درجات سوختگی
سه نوع سوختگی وجود دارد؛ درجه یک، درجه دو و درجه سه. هر درجهای بر اساس میزان آسیب به پوست تعیین میشود. درجه یک کمترین و درجه سه، بیشترین آسیب را به پوست وارد میکند. آسیبهای درجات مختلف سوختگی در ادامه آورده شده:
- سوختگی درجه یک: قرمزی و عدم تاول پوست
- سوختگی درجه دو: تاول و کلفتی پوست
- سوختگی درجه سه: کلفتی در سطح بیشتر پوست با ظاهری سفید و چرمسان
- سوختگی در اثر مایعات داغ و جوشان
- سوختگیهای شیمیایی
- سوختگیهای الکتریکی
- سوختگی در اثر آتش مانند شعلههای کبریت، شمع و فندک
- سوختگی در اثر قرار گرفتن بیشازاندازه در معرض نور خورشید
سوختگی درجه یک
سوختگیهای درجه یک آسیب کمی به پوست ایجاد میکنند. این سوختگیها، سوختگیهای سطحی نیز نامیده میشوند؛ زیرا خارجیترین لایه پوست را تحت تأثیر قرار میدهند. علائم سوختگی درجه یک عبارتاند از:
- سرخی
- کمی التهاب
- درد
- خشکی و پوستهپوسته شدن پوست که به هنگام بهبود سوختگی مشاهده میشود
سوختگیهای درجه یک را معمولاً با درمانهای خانگی بهبود میدهند. اگر زودتر سوختگی را درمان کنید، زمان بهبود کمتر میشود. برای بهبود این نوع سوختگی میتوانید از روشهای زیر بهره ببرید.
- محل سوختگی را به مدت ۵ دقیقه یا بیشتر در آب سرد فرو کنید.
- برای تسکین درد از قرص استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
- از ژل یا کرم آلوئهورا برای تسکین پوست بهره ببرید.
- از یک پماد آنتیبیوتیک و نوار پانسمان شل برای محافظت از ناحیه سوختگی استفاده کنید.
سوختگی درجه دو
سوختگیهای درجه دو، جدیتر هستند؛ زیرا تنها به خارجیترین لایه پوست آسیب نرسیده است. این نوع آسیب باعث میشود پوست تاول بزند و به شدت قرمز و دردناک شود. برخی از تاولها پاره میشوند و باعث میشوند، محل سوختگی مرطوب به نظر برسد.
به دلیل ماهیت چنین زخمهایی، بایستی محل سوختگی سریعاً باندپیچی شود تا از بروز عفونت پیشگیری کنید. همچنین این کار به بهبود سریعتر سوختگی کمک میکند. برخی از سوختگیهای درجه دو بیش از ۳ هفته زمان نیاز دارند تا بهبود یابند؛ اما معمولاً بین ۲ الی ۳ هفته سوختگیهای درجه دو بهبود مییابند. هر قدر تاولها بدتر باشند، روند بهبود سوختگی بیشتر طول میکشد. در برخی موارد شدیدتر، بایستی پیوند پوست انجام شود تا از آسیب به پوست در آینده جلوگیری شود. در پیوند پوست، از یک ناحیه سالم بدن، پوست برداشته شده و در محل سوختگی پیوند زده میشود.
همانند سوختگی درجه یک، در این سوختگی نیز نباید از پنبه و روشهای درمانی نامطمئن خانگی استفاده کرد. برای درمان سوختگیهای درجه دو از روشهای زیر استفاده کنید.
- ناحیه سوختگی را به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر زیر آب خنک بگیرید.
- از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید.
- از کرم آنتیبیوتیک روی تاولها بمالید.
سوختگی درجه سه
سوختگیهای درجه سه، بدترین نوع سوختگی محسوب میشوند. این نوع سوختگی تقریباً به تمام لایههای پوست آسیب میرساند. این آسیب ممکن است به جریان خون، اندامهای اصلی و استخوانها نیز برسد که در این صورت منجر به مرگ میشود.
این باور غلط وجود دارد که سوختگی درجه سه، به معنای دردناکترین نوع سوختگی است. در این نوع سوختگی، آسیب به اندازهای زیاد است که ممکن است درد را حس نکنید؛ زیرا عصبهایتان آسیب دیده است. سوختگی درجه سه بر اساس علت سوختگی ممکن است باعث شود پوست، ظاهری:
- موممانند و سفید
- نیمسوز
- قهوهای تیره
- برجسته و چرمسان داشته باشد.
مشکلات جدی
سوختگیهای درجه سه، بیشتر احتمال دارد که مشکلات جدی مانند عفونت، کمبود خون و شوک ایجاد کنند. با این حال، این بدین معنی نیست که سوختگیهای کوچک درجه یک و درجه دو مشکلات جدی به بار نمیآورند. در تمام سوختگیها احتمال بروز عفونت وجود دارد؛ زیرا باکتری ممکن است وارد پوست بریده شده برود. عفونت خون، در بیشتر سوختگیهای شدید مشاهده میشود. این امر ممکن است باعث ایجاد شوک یا منجر به مرگ شود.
یکی دیگر از مشکلات جدی پس از سوختگی، بیماری کزاز است. کزاز نیز همانند عفونت خونی، یک عفونت باکتریایی است. این بیماری سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار میدهد و در نهایت باعث ایجاد مشکلاتی در انقباضات ماهیچهای میشود. به منظور جلوگیری از این بیماری، تمام اعضای خانواده باید هر ۵ سال یکبار واکسن کزاز بزنند.
علاوه بر این، در سوختگیهای شدید هیپوترمی و هیپووالمیا نیز مشاهده میشود. هیپوترمی به کاهش شدید حرارت بدن گفته میشود. اگرچه این امر ممکن است همانند یک مشکل جدی و غیرمنتظره که پس از سوختگی به وجود آمده، به نظر برسد؛ اما هیپوترمی به دلیل کمبود شدید گرمای بدن در اثر یک آسیب به وجود میآید. هیپووالمیا یا کمحجمی خون، زمانی اتفاق میافتد که بدن بیشازاندازه خون از دست میدهد.
جای زخمها معمولاً در تمام سوختگیها به وجود میآیند. سوختگیهای شدید ممکن است باعث ایجاد گوشت اضافی شود که همان نواحی بیرنگ بافت زخمی روی پوست است. اگرچه این برآمدگیها خطرناک نیستند؛ اما ممکن است مزاحمت ایجاد کنند. ظاهر بافت زخم ممکن است با قرار گرفتن در معرض آفتاب، بدتر شود. در نتیجه در نواحی که در معرض آفتاب قرار میگیرند، از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
پیشگیری از انواع سوختگی
بهترین روش برای مقابله با سوختگی، پیشگیری از وقوع سوختگی است. شغلهای خاصی شما را بیشتر در معرض سوختگی قرار میدهند؛ اما واقعیت این است که بیشتر این سوختگیها در خانه اتفاق میافتد. نوزادان و کودکان نسبت به سوختگی بیشتر آسیبپذیر هستند. در ادامه نکاتی برای پیشگیری از وقوع سوختگی آورده شده است.
- به هنگام پختوپز کودکان را از آشپزخانه خارج کنید.
- دستگیرههای قابلمه را به سمت داخل گاز قرار دهید.
- یک کپسول آتشنشانی نزدیک آشپزخانه بگذارید.
- دستگاههای هشدار دود خود را هر ماه بررسی کنید.
- هر ۱۰ سال دستگاههای هشدار دود را تعویض نمایید.
- درجه حرارت آبگرمکن را زیر ۴۸ درجه سانتیگراد نگه دارید.
- قبل از استفاده از آب در حمام، درجه حرارت آن را چک کنید.
- کبریت و فندک را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
- برای پریزهای برق، درپوش بگذارید.
- سیمهای برق را چک کنید.
- مواد شیمیایی را خارج از دسترس کودکان قرار دهید و به هنگام کار با مواد شیمیایی، دستکش بپوشید.
- هر روز کرم ضدآفتاب بزنید و از ساعات اوج نور خورشید بپرهیزید.
آینده سوختگیها
پس از بهبودی کامل و سریع، آینده سوختگیهای درجه یک و دو خوب است. این سوختگیها کمتر جای زخم باقی میگذارند. نکته مهم در این نوع سوختگیها، کاهش آسیب آینده و عفونت است. آسیب جدی سوختگیهای درجه دو شدید و سوختگیهای درجه سه ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در بافتهای عمیق پوست، استخوانها و اندامهای داخلی شود. ممکن است بیمارها به فرآیندهای زیر نیاز داشته باشند.
- جراحی
- فیزیوتراپی
- توانبخشی
- مراقبت مادامالعمر