکی است.
انواع مجازات‌های قصور پزشکی
پس از اثبات قصور پزشکی، پزشک متخلف ممکن است به انواع مختلفی از مجازات‌ها محکوم شود. این مجازات‌ها به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- مجازات‌های کیفری: این مجازات‌ها شامل حبس، جزای نقدی و سایر مجازات‌های تکمیلی مانند انفصال از خدمت است. شدت مجازات کیفری به عوامل مختلفی از جمله نوع قصور، شدت آسیب وارده به بیمار و سابقه‌ی کیفری پزشک بستگی دارد.
- مجازات‌های انتظامی: سازمان نظام پزشکی به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت پزشکان، وظیفه رسیدگی به تخلفات پزشکی و اعمال مجازات‌های انتظامی را بر عهده دارد. این مجازات‌ها شامل توبیخ، تعلیق پروانه‌ی پزشکی، لغو پروانه‌ی پزشکی و سایر مجازات‌های انضباطی است.
- مسئولیت مدنی: پزشک متخلف علاوه بر مجازات‌های کیفری و انتظامی، مسئولیت پرداخت خسارت به بیمار را نیز بر عهده دارد. این خسارت‌ها شامل خسارت‌های مادی مانند هزینه‌های درمان، دستمزد از دست رفته و معنوی مانند درد و رنج، از دست دادن سلامتی است.
شرایط احراز قصور پزشکی چیست؟
اثبات قصور پزشکی یک فرایند حقوقی دقیق و مستلزم ارائه شواهد قوی است. طبق قانون، اصل بر بی‌گناهی پزشک است و بار اثبات تقصیر بر عهده فردی است که ادعای قصور پزشکی دارد.
برای اثبات قصور، فرد باید بتواند به دادگاه نشان دهد که پزشک در انجام وظایف خود مرتکب بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی شده و این بی‌دقتی مستقیم باعث آسیب یا زیان به بیمار شده است.
دادگاه با بررسی دقیق مدارک و شواهد ارائه شده، از جمله:
- پرونده پزشکی کامل بیمار
- تصاویر پزشکی قبل و بعد از درمان
- نسخه‌های پزشکی و آزمایش‌ها
- نظریه کارشناسان پزشکی قانونی
- شهادت شهودان (در صورت وجود)
به این نتیجه می‌رسد که آیا پزشک مرتکب قصور شده است یا خیر. در صورت اثبات قصور، دادگاه حکم به محکومیت پزشک صادر می‌کند و پزشک موظف به جبران خسارت وارده به بیمار خواهد بود.
نحوه رسیدگی به شکایت قصور پزشکی
مطابق مقررات حاکم بر نظام پزشکی، رسیدگی به شکایات قصور پزشکی در دو مرحله اصلی صورت می‌پذیرد. مرحله نخست، بررسی اولیه شکایت و جمع‌آوری مستندات توسط سازمان نظام پزشکی است. در صورت احراز قصور، پرونده به شورای حل اختلاف ویژه امور بهداشت ارجاع شده و در صورت عدم سازش طرفین، به دادسرای انتظامی پزشکان جهت رسیدگی قضایی ارسال می‌گردد.
سخن آخر
قصور پزشکی، چالشی جدی در حوزه سلامت است که عواقب جبران‌ناپذیری برای بیماران و خانواده‌های آن‌ها به همراه دارد. با این حال، با ارتقای سطح دانش پزشکی، نظارت دقیق بر عملکرد پزشکان، تقویت مکانیسم‌های پاسخگویی و ایجاد فرهنگ مسئولیت‌پذیری در میان پزشکان، می‌توان از وقوع بسیاری از موارد قصور پزشکی پیشگیری کرد. همچنین، بیماران نیز با آگاهی از حقوق خود و پیگیری مستمر وضعیت سلامت خود، می‌توانند در کاهش موارد قصور پزشکی نقش موثری ایفا کنند. در نهایت، همکاری همه جانبه‌ی پزشکان، بیماران، سازمان نظام پزشکی، دستگاه قضایی و سایر نهادهای مرتبط، کلید حل این معضل پیچیده است. در صورتی که در این مسیر نیاز به یک وکیل زبرجد و خبره پیدا کردید، می‌توانید با سرکار خانم زهرا زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری (شماره پروانه: 9147) ارتباط برقرار کنید.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
