بسیاری از گونه‌های ماهی – که چند نوع آنها نیز در بشقاب غذای ما یافت می‌شوند – حاوی متیل جیوه، ماده‌ای بسیار سمی هستند که سطوح این ماده در ماهی‌ها، روز به روز در حال افزایش است. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ محققان دانشگاه هاروارد معتقدند که ممکن است جواب آن را داشته باشند.
متیل جیوه، نوعی جیوه و یک ترکیب بسیار سمی است. این ماده، اغلب از طریق تماس جیوه با باکتری‌های محیط‌های مختلف شکل می‌گیرد.
در بیشتر مواقع، مردم با خوردن ماهی و غذاهای دریایی در معرض متیل جیوه قرار می‌گیرند، زیرا بسیاری از گونه‌های موجودات ساکن در آب، ناخواسته این ماده را می‌خورند.
بسیاری از ماهی‌هایی که در دریا زندگی می‌کنند نیز در معرض متیل جیوه قرار می‌گیرند و آن را مصرف می‌کنند. جلبک‌ها متیل جیوه را جذب می‌کنند، بنابراین ماهی‌هایی که جلبک می‌خورند نیز این ماده سمی را جذب می‌کنند.
سپس، وقتی ماهی‌های بزرگتر در بالای زنجیره غذایی، این ماهی‌ها را می‌خورند، آنها نیز متیل جیوه را در خود انباشته می‌کنند. به این ترتیب، ماهی و موجودات دیگر که در صدر زنجیره غذایی قرار دارند، در نهایت بیشتر و بیشتر از این ترکیب سمی در خود جمع می‌کنند.
در حالی که قرار گرفتن در معرض متیل جیوه از طریق ماهی و صدف، همواره مورد نگرانی بوده است، برخی محققان معتقدند که سطح ترکیبات سمی در بسیاری از غذاهای مختلف در سراسر جهان، در حال افزایش است.
در حال حاضر ، براساس تحقیقات اخیر، تقریباً ۸۲% متیل جیوه که مصرف کنندگان در معرض آن قرار می‌گیرند، ناشی از مصرف غذاهای دریایی است.
در مطالعه‌ای جدید، محققان دانشکده مهندسی و علوم کاربردی دانشگاه هاروارد نشان دادند که سطح متیل جیوه در ماهی‌هایی نظیر کاد، ماهی تن و اره ماهی در حال افزایش است.
دلیل چیست؟ طبق گفته تیم تحقیقاتی، ما باید اثرات ناخوشایند تغییرات جهانی آب و هوا را مقصر بدانیم.
پروفسور السی ساندرلند، نویسنده ارشد، می‌گوید: “این تحقیق، یک پیشرفت اساسی در فهم چگونگی و چرایی انباشته شدن جیوه در شکارچیان اقیانوس مانند ماهی تن و اره ماهی است.
اهمیت طعمه
محققان در مطالعه خود داده‌هایی ۳۰ ساله در مورد اکوسیستم خلیج ماین در اقیانوس اطلس را ارزیابی کردند. به عنوان بخشی از این تجزیه و تحلیل، آنها بررسی کردند که دو شکارچی دریایی، کاد اطلس و اره ماهی – از دهه ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ میلادی، چه می‌خوردند.
یافته‌ها حاکی از آن است که در ماهی کاد، سطح متیل جیوه از دهه ۱۹۷۰، ۲۰% کاهش یافته است. در مقابل، سطح این ترکیب سمی در اره ماهی‌ها، ۶۱% افزایش یافته است.
محققان این تضاد جالب توجه را با نگاه به آنچه که هر دو گونه در طی دهه‌ها قادر به خوردن بودند توضیح می‌دهند. این تیم خاطرنشان می‌کند که در دهه ۱۹۷۰، جمعیت شاه ماهی ( طعمه ماهی کاد و اره ماهی)، در خلیج ماین به دلیل صید بیش از حد، کاهش چشمگیری داشته است.
بنابراین ، هر یک از گونه‌های درنده باید به منابع غذایی دیگری روی آورند. کاد در درجه اول شروع به صید ماهی‌های shad (نوعی ماهی آمریکایی) و ساردین‌ها، کرد. ماهی‌های کوچکتری که معمولاً حاوی سطح بسیار پایینی از متیل جیوه هستند. در نتیجه، سطح متیل جیوه در ماهی‌های کاد نیز کاهش یافت.
در همین زمان، اره ماهی‌ها به صید ماهی‌های مرکب و سایر سفالوپودها روی آوردند که این موجودات دریایی، سطح بالاتری از متیل جیوه نسبت به شاه ماهی‌ها داشتند. این رژیم جدید نیز منجر به افزایش سطح متیل جیوه در اره ماهی‌ها شد.
با این حال، در دهه ۲۰۰۰، جمعیت شاه ماهی در خلیج ماین به حالت عادی بازگشت. کم کم ، جداول بر این اساس چرخش پیدا کردند: سطح متیل جیوه ماهی‌های کاد دوباره افزایش یافت، در حالی که سطح متیل جیوه اره ماهی‌ها کاهش یافت.
نویسندگان این مطالعه اظهار داشتند: اما این تغییر در دسترس بودن مواد غذایی، تنها عاملی نیست که بر میزان ترکیبات سمی موجود در ماهی‌های بزرگتر تأثیر بگذارد.
گرم شدن آب دریا تهدید را افزایش می‌دهد
محققان در ابتدا، افزایش میزان متیل جیوه در ماهی‌ها را فقط بر اساس آنچه که این ماهی‌ها می‌خورند، بررسی کردند. با این حال، آنها ارتباط دیگری نیز پیدا کردند.
ماهی تن یک گونه مهاجر است که با سرعت بسیار بالایی شنا می‌کند. بنابراین، آنها انرژی زیادی مصرف می‌کنند و برای حفظ سرعت و چابکی خود باید بیشتر غذا بخورند.
اما، یک عامل کلیدی دیگری نیز وجود دارد که بر میزان انرژی یک ماهی برای شنا کردن و بنابراین، میزان خوردن آن تاثیر می‌گذارد. این عامل، گرم شدن کره زمین است.
به گفته محققان، خلیج ماین یکی از مناطقی در جهان است که آب آن به سرعت در حال گرم شدن است.
“مهاجرت به سمت شمال خلیج و نوسانات ده ساله در گردش اقیانوس منجر به گرم شدن بی سابقه آب‌های خلیج ماین در بین سالهای ۱۹۶۹ تا ۲۰۱۵ شده است. آب این منطقه ۱ درصد افزایش گرما داشته است.
و هرچه آب گرم‌تر باشد، انرژی بیشتری برای شنا کردن ماهی لازم است، به این معنی که آنها تعداد بیشتری از ماهی‌های کوچکتر را می‌خورند و در نهایت منجر به مصرف و تجمع بیشتر متیل جیوه در بدن آنها می‌شود.
در بین سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷، محققان دریافتند که سطح متیل جیوه در ماهی تن اقیانوس اطلس هر ساله به میزان ۳٫۵% در حال افزایش است.
محققان چشم اندازهای خطرناکی را پیش بینی می‌کنند
محققان با استفاده از تمام این اطلاعات توانستند مدلی را پیاده‌سازی کنند که بر اساس آن میزان افزایش سطح متیل جیوه در ماهی‌های ساکن در دریا پیش‌بینی کنند.
این مدل دانشمندان را قادر می‌کند تا دقیقاً همه پارامترهای مختلف را همانطور که در دنیای واقعی اتفاق می‌افتد، همزمان بررسی کنند.
نتایج این مدل نشان می‌دهد که “برای هر ۵ کیلوگرم اره ماهی” ، افزایش دمای ۱ درجه سانتیگراد در آب دریا می‌تواند منجر به “افزایش ۷۰% در غلظت [متیل جیوه] شود. برای ماهی کاد، این افزایش ۳۲% خواهد بود.
پس مزایای کاهش انتشار جیوه در دریاها، صرف‌نظر از آنچه در اکوسیستم اتفاق می‌افتد، بسیار مهم است. اما، اگر بخواهیم این روند کاهش متیل جیوه را در آینده ادامه دهیم، به یک رویکرد دو طرفه نیاز داریم. تغییرات آب و هوایی می‌تواند سطح متیل جیوه در بدن ماهی‌ها و در نهایت در انسان‌ها را افزایش دهد، بنابراین برای محافظت از اکوسیستم و سلامت انسان‌ها، ما باید هم میزان انتشار جیوه و هم گازهای گلخانه‌ای را تنظیم کنیم.
