اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان کننده است که میتواند بسیاری از جنبههای زندگی فرد را مختل کند. شخصی که به شدت دچار اضطراب اجتماعی است، تصور میکند در هر موقعیت یا شرایط اجتماعی فرد یا افرادی به محض مواجه شدن با او رفتار و شخصیتش را مورد نقادی و ارزیابی قرار خواهند داد و یا ممکن است طوری رفتار کند که در مورد تحقیر دیگران واقع شود و در فشار و مخمصه قرار گیرد. بعضی از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی شدید ممکن است هفته ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری از موقعیتهای اجتماعی مانند موقعیتهای شغلی و تحصیلی خود صرف نظر کنند.
اضطراب اجتماعی در شرایط زیر بیشتر دیده میشود:
- ترس از عدم تأیید یا انتقاد توسط دیگران
- ترس از قرار گرفتن در موقعیتی که میبایست مصمم و قاطع جواب داد یا اظهار نظر نمود
- ترس از مقابله کردن با شرایط خاص اجتماعی، عصبانیت ها یا پرخاشگری
- ترس از مواجه شدن با همکلاسی جنس مخالف
- ترس از ناتوانی در برقراری و حفظ روابط بسیار صمیمی بین فردی
- ترس از بروز جدی تعارض و دوگانگی احساس در خانواده و طرد شدن توسط والدین
- ترس از طرد شدن و از دست دادن روابط بین فردی
جنبههای فیزیولوژیکی
واکنشهای فیزیولوژیکی همانند دیگر اختلال های اضطرابی در اضطراب اجتماعی هم دیده میشود. در زمان مواجهه با موقعیتهای اضطراب زا کودکان مبتلا ممکن است علائمی مثل کج خلقی، گریه، چسبیدن به والدین یا سکوت از خود نشان دهند. در بزرگسالان چشمان اشکی[۱]، تعریق زیاد، دل آشوب، لرزش و تپش قلب دیده میشود که در نتیجهی پاسخ فیزیولوژیکی استرس[۲] به وجود می‌آید. سرخ شدن هم معمولاً در این افراد دیده میشود. این واکنشهای قابل مشاهده باعث افزایش اضطراب شخص میشود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که قسمتی از مغز که آمیگدالا[۳] نامیده میشود و بخشی از سیستم لیمبیک[۴] می‌باشد، در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در زمان رویارویی با چهره‌های خشمگین یا موقعیتهای ترسناک بیش از حد طبیعی فعال است. این تحقیقات نشان می‌دهد که شدت این واکنش با شدت اضطراب اجتماعی رابطه مستقیم دارد.
علل اضطراب اجتماعی
ثابت شده است که احتمال وجود اضطراب اجتماعی در بین افرادی که یکی از بستگان درجه اول شان به این اختلال مبتلاست، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از دیگران است. این مسأله میتواند ناشی از عوامل ژنتیکی یا اکتساب فرد از طریق الگو گیری، آموزش و رفتار والدین باشد. یک تجربهی ناموفق اجتماعی نیز میتواند شروعی برای اضطراب اجتماعی باشد. در حدود نصف مبتلایان وقوع یک ضربهی روانی یا یک واقعهی اجتماعی تحقیرآمیز با شروع یا بدتر شدن اضطراب اجتماعی مرتبط است. همچنین اضطراب اجتماعی میتواند اثرات بلند مدت طردشدن، نادیده گرفته شدن، آزار جسمی یا جنسی در دورهی کودکی باشد. محافظت بیش اندازهی والدین از کودکان و عدم اجازهی بروز احساسات و هیجانات نیز در بروز این اختلال در بزرگسالی مؤثر است. مشکل در کسب مهارتهای اجتماعی نیز میتواند عامل تقویت کنندهی اضطراب اجتماعی باشد؛ چراکه باعث کاهش اعتماد به نفس و ناتوانی در برقرار کردن ارتباطات اجتماعی موفق و اخذ واکنشهای مثبت و پذیرش از طرف دیگران میشود. هرچند برخی مطالعات این موضوع را رد میکند، برخی دیگر از مطالعات این موضوع را تأیید میکند. به هر حال در این مسأله شک چندانی وجود ندارد که افراد مبتلا، مهارتهای اجتماعی خود را ضعیف و ناکافی می‌دانند. حتی اگر این مسأله نقشی در ایجاد اضطراب اجتماعی نداشته باشد، اضطراب و اجتناب از موقعیتهای اجتماعی در دراز مدت به کاهش مهارتهای اجتماعی فرد منجر میشود و به همین دلیل آموزش و تمرین مهارتهای اجتماعی میتواند برای مبتلایان مفید باشد.
[۱]. teary eyes
[۲]. fight or flight response
[۳]. amygdala
[۴]. limbic system
