تحقیقات جدید نشان میدهد بیشتر سگهای امروزی میزانی اندک اما قابلتشخیص از دیانای گرگ را در ساختار ژنتیکی خود دارند. این میراث ژنتیکی که پس از اهلیسازی وارد جمعیت سگها شده، بر ویژگیهایی مانند اندازه بدن، حس بویایی، و حتی تمایلات رفتاری اثر گذاشته است.
ورود ژنهای گرگ پس از اهلیسازی
مطالعهای که توسط موزه آمریکایی تاریخ طبیعی و موزه ملی تاریخ طبیعی اسمیتسونین هدایت شد، نشان میدهد جریانات ژنی پس از اهلیسازی، ابزارهای تکاملی تازهای در اختیار سگها قرار داده است تا در محیطهای متنوع انسانی بهتر سازگار شوند.
«سگهای امروزی بهخصوص سگهای خانگی، بسیار متفاوت از گرگها بهنظر میرسند. اما برخی ویژگیها از گرگها به ارث رسیدهاند و اتفاقاً همین ویژگیها را در سگها ارزشمند میدانیم.» — آدری لین، نویسنده اصلی مطالعه
سگها برخلاف تصور میتوانند دیانای گرگ را تحمل کنند
در گذشته تصور میشد تحمل ژنهای گرگ برای سگها دشوار است زیرا ممکن است مرزهای گونهای را کمرنگ کند. اما تحلیل جدید این تصور را دگرگون کرده است. پژوهشگران بیش از ۲۷۰۰ ژنوم منتشرشده از گرگها، سگهای نژادی، سگهای روستایی و دیگر کانیدها را از دوره پلیستوسن تا امروز بررسی کردند.
نتیجه شگفتانگیز بود: تقریباً دو سوم سگهای نژادی، ردی از دیانای گرگ در ژنوم خود دارند. این آثار ژنتیکی احتمالاً حاصل تلاقیهای حدود هزار نسل پیش است. همچنین تمام سگهای روستایی که بررسی شدند میزانی از این دیانای را حمل میکردند.
«پیش از این تصور میشد که برای حفظ ماهیت سگ، حضور دیانای گرگ باید تقریباً صفر باشد. اما ما نشان دادیم اگر با دقت نگاه کنیم، ردِ گرگ در ژنوم سگهای مدرن وجود دارد.» — لین
کدام نژادها بیشترین شباهت به گرگ را دارند؟
نژادهای عمدیِ گرگسگ بیشترین سهم از دیانای گرگ را دارند. گاردهای چکسلواکی و ساریلوس بین ۲۳ تا ۴۰ درصد دیانای گرگ را بههمراه دارند.
در میان نژادهای معمول:
- سگ شکاری سهرنگ آنگلو-فرانسوی: حدود ۴٫۷ تا ۵٫۷ درصد
- شیلو شپرد: حدود ۲٫۷ درصد
- تاماسکان: حدود ۳٫۷ درصد
- حتی چیهواوا: حدود ۰٫۲ درصد
«برای هر کسی که چیهواوا داشته باشد این موضوع منطقی است. یافتههای ما نشان میدهد بیشتر سگها کموبیش گرگصفت هستند.» — لین
الگوهای ژنتیکی میان نژادها: از اندازه تا کارکرد
وقتی نژادها براساس فرم و کارکرد دستهبندی شدند، الگوهای مشخصی پدیدار شد. سگهای بزرگتر معمولاً دیانای گرگ بیشتری داشتند. همچنین نژادهایی که برای شرایط سخت یا کارهای دشوار پرورش یافته بودند، سهم بالاتری از این ژنتیک را نشان دادند. این شامل سگهای سورتمهکش قطبی، نژادهای بومی آزادزی، و بسیاری از سگهای شکاری سنتی میشود.
در مقابل، تریرها، گاندوگها، و برخی نژادهای بویابها سهم کمتری داشتند. البته استثناهایی وجود داشت: برخی نژادهای بزرگ هیچ ردی از دیانای گرگ نشان ندادند، و چند نژاد کوچک یا همراه نیز آثار اندکی از این ژنها را حفظ کرده بودند.
رفتار سگهایی که دیانای گرگ بیشتری دارند
برای درک رفتار، تیم پژوهش توصیفهای باشگاههای پرورش سگ را درباره نژادهای دارای دیانای گرگ بالا و پایین مقایسه کرد.
نژادهای با سهم کمتر از ژنهای گرگ بیشتر با صفاتی مانند «دوستانه»، «مشتاق برای جلب رضایت»، «آموزشپذیر»، «شجاع»، «سرزنده»، و «مهربان» توصیف میشدند.
در مقابل، نژادهای با سهم بیشتر از دیانای گرگ، بیشتر با ویژگیهایی مانند «مشکوک نسبت به غریبهها»، «مستقل»، «باوقار»، «هشیار»، «وفادار»، «کمحرف»، و «قلمروگرا» شناخته میشدند.
توصیفهایی مانند «باهوش»، «فرمانبردار»، «مهربان با کودکان»، «باانگیزه»، «آرام»، و «شاد» در هر دو گروه دیده شد. پژوهشگران تأکید کردند این توصیفات برساختههای فرهنگی هستند نه بازتاب مستقیم ژنتیک، اما این الگوها فرصتهای تازهای برای ژنتیک رفتاری باز میکنند.
ژنهای گرگ بهعنوان یک جعبهابزار تکاملی
مهمترین شواهد نقشآفرینی این ژنها، وجود آنها در نواحی ژنی مشخص است. در سگهای روستایی، بخشهای گرگخاستگاه در ژنهای مرتبط با گیرندههای بویایی غنی شدهاند؛ موضوعی سازگار با نیاز به بویایی تیز برای یافتن غذا در محیطهای انسانی.
در نژادهای نگهبان ارتفاعات مانند تبت ماستیف، واریانتی شبیه گرگ تبتی یافت شد که به تحمل کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا کمک میکند. این مثالها نشان میدهد ورود گهگاهی ژنهای گرگ نهتنها «سگ بودن» را برهم نزده، بلکه راهحلهای ارزشمندی برای بقا در کنار انسان ارائه کرده است.
«سگها دوستان ما هستند، اما بهنظر میرسد گرگها نقش بزرگی در شکلگیری آنها داشتهاند.» — لوگان کیستلر
فراتر از افسانههای رایج درباره منشأ سگها
سگها حدود ۲۰ هزار سال پیش از جمعیتی منقرضشده از گرگ خاکستری تحت تأثیر انسان جدا شدند. هرچند تلاقی با گرگهای وحشی در طول تاریخ بسیار نادر بوده، اما همین رخدادهای نادر اثر ماندگاری در نژادهای مختلف از شیلو شپرد تا چیهواوا داشته است.
این اثر ژنتیکی، سگهای امروزی را کمتر سگ نکرده است. شاید همین ژنهای گرگ بوده که به آنها کمک کرده در نقشهایی که امروز دارند اینقدر موفق باشند.
این مطالعه در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
اگر این موضوع برایتان جذاب بود، مقالههای مرتبط با ژنتیک حیوانات را نیز در مجله ما بخوانید و دیدگاه خود را در بخش نظرات ثبت کنید.
