آشنایی با بیماری فلج چندگانه یا MS

آزمایش عصبی و مصاحبه
پزشک سابقه پزشکی مفصلی از بیمار جمع‌آوری کرده و از چند تست برای ارزیابی میزان فعالیت ذهنی، احساسات و عواطف، عملکرد زبانی و توانایی‌های فیزیکی استفاده می‌کند. پزشکان اغلب از سنجش گسترده وضعیت ناتوانی (EDSS) Expanded Disability Status Scale، بهره می‌برند تا ناتوانی‌های فیزیکی مربوط به MS را بسنجند. همچنین پزشکان از طریق چند سؤال، متوجه می‌شوند بیمار در کدام مرحله MS‌ قرار دارد.

تجزیه‌وتحلیل مایع نخاعی
پزشکان با استخراج مایع نخاعی از طریق ستون فقرات، نمونه‌ای از این مایع به دست می‌آورند و چند آزمایش مختلف روی آن انجام می‌دهند. این آزمایش‌ها به منظور تأیید تشخیص MS انجام می‌شود. همچنین این آزمایش‌ها در صورت وجود بیماری که همانند MS به نظر می‌رسد، آن را شناسایی می‌کنند. یکی از آزمایش‌های مهمی که پزشک احتمالاً انجام می‌دهد، آزمایش Oligoclonal Band‌ است. وجود Oligoclonal Band نشان می‌دهد که در سیستم عصبی مرکزی التهاب وجود دارد. این آزمایش، برای تأیید MS اهمیت زیادی دارد.
از جمله آزمایش‌های دیگر می‌توان به بررسی پروتئین اصلی میلین (MBP) و شاخص IgG ، اشاره کرد. آزمایش MBP امروزه در روند تشخیص MS کمتر به کار می‌رود. آزمایش شاخص IgG، پروتئین‌های موجود در مایع نخاعی را اندازه‌گیری می‌کند که نشان دهنده التهاب مستمر است. IgG همان گاما ایمونوگلوبین و یکی از مهم‌ترین پادتن‌های سیستم ایمنی انسان محسوب می‌شود.

اسکن MRI
تصویربرداری پژواکی مغناطیسی یا همان MRI از مغز و نخاع، آسیب‌ها را شناسایی می‌کند. این آسیب‌ها، آسیب ایجاد شده از تشدید MS را نشان می‌دهند. با این حال، برخی از بیمارانی که MRI عادی دارند، ممکن است MS داشته باشند. افرادی که در MRI آن‌ها آسیب‌هایی مشاهده می‌شود، به ویژه افراد مسن، ممکن است MS نداشته باشند. اغلب به بیماران یک وسیله سنجش داده می‌شود که حاوی ترکیبی از یک عنصر فلزی به نام گادولینیم است. این عنصر باعث می‌شود که آسیب‌ها در تصاویر MRI بهتر مشخص شوند. آسیب‌های ناشی از MS که بدین طریق شناسایی می‌شوند، به عنوان آسیب‌های بهبودیافته با گادولینیم محسوب می‌شوند. این وسیله سنجش توسط تزریق به رگ وارد بدون می‌شود. گادولینیم رادیواکتیو نیست و کاملاً ایمن است.

آزمایش EP
این آزمایش، عکس‌العمل الکتریکی سیستم عصبی به محرک‌های مختلف را ارزیابی می‌کند. آسیب باقی‌مانده از حملات MS را می‌توان از طریق زمان آهسته عکس‌العمل عصبی تشخیص داد. این آزمایش، مسیرهای عصبی را که یک تست عصبی مشخص نمی‌کند، تشخیص می‌دهد.

آزمایش خون
آزمایش خون نمی‌تواند MS را شناسایی کند. با این حال، آزمایش‌های خون را می‌توان برای حذف بیماری‌های دیگری که علائم مشابه MS دارند، مورد استفاده قرار داد. این بیماری‌ها که علائمی مشابه MS دارند، عبارت‌اند از بیماری رگ‌های کلاژنی، اختلالات ارثی و HIV. گاهی اوقات پزشکان میزان پادتن‌های IgG موجود در مایع مغزی نخاعی و سرم خون را با یکدیگر مقایسه می‌کنند. نسبت این دو عدد، همان شاخص IgG‌ است. این نسبت در افراد مبتلا به MS بالا است.

تشخیص
تشخیص بیماری MS دشوار است. پزشک باید آسیب را در دو ناحیه مجزا از سیستم عصبی مرکزی تشخیص دهد. این نواحی شامل مغز، مایع نخاعی و عصب‌های چشمی هستند. همچنین پزشکان باید تأیید کنند که این آسیب‌ها حداقل با فاصله یک ماه از یکدیگر اتفاق افتاده‌اند. علاوه بر این حائز اهمیت است که احتمال بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند، از بین برود. همچنین نکات خاصی در مورد استفاده از ابزارهای تشخیصی وجود دارد. این نکات به عنوان معیار مک‌دونالد شناخته می‌شوند و در سال ۲۰۰۱ تهیه و در سال ۲۰۱۰ به‌روزرسانی شده‌اند. EDSS که قبلاً در مورد آن صحبت کردیم، از تمام اعداد استفاده کرده و از ۱ تا ۱۰، سطح ناتوانی را ارزیابی می‌کند.

انواع MS و نحوه پیشرفت آن
چهار نوع MS وجود دارد. تمام این بیماری‌ها ممکن است علائم خفیف، متوسط و شدید داشته باشند.
MS نوع عودکننده- بهبود یابنده
این نوع MS، رایج‌ترین نوع آن است. اگر نوع MS شما، RRMS باشد، یک سری حملات مشخص اتفاق می‌افتد که عملکرد عصبی بدن را بدتر می‌کند. پسرفت‌ها و عودها اتفاق می‌افتند و بعد یک دوره بهبودی وجود دارد.
MS پیش‌رونده اصلی
این نوع MS یک سری آسیب دائمی به سیستم عصبی می‌رساند. با این حال، پسرفت‌ها یا فروکش‌های خاص اتفاق نمی‌افتد. تنها بهبودها و ثبات وضع‌های گهگاه و کوچک مشاهده می‌شود.
MS پیش‌رونده فرعی
برخی از بیماران مبتلا به MS عودکننده- بهبود یابنده، به MS پیش‌رونده فرعی مبتلا می‌شوند. اگر به این نوع MS مبتلا باشید، دیگر زمان بهبود و فروکش علائم را تجربه نخواهید کرد. این بیماری وضعیت را برای همیشه بدتر می‌کند. ممکن است علائم دوباره عود کند یا نکند، به ثبات وضعیت برسید یا نرسید، وضعیتتان بهبود بیابد یا نیابد.
MS پیش‌رونده- عودکننده
درصد کمی از افراد مبتلا به MS، دچار نوع پیش‌رونده- عودکننده می‌شوند. این افراد با حملاتی که مشخص است، دچار تشدید وضعیت شده و وضعیتشان همان‌طور باقی می‌ماند. برخی از بیماران مبتلا به این نوع MS، پس از عود بیماری، بهبود می‌یابند؛ اما بیماری به هر حال پیشرفت می‌کند.

مشکلات مرتبط با MS
برخی از بیماران MS به بیماری ITP نیز دچار می‌شوند. این بیماری یک اختلال خودایمنی خونریزی است که منجر به کاهش شدید پلاکت‌های خون می‌شود. سطح پایین پلاکت‌ها شرایطی به نام ترمبوآمبولیسم ایجاد می‌کند. عدم وجود این سلول‌های خونی خاص منجر به عدم لخته شدن خون، ایجاد کبودی و خونریزی بیش از اندازه می‌شود.
متأسفانه درمانی برای MS وجود ندارد. درمان‌هایی که برای این بیماران ارائه می‌شوند، به مدیریت مؤثر شرایط کمک می‌کنند. امید به زندگی در بیشتر افراد مبتلا به MS عادی یا نزدیک به عادی است.