درباره ربات‌های تلگرام و شایعه جاسوسی آنها

بنا بر این گزارش، چندی است، در میان کاربران ایرانی و در خود شبکه تلگرام پیام هایی منتشر شده و می شود، مبنی بر اینکه ربات های تلگرام جاسوس بوده یا قابلیت جاسوسی دارند و بر همین اساس توصیه می شود این ربات ها را از گروه ها بیرون کرده و یا از گروه هایی که رباتی در آنها هست خارج شوید.

اکنون پرسش اساسی اینجاست که این شایعات تا چه حد درست است و آیا ربات های تلگرام قابلیت جاسوسی از کاربران را دارند یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، باید دقیق ربات های تلگرام را بررسی کرده و از کاربرد و نحوه کارکرد آنها آگاه بود.

اگر از دید فنی به ربات ها نگاه کنیم، ربات ها کاربران ویژه تلگرام هستند که از طریق پلتفرمی با نام bot API و از مسیر درخواست های ارسالی از پروتکل HTTPS پیام ها را ترتیب اثر می دهند.

ساز و کار ربات‌ها چگونه است؟

ربات های تلگرام حساب های کاربری هستند که نیازی به شماره تلفن برای عملکرد ندارند. این ربات ها کدهایی هستند که از طریق یک اینترفیس یا واسط کاربری بر روی سرور اجرا می شوند. نحوه عمل این ربات ها به کلی از چشم کاربر پنهان است و تلگرام آن را بر روی پروتکل رمزنگاری شده MTProto خود مدیریت می کند.

به این شکل که سرور واسطه یا میانجی تلگرام تمامی ارتباطات رمزنگاری شده را از طریق اینترفیس یا واسط کاربری مبتنی بر HTTPS کنترل میکند که این همان Bot API است. برای فهم این مکانیزم کمی اطلاعات فنی و جزئی از نحوه مدیریت ارتباطات در تلگرام و پروتکل ابداعی آن لازم است؛ اما به شکل خلاصه و فارغ از هر جنبه فنی، می توان گفت که ربات های تلگرام کدهایی هستند که از طریق یک پروتکل امن متصل به یک سرور واسطه عمل می کنند.

ربات ها حافظه محدودی در Cloud دارند؛ به این معنا که پیام های قدیمی بعد از آنکه به کلی پردازش شدند، از سرور اصلی حذف می شوند. نکته دیگر در مورد ربات ها این است، زمانی که آنها را به یک گروه اضافه می کنید، همه پیام های گروه را دریافت نمی کنند، مگر آنکه از قواعد Privacy Mode تخطی کرده باشند.

ربات‌ها و قانونی به نام Privacy Mode

یکی از مهمترین کارهای ربات ها این است که به گروه های مختلف اضافه می شوند و در بین ارتباطات انسانی وظیفه اصلی خود از جمله خبر رسانی، جستجو و مانند آن را انجام می دهند. زمانی که یک ربات را به یک گروه اضافه می کنید، این سؤال همیشه در ذهن شما وجود دارد که از کجا مطمئن باشم این ربات اطلاعات من را نیم دزدد؟

این همان پرسشی است که منجر به پیدا شدن شایعه اخیر در مورد جاسوسی ربات ها در تلگرام شده است. پاسخ این سوال در مکانیزم Privacy Mode است؛ رباتی که در حالت Privacy کدنویسی و اجرا شده است، همه پیام های گروه را دریافت نخواهد کرد بلکه پیام هایی را دریافت می کند که ویژگی های زیر را داشته باشند:

همه پیام هایی که با یک اسلش – "/" – شروع شوند.

همه پیام هایی که نام ربات از طریق کاراکتر @ در آن آمده باشد.

پیام هایی که در جواب پیام های ربات Reply شده باشد.

این مکانیزم به طراحان ربات کمک می کند از میلیون ها پردازش اضافی جلوگیری کنند. این مکانیزم به شکل پیش فرض فعال است اما می تواند غیر فعال شود. در این حالت ربات همه پیام های رد و بدل شده را رصد می کند تا دستورهای احتمالی را از بین آنها بیرون کشیده و پردازش کند.

مسأله بعدی اینکه ربات می تواند پیام های خصوصی را جمع آوری کرده و عملا در اختیار طراح گذارد. این موضوع نیز منتفی است. به چند دلیل؛ دلیل اول همان موردی است که در مورد محدودیت حافظه ربات ها ذکر شد. تمامی پیام هایی که پردازش شوند، بعد از مدتی از حافظه Cloud در سرور پاک خواهند شد و تلگرام این گونه ادعا می کند که این پیام ها هرگز در سرور نمی ماند.

دلیل دوم آنکه عملا حتی در صورت جمع آوری اطلاعاتی نظیر پیام ها و شماره تلفن ها، طراح ربات دسترسی مستقیم به آنها ندارد و همه این اطلاعات از طریق پروتکل رمزنگاری شده تلگرام به سرور واسطه منتقل و در آنجا پردازش و ذخیره می شوند.

یک نکته نهایی در مورد تلگرام

شاید این همه خیال شما را از بابت ربات ها راحت کند و شایعه جاسوسی ربات ها را پایان دهد؛ اما در پایان بگذارید نکته ای را در رابطه با امنیت نرم افزار تلگرام به شکل کلی با شما در میان بگذاریم.

گفته می شود تلگرام یکی از امن ترین نرم افزارهای پیام رسان است و طراحان روسی آن برای هک این نرم افزار جایزه ای ۳۰۰ هزار دلاری تعیین کرده اند. این موضوع تا حد زیادی صحت دارد و نرم افزار پیام رسان تلگرام مکانیزم های امنیتی خوبی در چنته دارد.