ایلاتی در جنوبی‌ترین شهر، در خلیج عقبه در دریای سرخ واقع شده است. این شهر به دلیل آب‌وهوای گرم، صخره‌های مرجانی و صنعت گردشگری پررونق خود شهرت دارد.
هر سال در ماه‌های مارس و آوریل، بازدیدکنندگان ایلات شاهد پدیده‌ای شگفت‌انگیز هستند: سواحل به رنگ صورتی درمی‌آیند. این پدیده به دلیل حضور میلیون‌ها سخت‌پوست ریز با چشمان بزرگ رخ می‌دهد. این موجودات که آمفی‌پود نام دارند، به راسته Amphipoda تعلق دارند.
کشف علمی جدید درباره این پدیده
یک مطالعه‌ی جدید اطلاعات بیشتری درباره این پدیده‌ی غیرمعمول ارائه می‌دهد. این پژوهش به سرپرستی پروفسور تامار گای-حایم از مؤسسه تحقیقات اقیانوس‌شناسی و آبزی‌شناسی (IOLR) و با همکاری دکتر براخا فارستی از مؤسسه بین‌دانشگاهی علوم دریایی در ایلات انجام شده است.
سواحل صورتی در دریای سرخ
رنگ صورتی آمفی‌پودها ناشی از رنگدانه‌های کاروتنوئیدی است که از طریق تغذیه دریافت می‌کنند.
محققان از رویکرد طبقه‌بندی یکپارچه، شامل تحلیل ژنتیکی و شناسایی مورفولوژیکی، برای دسته‌بندی این موجودات استفاده کردند.
آن‌ها همچنین عوامل محیطی مؤثر در مرگ‌ومیر انبوه سالانه آمفی‌پودها را بررسی کردند.
پروفسور گای-حایم توضیح داد:
«ما مانند یک پرونده‌ی معمایی، چندین فرضیه را آزمایش کردیم. بسیاری از آمفی‌پودها دارای یک استراتژی تولیدمثلی خاص به نام سِملپریتی هستند، یعنی تنها یک‌بار در طول زندگی تولیدمثل می‌کنند و پس از آن، ماده‌ها به‌طور هم‌زمان می‌میرند.»
«با این حال، تحلیل‌های ما نشان داد که نسبت نرها و ماده‌ها تقریباً برابر است و اندازه‌های متنوعی از آمفی‌پودها وجود دارد، بنابراین توانستیم سِملپریتی را به‌عنوان علت اصلی مرگ‌ومیر رد کنیم.»
عوامل محیطی و مرگ‌ومیر آمفی‌پودها
تغییرات اقلیمی و موج‌های گرمایی دریایی در گذشته باعث مرگ‌ومیر گسترده‌ی گونه‌های دریایی شده‌اند. برای مثال، در تابستان ۲۰۱۷، دمای آب در ایلات طی دو و نیم روز بیش از ۴ درجه‌ی سانتی‌گراد افزایش یافت و موجب مرگ انبوه ماهیان مرجانی شد.
اما در مورد آمفی‌پودها، دانشمندان هیچ افزایش دمای غیرعادی را در زمان مرگ آن‌ها ثبت نکردند.
پروفسور گای-حایم اشاره کرد:
«گاهی اوقات، استرس‌های محیطی باعث افزایش حساسیت موجودات دریایی به انگل‌ها و عوامل بیماری‌زا می‌شود، مانند آنچه در ماهیان صخره‌های مرجانی و توتیای دریایی در ایلات دیده شده است. اما ما هیچ مدرکی برای تأیید این فرضیه پیدا نکردیم.»
چرخه‌ای طبیعی؟
برای بررسی بیشتر، محققان منابع علمی را مرور کردند و دریافتند که رویدادی مشابه در مارس ۱۹۷۷ در خلیج عقبه رخ داده است. در آن زمان، آمفی‌پودها در تعداد زیادی سواحل را پوشانده بودند، که نشان می‌دهد این پدیده ممکن است بخشی از یک چرخه‌ی طبیعی باشد.
مطالعات قبلی در خلیج عقبه جریان‌های اقیانوسی گردابی را مستند کرده‌اند. این جریان‌ها می‌توانند آب‌های عمیق و غنی از مواد مغذی را به سطح بیاورند (بالاآمدگی – Upwelling) یا آب سطحی را به عمق ببرند (فرو رفتگی – Downwelling).
آمفی‌پودها در جریان‌های قوی اقیانوسی
در نیمکره‌ی شمالی، گرداب‌های چرخشی (Eddy) برخلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخند و آب‌های عمیق را به سطح می‌آورند. در شمال خلیج عقبه، این جریان‌ها از نوامبر تا آوریل قوی‌تر می‌شوند و سرعت آن‌ها تا ۱۰ برابر سریع‌تر از جریان‌های سطحی معمولی افزایش می‌یابد.
پروفسور گای-حایم توضیح داد:
«ما فرض می‌کنیم که آمفی‌پودها در یک گرداب چرخشی در شمال خلیج گیر افتاده و توسط جریان‌ها به سمت ساحل منتقل شده‌اند.»
«در هاوایی نیز یک رویداد مرگ‌ومیر انبوه آمفی‌پودها پس از تشکیل یک گرداب چرخشی مشابه مستند شده است.»
«این در حال حاضر قوی‌ترین فرضیه‌ی ماست، اما تحقیقات بیشتری برای درک بهتر رابطه‌ی بین دینامیک جریان‌های اقیانوسی و این پدیده در خلیج عقبه و سایر سیستم‌های دریایی مورد نیاز است.»
نقش آمفی‌پودها در اکوسیستم دریایی
آمفی‌پودها نقش مهمی در زنجیره‌ی غذایی دریایی دارند. آن‌ها منبع غذایی مهمی برای ماهی‌ها، پرندگان دریایی و حتی نهنگ‌ها هستند. مطالعه‌ی چرخه‌ی زندگی و الگوهای حرکتی آن‌ها به محققان کمک می‌کند تا فرآیندهای زیست‌محیطی بزرگ‌تر را در اقیانوس‌ها بررسی کنند.
تأثیرات احتمالی بر تنوع زیستی دریایی
مرگ گسترده‌ی آمفی‌پودها می‌تواند تأثیرات گوناگونی بر اکوسیستم اقیانوس داشته باشد:
- اگر تعداد زیادی از آمفی‌پودها از بین بروند، موجوداتی که از آن‌ها تغذیه می‌کنند – مانند ماهی‌ها و پرندگان دریایی – ممکن است برای یافتن غذا دچار مشکل شوند.
- این می‌تواند بر الگوهای تغذیه و بقا تأثیر بگذارد.
محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا این مرگ‌ومیرها به زیست‌بوم محلی آسیب می‌زند یا گونه‌ها به این چرخه‌ی فصلی عادت کرده‌اند. اگر این رویدادها به‌طور منظم رخ دهند، برخی گونه‌ها ممکن است از این مرگ‌های فصلی به‌عنوان یک منبع غذایی استفاده کنند.
تحقیقات بیشتر درباره‌ی آمفی‌پودها
بررسی جمعیت آمفی‌پودها در دریای سرخ می‌تواند به دانشمندان در پایش روندهای اکولوژیکی بزرگ‌تر کمک کند.
برنامه‌ی آینده‌ی محققان شامل ردیابی حرکات و الگوهای مرگ‌ومیر آمفی‌پودها در خلیج عقبه است. آن‌ها می‌خواهند بفهمند که آیا این رویدادها کاملاً طبیعی هستند یا اینکه فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی نیز در آن نقش دارند.
تحقیقات آینده ممکن است بر نحوه‌ی واکنش آمفی‌پودها به استرس‌های محیطی و تأثیر مرگ آن‌ها بر زنجیره‌های غذایی دریایی تمرکز کند. با داده‌های دقیق‌تر، دانشمندان می‌توانند تغییرات در اکوسیستم‌های دریایی را پیش‌بینی کرده و گونه‌های در معرض خطر را محافظت کنند.
این مطالعه در ژورنال Ecology and Evolution منتشر شده است.
