یکی از مهم ترین دغدغه های والدین این سوال است که چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودک باشیم؟ بعضی از والدین شاهد رشد جسمی کودکشان هستند در حالی که او قدرت بیان کامل کلمات و عبارات را ندارد.
این جاست که والدین دچار نگرانی می شوند. چراکه فرزندشان در درک یا استفاده از زبان گفتاری مشکل دارد. این کودک دچار نوعی اختلال ارتباطی می باشد. در واقع توانایی‌های زبانی چنین کودکانی، ممکن است با سرعت کمتری نسبت به اکثر کودکان تکامل پیدا کند.
والدین باید آگاه باشند که تأخیر در صحبت کردن کودکشان ممکن است در اثر ترکیبی از مشکلات شنوایی، گفتاری و اختلالاتی همچون اوتیسم (ASD) یا سندرم داون اتفاق بیفتد. برای رفع این مشکل می توانید به بهترین مرکز گفتار درمانی کودک در تهران مراجعه کنید.
در این مقاله با پرداختن به زمان به موقع صحبت کردن کودک و علل تاخیر در صحبت کردن، به سوالات شما پیرامون چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودک باشیم؟ و حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است ؟ پاسخ خواهیم داد.
حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است ؟
کودکان با سرعت منحصر به فرد خود رشد می کنند. بنابراین در حالی که برخی از کودکان زود صحبت می کنند، برخی دیگر کمی دیرتر شروع به صحبت می کنند. معمولاً، متخصص اطفال کودک شما، نقاط عطف گفتار و زبان کودک شما را بررسی می کند تا مشخص کند که آیا آن ها روند عادی رشد را طبق جدول رشد طی می کنند یا خیر.
دانستن اینکه رشد طبیعی کودک چگونه است و باید چه روندی داشته باشد، می تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا دلیلی برای نگرانی وجود دارد یا خیر.
کودکان می توانند مشکلات رشد زبان را از دوران نوزادی تا راهنمایی تجربه کنند. به طور کلی، اگر کودک شما در ۶ تا ۹ ماهگی به صداها پاسخ نمی دهد یا صدا ایجاد نمی کند، یا اولین کلمه خود را تا ۱۵ ماهگی نگفته است، بهتر است علت آن را بررسی کنید.
تاخیر گفتار در کودکان، زمانی جدی می‌شود که آنها به نقاط عطف گفتار معمولی، نرسیده باشند. رشد زبان و صحبت کردن، عموما از حدود ۴ تا ۶ ماهگی آغاز می‌شود. چنانچه کودک در دو ماهگی صدا نمی‌زند و یا صداهای دیگری را تولید نمی‌کند، احتمالا مشکل تاخیر در تکلم داشته باشد.
نشانه های تاخیر در گفتار کودک چیست؟
هنگام شناسایی تاخیر گفتار یا زبان، مهم است که به ارتباط کلامی و غیرکلامی توجه کنید. در سنین مختلف، نقاط عطف خاصی برای رشد گفتار یا زبان وجود دارد که کودک باید به آن برسد. در اینجا نمونه های رشد گفتاری کودک آورده شده است:
- ۱۲ ماهگی: کودک شما از حرکاتی مانند اشاره یا تکان دادن استفاده می کند.
- ۱۸ ماهگی: در این سن فرزند شما به جای استفاده از حرکات از صداها برای برقراری ارتباط استفاده می کند. همچنین به خوبی صداها را تقلید کرده و درخواست ساده کلامی را درک می کند.
- ۲ سال:در سن دو سالگی کودک باید بتواند طیف زیادی از کلمات و جملات و حدود 50 کلمه را بیان کند. همچنین آن ها دستور های زبانی ساده را نیز به خوبی یاد می گیرند.
- سن ۳ سالگی: زمانی است که کودک باید حداقل از ۲۰۰ کلمه استفاده کند. همچنین، اشیا را باید با نام آنها صدا بزند و اعضای خانواده، مخصوصا کسانی که ارتباط مستقیم با کودک دارند، باید به راحتی منظور او را متوجه شوند.
والدین باید آگاه باشند که وقتی کودک با سرعت طبیعی رشد می کند، باید بتوانید حدود ۵۰ درصد از گفتار او را در ۲ سالگی درک کنید. این درصد زمانی که آنها ۳ ساله هستند به ۷۵ درصد می رسد و در ۴ سالگی شما باید بتوانید همه چیزهایی که آنها می گویند را درک کنید.
اگر فرزند شما در هر یک از این نقاط عطف سنی است اما به نظر می رسد هنوز این قابلیت ها را ندارد، باید بدون نگرانی با یک متخصص صحبت کنید. البته، این موارد فقط دستورالعمل های کلی هستند و فرزند شما باید توسط یک متخصص ارزیابی شود تا متوجه شوید که آیا واقعاً دلیلی برای نگرانی وجود دارد و چه باید کرد.
علت تأخیر گفتار کودک
- اختلالات دهان: مانند مشکلات زبان یا کام. ممکن است زبان به کف دهان متصل باشد.
- مشکلات دهانی-حرکتی: که مشکلاتی در مناطقی از مغز است که مسئول هماهنگی لب، زبان و فک هستند.
- مشکلات شنوایی: که می تواند درک، تقلید و استفاده از زبان را دشوار کند.
- مشکلات عصبی : اختلالاتی مانند فلج مغزی، آسیب تروماتیک مغز و دیستروفی عضلانی، می‌توانند علت تاخیر در گفتار کودک باشند. فلج مغزی می‌تواند باعث کم شنوایی نیز بشود.
- ناتوانی ذهنی: اگر کودک به هر دلیلی، به ناتوانی ذهنی مبتلا باشد، احتمالا دچار تاخیر در گفتار می‌شود. صحبت نکردن کودک، می‌تواند در نتیجه مشکل شناختی یا ناتوانی در تشکیل کلمات، رخ دهد.
انواع اختلالات گفتاری در کودکان
- لکنت زبان: در کودکانی که دچار این اختلال هستند، گفتارشان قطع می شود. این اختلال، می‌تواند همراه با علائم رفتاری یا جسمی باشد. برای مثال، لرزش لب، حرکات ناگهانی سر، مشت گره کرده، پلک زدن سریع، تنش در صورت و شانه‌ها، از جمله علائم لکنت زبان هستند.
- آپراکسی گفتار: یک اختلال گفتاری حرکتی است که بر توانایی برنامه ریزی و هماهنگی حرکات لازم برای گفتار تأثیر می گذارد. افراد مبتلا به آپراکسی گفتار ممکن است در تلفظ صحیح کلمات، استفاده از صداها برای تشکیل کلمات و تولید گفتار روان مشکل داشته باشند.
- دیزارتری: در اثر آسیب مغزی به وجود می‌آید. یک اختلال گفتاری حرکتی است که در آن ماهیچه‌هایی که برای تولید گفتار استفاده می‌شوند آسیب دیده، فلج یا ضعیف می‌شوند. فرد مبتلاء به دیزآرتری نمی‌تواند زبان یا حنجره‌ی خود را کنترل کند.
والدین چگونه می توانند به رشد گفتار کودک کمک کنند؟
اگر مشکوک هستید که فرزندتان تاخیر در گفتار یا زبان دارد، باید او را برای ارزیابی نزد متخصص مورد اعتماد ببرید. در این میان، کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا مطمئن شوید که هر کاری که می‌توانید برای حمایت از رشد گفتار فرزندتان انجام می‌دهید.
اگر کودک شما دارای تاخیر رشدی است، مداخله زودهنگام می تواند به او کمک کند تا بر چالش ها غلبه کند و رشد کند. از طریق مداخله زودهنگام، یک متخصص گفتار با کودک شما کار می کند تا مهارت هایی را که برای موفقیت نیاز دارد توسعه دهد.
هنگام صحبت با آنها تمام توجه خود را معطوف کنید. وقتی کودک نوپا سعی می کند با شما صحبت کند صبور باشید. وقتی کسی از آنها سوالی می پرسد، به جای او پاسخ ندهید.
حتی اگر نیازهای آنها را پیش‌بینی می‌کنید، به آنها فرصت دهید تا خودشان آن را بیان کنند.
به جای انتقاد مستقیم از اشتباهات، کلمات را به درستی تکرار کنید.
اجازه دهید کودک نوپا با همسالان خود تعامل داشته باشد.
سوال بپرسید و انتخاب کنید و زمان زیادی برای پاسخ دادن بگذارید.
علاوه بر این ها در این جا به چند مورد از کمک والدین اشاره می کنیم:
۱. به طور منظم با کودک خود ارتباط برقرار کنید.
با آن ها صحبت کنید، برای آن ها آواز بخوانید و صداها و حرکات آن ها را تا حد امکان تقلید کنید. کودکان با تماشای شما می توانند راحت تر رشد کنند و چیزهای زیادی یاد بگیرند.
۲. برای فرزندتان کتاب بخوانید.
از کودکی برای فرزندتان خواندن را شروع کنید. کتاب های مناسب سن خود را با تصاویر انتخاب کنید و در حین مطالعه به اشیاء موجود در صفحه اشاره کنید.
۳. از موقعیت های روزمره استفاده کنید.
در طول روز با کودک خود صحبت کنید و به اشیاء بیرون یا اطراف خانه اشاره کنید. کلمات و جملات را ساده نگه دارید، اما از صحبت کردن با کودک خودداری کنید.
۴. فرزند خود را برای ارزیابی نزد گفتار درمانگر ببرید.
ممکن است مشکلی وجود نداشته باشد و فرزند شما در زمان خودش به آنجا برسد. اما گاهی اوقات تأخیر گفتار می‌تواند نشانه مشکلات دیگری مانند کاهش شنوایی یا سایر تأخیرهای رشد باشد.
نحوه تشخیص اختلال تاخیر در گفتار کودکان
اگر فکر می‌کنید که فرزندتان چنین اختلالی دارد، حتما با یکی از افراد زیر در این زمینه صحبت کنید:
- معلمان یا مربیان حاضر در مرکز مراقبت از کودک، پیش‌دبستانی یا مدرسه
- متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان یا همان گفتاردرمان
- متخصص شنوایی سنجی
- پزشک عمومی یا متخصص اطفال
- پرستار متخصص سلامت کودک و خانواده
- روانشناس یا روانپزشک
