«برِتینا اولمِدو وِرا» متخصص باستان‌شناس موزه ملی انسان‌شناسی مکزیک، در کتابش که «سنگ خورشید» نام دارد، توضیح می‌دهد که چگونه در سال ۱۵۲۱ و در پی تخریب شهر مکزیکی «تِنوچتیتلان»(Tenochtitlan)، استعمارگران اسپانیایی این لوحه را از مکان مقدس خود خارج کرده و در غرب قصر سلطنتی اسپانیایی که در زوکالو قرار داشت نصب کردند.
این سنگ همچنان تا نیمه دوم قرن شانزدهم بر سر جای خود ماند تا زمانی که اسقف اعظم شهر دستور سرنگونی و دفن آن را داد و آن را ساخته دست شیطان خواند و ادعا کرد که این سنگ بر مردم شهر اثری شیطانی می‌گذارد. در سال ۱۷۹۰ کارگران قصر بار دیگر آن را از زیر خاک بیرون کشیدند و سنگ خورشید آزتک به دستور خاندان سلطنتی اسپانیایی برای نمایش و تحسین عمومی بر روی برج غربی کلیسای جامع شهر قرار گرفت. این سنگ برای ۱۰۰ سال بر روی این برج قرار داشت و سپس در سال ۱۸۸۵ به موزه ملی منتقل شد.
به گفته برتینا اولمدو تصاویر حکاکی شده بر روی این سنگ، دانش کیهانی قوم آزتک را به تصویر می‌کشند. حکاکی‌های این سنگ خورشیدی شامل حلقه‌های پی در پی و متوالی هستند که عناصر مختلف مربوط به گذشت زمان را نشان می‌دهند.
گفته می‌شود این لوح که قطری در حدود ۳٫۶ متر دارد، در دوره شکوه و جلال امپراتوری آزتک در سال ۱۵۱۲ به دستور «موکتزوما دوّم» (Moctezuma II)و از سنگ بازالت ساخته شده، و بیش از ۲۴٫۵ تن وزن دارد.
پریا پورمند
