ممکن است یک وقتهایی با خود فکر کنید چقدر فلان شخص شبیه به اسمش است و یا اینکه این اسم چقدر به این چهره میخورد. اخیراً مطالعاتی در این رابطه صورت گرفته که برای ما روشن میکند چرا بعضی از چهره ها شبیه به نامهایشان هستند. در حقیقت بعضی از افراد واقعاً شبیه به نامهایشان هستند؛ به خصوص نامهای کلیشهای که بیشتر میان افراد متداول است.
محققان طی بررسیهای خود دریافتهاند که افراد به طور تصادفی چهرههای ناآشنا را با نامهایی در سطح بالاتر تطبیق میدهند. طی مطالعه ای ١٨۵ نفر در دو کشور اسرائیل و فرانسه به صورت جداگانه مورد آزمایش قرار گرفتند. در این آزمایش، به شرکتکنندگان ٢۵ عکس رنگی از چهرههای کاملاً غریبه نشان داده شد. سپس، به آنها ۴ تا ۵ اسم احتمالی دادند تا از میان آنها برای هر کدام از چهرهها انتخاب کنند. به عنوان مثال، به هر کدام از شرکتکننده ها ۴ اسم دادند تا از بین ٢۵ چهره، یکی را انتخاب کند.
از بین شرکتکنندگان اسرائیلی حدود ٧٠ نفر توانستند تقریباً ٣٠ درصد درست حدس بزنند. همین آزمایش در بین شرکتکنندگان فرانسوی با نتیجه ۴٠ درصد انجام شد. طبق مطالعات در پی این آزمایشات، شرکتکنندگان فرانسوی موفق شدند یک اسم کلیشهای و متداول را تا ٨٠ درصد درست حدس بزنند؛ این در حالی است که شرکتکنندگان اسرائیلی همان اسم را با نتیجه ۵٢ درصد درصد حدس زدهاند. بنابراین، میتوان این طور استنباط کرد که توانایی در تطبیق دادن درست اسامی با چهرهها، بستگی به میزان شناخته شدن آن اسم در میان افراد دارد. زمانی که یک اسم را با چهرهای تطبیق میدهیم، ممکن است اطلاعاتی از قبیل مشخصات فردی، اجتماعی و تاریخی فرد را نیز در نظر بگیریم.
نامها و چهرهها
طی مطالعات، محققان به این نتیجه رسیدند که در راحت حدس زدن نام مناسب برای چهره، مدل موی شخص نقش مهمی ایفا میکند. در بخشی از آزمایشات، آنها برخی از عکسها را با استفاده از فوتوشاپ تغییر دادند. به این ترتیب که قسمت گوشها، مدل مو و گردن کاملاً واضح و مشخص بود اما چهره را تا حدی تار کردند. در مرحله بعد، قسمتهایی مانند چشمها، بینی، دهان و گونهها واضح بودند و قسمت گردن و مدل مو حذف شد. در مرحله آخر، عکس چهره تماماً واضح با تمام قسمتها نشان داده شد. نتایج به این ترتیب بود که ٣۶ درصد از افراد توانستند عکسی که با همه مشخصات کامل و تماماً وضح بوده است را به درستی تطبیق دهند. ٣٣ درصد از افراد عکسی که در آن مدل مو مشخص بوده است را درست حدس زدند و ٣٠ درصد هم عکسی که فقط صورت در آن مشخص بوده است. پس این امکان هم وجود دارد که اکثر افراد تمایل دارند نامی را انتخاب کنند که با مدل موی شخص هم تناسب بیشتری داشته باشد.
با این وجود، این نتیجه کلی بدست میآید که افراد در زمان تطبیق چهرهها با اسامی، متأثر از فرهنگ خود هستند. به عنوان مثال شرکتکنندگان فرانسوی قادر نبودند چهرههای اسرائیلی را به درستی تشخیص و تطبیق دهند. این نتیجه در حالت عکس آن هم به دست آمد. یعنی شرکتکنندگان اسرائیلی نتوانستند چهرههای فرانسوی را تطابق دهند. آشنایی با مشخصات منطقهای، فرهنگها، نامهای محلی و مشاهده پیدرپی چهرههای آن منطقه، میتواند تا حد زیادی در تشخیص چهرهها و تطبیق اسامی به افراد کمک کند.
این آزمایشات تنها روی انسانها پیاده نشده بود؛ محققان توانستند طی فرآیندی یک کامپیوتر را به گونهای برنامهریزی کنند که بتواند ۹۴ هزار چهره را شناسایی و مناسبترین نامهای احتمالی را انتخاب کند. در حالت عادی، نسبت خطای کامپیوتر ممکن بود ۵٠ درصد باشد اما با تنظیماتی که روی آن انجام شده بود، کامپیوتر توانست تا ۶۴ درصد از موارد را درست حدس بزند.
در نهایت، این نظریه به قطعیت اثبات شد که مشخصات ظاهری و چهره افراد تداعیکننده یک سری اسامی خاص است. از طرفی، نامهایی که توسط دیگران برای ما انتخاب شده است، تأثیر بسیار زیادی بر نحوه برخورد دیگران با ما و در شکلی جامعتر، بر نحوه تعامل افراد یک جامعه با یکدیگر دارد.