مثانه بیش‌فعال ممکن است مشکلی خجالت‌آور به نظر برسد. این مشکل چندین علت مختلف دارد. درمان مناسب مثانه بیش‌فعال بر اساس علت این مشکل به کار گرفته می‌شود.
ادرار توسط کلیه‌ها تولید شده و در مثانه ذخیره می‌شود. عملکرد مثانه به دستگاه ادرار عادی نیاز دارد و بر اساس مسیرهای ارتباطی سالم میان سیستم عصبی و ماهیچه مثانه عمل می‌کند.
در بیشتر موارد، علت اصلی انقباضات غیرارادی که در مثانه بیش‌فعال وجود دارد، مشخص نیست. با این حال، چند فاکتور رایج وجود دارد که باعث انقباضات غیرارادی ماهیچه مثانه، عملکرد ضعیف مثانه و بروز علائم مثانه بیش‌فعال می‌شوند. همچنین چند فاکتور ریسک نیز وجود دارد که احتمال ابتلا به مثانه بیش‌فعال را افزایش می‌دهند. شناخت این عوامل خطرزا و علت بروز مثانه بیش‌فعال به شما کمک می‌کند تا از بروز این مشکل جلوگیری کنید یا درمان مناسبی را برای رفع آن به کار ببرید.
فاکتورهای خطرزا
فاکتورهای خطرزای خاصی که با بروز مثانه بیش‌فعال ارتباط دارند، مانند سن و جنسیت، خارج از کنترل هستند. عوامل دیگر همچون چاقی مفرط را می‌توان از طریق اتخاذ تصمیمات مناسب و به‌کارگیری روش سالم زندگی به حداقل رساند.
سن
اگرچه مثانه بیش‌فعال در هر سنی مشاهده می‌شود؛ اما احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود. طبق گفته انجمن بین‌المللی توانایی نگه‌داشتن ادرار و مدفوع (NAFC)، از هر ۵ فرد بالغ بالای ۴۰ سال، ۱ نفر به مثانه بیش‌فعال مبتلا است یا علائم مزمن تکرر ادرار دارد.
جنسیت
مثانه بیش‌فعال در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود. طبق گفته NAFC، ۸۵ درصد افراد مبتلا به مثانه بیش‌فعال در آمریکا را زنان تشکیل می‌دهند. این موضوع بیشتر به دلیل عادت ماهیانه، بارداری و یائسگی اتفاق می‌افتد؛ زیرا این عوامل منجر به تغییر سطح استروژن و تضعیف ماهیچه‌های سطح لگن می‌شوند. این امر باعث افزایش احتمال ابتلا به ناتوانی نگه‌داشتن ادرار و مدفوع شده و یکی از نشانه‌های مثانه بیش‌فعال محسوب می‌شود.
در مردان، بزرگ شدن پروستات که با افزایش سن نیز ارتباط دارد و آسیبی که در اثر جراحی سرطان پروستات به وجود آمده، ممکن است منجر به بروز علائم مثانه بیش‌فعال شود.
چاقی مفرط
اضافه‌وزن باعث افزایش فشار روی مثانه می‌شود. همچنین بیماری چاقی مفرط، جریان خون و فعالیت عصبی مثانه را کاهش می‌دهد و منجر به بروز مشکلاتی در کنترل ادرار می‌شود. کاهش وزن معمولاً می‌تواند علائم مثانه بیش‌فعال را کاملاً از بین ببرد.
علت انقباضات غیرارادی مثانه
اگرچه هنوز علت دقیق مثانه بیش‌فعال مشخص نیست و معمولاً این بیماری را به افزایش سن ربط می‌دهند؛ اما در مواقع دیگر ممکن است وقوع یک حادثه باعث آغاز مثانه بیش‌فعال شود.
بیماری‌های عصبی
برخی بیماری‌های عصبی خاص ممکن است سیگنال‌های میان سیستم عصبی و ماهیچه مثانه را مختل کرده و باعث بروز علائم مثانه بیش‌فعال شود. از جمله این بیماری‌های عصبی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بیماری پارکینسون
- بیماری MS
- آسیب به ستون فقرات
- سکته مغزی
آسیب عصبی یا ضربه جسمی که در اثر جراحی، درمان‌های خاص یا ضربه جسمی به لگن یا شکم به وجود می‌آید، باعث عدم کنترل ماهیچه‌های مثانه می‌شود. این امر ممکن است موقت باشد، مانند لحظه وقوع یک تصادف رانندگی. همچنین ممکن است این شرایط مدت بیشتری وجود داشته باشد، مانند مواقعی که به لگن آسیب رسیده است.
مشکلات بندآور
موانعی مانند سنگ مثانه و بزرگ شدن پروستات ممکن است باعث بروز علائم مثانه بیش‌فعال شود. بزرگ شدن پروستات جریان ادرار را تضعیف کرده و باعث احساس نیاز فوری به دفع ادرار می‌شود. این امر گاهی باعث ایجاد مشکلاتی در فرآیند دفع ادرار به هنگام پر بودن مثانه می‌شود.
علت علائمی که شبیه علائم مثانه بیش‌فعال هستند
یک سری عوامل و بیماری‌های دیگر نیز وجود دارند که علائمی شبیه مثانه بیش‌فعال ایجاد می‌کنند. درمان این بیماری‌ها معمولاً با درمان مثانه بیش‌فعال متفاوت است.
عوارض جانبی داروها
قرص‌های ادرارآوری که برای بیماری‌های دیگر تجویز می‌شوند، ممکن است علائمی شبیه علائم مثانه بیش‌فعال به وجود آورند. قرص‌هایی که در مواد اولیه خود از کافئین استفاده کرده‌اند نیز خواص ادرارآور دارند.
عفونت دستگاه ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری ممکن است باعث افزایش فعالیت ماهیچه دیواره مثانه شود. این امر باعث بروز مثانه بیش‌فعال و نیاز به دفع مکرر ادرار می‌شود. برخلاف بیشتر شکل‌های مثانه بیش‌فعال، این عفونت‌ها ممکن است باعث دفع دردناک ادرار و احساس سوزش شوند. اگر علت بروز علائم مثانه بیش‌فعال، عفونت باشد، پزشک شما یک آنتی‌بیوتیک برایتان تجویز خواهد کرد. علائم مثانه بیش‌فعال ناشی از عفونت در عرض چند روز ناپدید می‌شوند.
بیماری‌های دیگر
بیماری‌های مختلف می‌توانند باعث بروز علائم مثانه بیش‌فعال و عدم توانایی در نگه‌داشتن ادرار شوند. اگر علت مثانه بیش‌فعال، بیماری‌های دیگر باشند، درمان بیماری موردنظر شدت علائم مثانه بیش‌فعال را کاهش می‌دهد. این بیماری‌ها عبارت‌اند از بیماری‌های کلیوی، تومورهای مثانه و دیابت. دیابت منجر به آسیب عصبی می‌شود که در اثر آن، عصب‌هایی که عملکرد مثانه را کنترل می‌کنند، تحت تأثیر قرار می‌گیرند و باعث بروز نیاز فوری و مکرر به دفع ادرار می‌شود.
یائسگی
یائسگی باعث کاهش ناگهانی سطح استروژن می‌شود. کاهش سطح استروژن باعث می‌شود ماهیچه‌های مجاری ادرار و مثانه ضعیف شوند. ماهیچه‌های ضعیف باعث بروز نشت ادرار در مواقع نیاز فوری به دفع ادرار می‌شود. همچنین ممکن است این شرایط به هنگام انجام یک حرکت ناگهانی مانند خنده یا عطسه مشاهده شود.
بارداری
در دوران بارداری، رحم بزرگ می‌شود و به مثانه فشار می‌آورد. این امر ممکن است باعث احساس نیاز فوری به دفع ادرار یا عدم توانایی در نگه‌داشتن ادرار شود. همچنین ممکن است زنان باردار پس از زایمان نیز به دلیل ضعیف شدن ماهیچه‌های لگن دچار عدم توانایی در نگه‌داشتن ادرار شوند. بارداری یکی از عوامل بسیار رایج بروز علائم مثانه بیش‌فعال است. این مشکل را می‌توان با انجام تمرین کیگل برای تقویت ماهیچه‌ها برطرف کرد.
محرک‌های مثانه بیش‌فعال
بسیاری از چیزها می‌توانند مثانه بیش‌فعال را تشدید کنند. در ادامه یک سری از محرک‌های مثانه بیش‌فعال را مشاهده می‌کنید که ممکن است به طور موقت، علائم مثانه بیش‌فعال را تشدید کنند.
- مصرف غذاهای اسیدی مانند گوجه‌فرنگی و مرکبات
- مصرف الکل یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- عدم مصرف کافی مایعات
- مصرف میزان کمی فیبر
- یبوست
- چاقی مفرط
