1
برخی نیروهای نظامی و سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نگرانند که شاید روسها نقشه حمله به این خطوط در زمان درگیری یا تنش را در سر می‌پرورانند. پشتوانه این نگرانی به سالهای دور در زمان جنگ سرد بر می‌گردد که روسها سعی داشتند تا به این کابلها آسیب برسانند. کاری که آژانسهای جاسوسی آمریکایی در دهه‌های قبل بر آن تسلط یافته بودند. اما زنگ خطر امروز بسیار قوی تر و مهمتر است: ضربه نهایی روسیه به ایالات متحده می‌تواند شامل قطع کابلهای فیبر نوری در بخش‌هایی از دریا شود که دسترسی به آن فوق‌العاده سخت است. این موضوع می‌تواند باعث توقف ارتباطات لحظه‌ای و مستقیمی شود که دولتهای غربی، شریانهای اقتصادی و زندگی شهروندان شدیدا به آن وابسته است.
در حالی که تا کنون هیچ شواهدی مبنی بر قطع کابلها مشاهده نشده است، این دلواپسی همچنان بخشی از نگرانی فزاینده‌ای است که در میان مقامات عالی‌رتبه آمریکایی و نظامیان ارشد و مقامات اطلاعتی رشد می‌کند. زیرا شتاب فعالیتهای نظامی روسیه هم در اقصی نقاط دنیا با سرعت فراوانی افزایش می‌یابد. مباحث داخلی هم که این روزها در آمریکا مطرح است، نشان میدهد رهبران ایالات متحده با عینک بی‌اعتمادی عمیقی مشغول رصد حرکات روسیه هستند. عکس‌العملی که یادآور روابط دو ابرقدرت در دوران جنگ سرد است.
در حالی که تا کنون هیچ شواهدی مبنی بر قطع کابلها مشاهده نشده است، این دلواپسی همچنان بخشی از نگرانی فزاینده‌ای است که در میان مقامات عالی‌رتبه آمریکایی و نظامیان ارشد و مقامات اطلاعتی رشد می‌کند. زیرا شتاب فعالیتهای نظامی روسیه هم در اقصی نقاط دنیا با سرعت فراوانی افزایش می‌یابد. مباحث داخلی هم که این روزها در آمریکا مطرح است، نشان میدهد رهبران ایالات متحده با عینک بی‌اعتمادی عمیقی مشغول رصد حرکات روسیه هستند. عکس‌العملی که یادآور روابط دو ابرقدرت در دوران جنگ سرد است.
ژنرال مارک فرگوسن می گوید که شدت گشت زنی زیردریایی‌های روسی طی سال گذشته افزایش ۵۰ درصدی داشته است.
درون پنتاگون و آژانسهای جاسوسی ایالات متحده، ارزیابی میزان رشد فعالیتهای دریایی روسیه کاملا دسته بندی شده و محرمانه است و به شکل عمومی در خصوص جزئیات آن سخنی به میان آورده نمی‌شود. مقامات آمریکایی به شکل مرموزانه‌ای در خصوص مانیتور فعالیتهای روسها و همچنین برنامه های ضربتی‌شان برای بازیابی سریع ارتباط در صورت قطع کابلها سکوت کرده‌اند. اما تا کنون اعضای بلند رتبه زیادی تایید کرده‌اند که پنتاگون به طور کلی تا کنون منبع اصلی توجهات بوده و قرار است کلیه امور از این طریق پیگیری شوند.
دریابان فردریک جی. راج. فرمانده ناوگان زیردریایی اقیانوس آرام از پاسخ درباره نقشه‌های ممکن روسیه برای قطع کابلهای زیردریایی سر باز می‌زند، اما می‌افزاید: «من هر روز نگرانم که روسها چه کاری می توانند انجام دهند.»
دریادار ویلیام مارکز، سخنگوی نیروی دریایی ایالات متحده در واشنگتن می‌گوید: «این می‌تواند یک نگرانی بزرگ باشد که بشنویم هر کشوری کابلهای ارتباطی را دستکاری کرده است. اما با توجه به ماهیت دسته‌بندی شده عملیاتهای زیردریایی، ما به طور مشخص چندان درباره این موضوع صحبت نمی‌کنیم.»
اگرچه به طور خصوصی فرماندهان و مقامات امنیتی بسیار سر راست‌تر هستند. آنها گزارش می‌دهند از دریای شمال تا شمال شرقی آسیا و حتی در آبهایی نزدیکتر به سواحل آمریکا، شواهد روز افزون فعالیتهای روسها در مسیر کابلها به چشم می‌خورد. در واقع این کابلها نیروی حیاتی ارتباطات و تجارت الکترونیک بین المللی را تامین می‌کنند.
تنها در ماه گذشته کشتی جاسوسی Yantar روسیه به دو ماشین زیردریایی خودران کنترل از راه دور مجهز شده و به آهستگی مشغول حرکت از ساحل شرقی آمریکا به سمت کوبا است. جایی که یکی از کابلهای اصلی از آنجا و نزدیکی پایگاه دریایی آمریکا در خلیج گوانتانامو گذشته است. این کشتی به طور مداوم توسط ماهواره‌های جاسوسی، کشتی ها و هواپیماهای آمریکا کنترل و ردیابی می شود. مقامات نیروی دریایی می گویند Yantar و زیردریایی‌هایش این قابلیت را دارند که کیلومترها زیر آب کابلها را قطع کنند.
یک دیپلمات ارشد اروپایی می‌گوید: «این سطح از فعالیتها با آنچه که در زمان جنگ سرد دیدیم، قابل مقایسه است.»
نروژ یکی از اعضای ناتو نیز در این خصوص بسیار نگران است و از همسایگانش خواسته تا برای ردیابی زیردریایی‌های روسیه به وی کمک کنند.
دریابد جیمز استاوریدیس فرمانده ارشد نظامی سابق ناتو و رئیس مدرسه قانون و دیپلماسی Fletcher هفته گذشته در ایمیلی اظهار داشت: «این یک نمونه دیگر از دسترسی یک رژیم تهاجمی و مدعی به ابزارهایی است که از زمان جنگ سرد باقی مانده، هرچند که پیشرفتهای تکنیکی بسیاری را هم پشت سر گذارده باشد.»
این عملیاتهای ثابت با توسعه فعالیتهای نظامی روسیه در مکانهایی چون کریمه، اوکراین شرقی و سوریه همراه بوده است. به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور ولادمیر پوتین تصمیم دارد مدت طولانی تر و در فواصل بسیار دورتر هم قدرت نیروهای دریایی، هوایی و زمینی روسیه را به رخ بکشد.
مایکل سیکرست مدیر پیشین پروژه تحقیقاتی Harvard-M.I.T. می گوید: «ریسک اصلی این است که هر کشوری می تواند باعث آسیب به سیستم شود و این کار را به شیوه‌ای کاملا مخفی انجام دهد. بدون ایکه هیچ کشتی جنگی با ابزارهای قطع کابل راهی دریا شده و در مکان مورد نظر لنگر بیندازد..» بخشی از تامین سرمایه این پروژه توسط وزارت دفاع ایالات متحده صورت گرفته است.
آقای سیکرست می‌گوید: «کابلها همیشه توسط لنگر کشتی‌ها یا حوادث طبیعی قطع می‌شوند.» اما اغلب این موارد در نزدیکی ساحل اتفاق می‌افتند و در نتیجه تعمیر انها تنها چند روز زمان می‌برد. وی در سال ۲۰۱۲ مقاله ای درباره آسیبهای پیش روی شبکه کابلهای زیردریایی منتشر کرد.
آنچه که بیش از همه باعث نگرانی برنامه‌ریزان پنتاگون شده، این است که به نظر می‌رسد روسیه به دنبال نقاط آسیب پذیر در نقاط بسیار عمیق‌تر است. جایی که کابلها به سختی قابل ردیابی و کنترل هستند و قطعی آنها بسیار سخت شناسایی و تعمیر خواهند شد.
آقای سیکرست اشاره می‌کند که جای کابلها در این نقاط بسیار محرمانه است. «کابلهای زیردریایی تمایل دارند که همان مسیر مشابه قدیمی را دنبال کنند که از دهه ۱۸۶۰ شروع شده است.» وی می‌گوید دلیل این کار ان است که اپراتورها دوست دارند که کابلها را در محیطهایی شناخته شده و مطابق توافقات قدیمی رها کنند.
البته در این میان کابلهای ویژه یک استثنا هستند که از مکانهای سری عبور می‌کنند. این کابلها توسط ایالات متحده برای عملیاتهای نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها این مسیرها را بر روی نقشه های چندانی به نمایش نگذارده‌اند و احتمال دارد که روسها به دنبال شکار این کابلها و مسیرها باشند.
نقش کابلها اکنون بسیار مهمتر از هر زمان دیگری است. آنها تجارتی جهانی را بر روی دوش خود حمل می کنند که روزانه بیش از ۱۰ تریلیون دلار ارزش دارد. که این شامل موسسات مالی هم می‌شود که به صورت ثانیه‌ای تراکنشهای این تجارت را رد و بدل می‌کنند. هرگونه قطعی قابل توجه می تواند این جریان سرمایه را از کار بیندازد. این کابلها همچنین نزدیک به ۹۵ درصد از ارتباطات روزانه را عبور می دهند.
وزارت امنیت داخلی ایالات متحده لیستی از مناطق عبور مهمترین کابلهای زیردریایی را تهیه کرده (اغلب اطراف نیویورک، میامی و لس‌انجلس) و در صدر این لیست زیرساختهای حیاتی قرار دارند.
البته توجه به کابلهای زیردریایی داستان تازه‌ای نیست. در اکتبر ۱۹۷۱ زیر دریایی آمریکایی Halibut وارد آبهای دریای اختسک ژاپن شد تا کابل ارتباطات مخابراتی مورد استفاده توسط نیروهای اتمی شوروی را بیابد و با موفقیت توانست از اسرار آنها بهره‌برداری کند. این عملیات با نام رمز Ivy Bells انجام شد و چنان محرمانه بود که تقریبا تمام نیروهای زیردریایی نمی‌دانستند که کجا هستند. یک نمونه موفق بین المللی از مدیریت موفق بهره‌برداری و قطع کابل.
و یک دهه پیش نیروی دریایی ایالات متحده زیردریایی Jimmy Carter را به آب انداخت. تحلیلگران اطلاعاتی می گویند این زیردریایی قادر است که کابلهای زیر دریا را قطع کند یا حتی ارتباطات عبوری از آنها را استراق سمع کند.
البته تنها زیردریایی ها نیستند که می توانند به استراق سمع و جاسوسی در کابلهای زیردریایی بپردازند. مقامات آمریکایی از نزدیک Yantar را مانیتور و ردیابی می کنند. البته مقامات روسیه اصرار دارند که این یک کشتی تحقیقاتی در زمینه اقیانوس شناسی است و هیچ ربطی به فعالیتهای جاسوسی ندارد.
آلکسی بورلیچیو، مدیر سازمان تحقیقاتی آبهای عمیق در وزارت دفاع روسیه می‌گوید: «Yantar به برخی تجهیزات تحقیقات علمی پیشرفته مجهز شده است تا بتواند اطلاعات لازم در خصوص شرایط محیطی اقیانوس را طی حرکت و یا سکون جمع‌آوری کند. چنین مجموعه پیچیده‌ای در هیچ جای دیگر یافت نمی‌شود.
البته نگرانی در زمینه قطع شدن کابلها تنها یکی از دلواپسی‌های آمریکا درباره مدرنیزه شدن نیروی دریایی روسیه است که خود می تواند موضوع تحقیقات جذابی باشد.
دریابدمارک فرگوسن، فرمانده نیروهای دریایی آمریکا در اروپا طی سخنرانیش در واشنگتن طی ماه جاری گفت که مهارت و دقت عملیاتی نیروی دریایی روسیه رو به افزایش گذارده است.
با استناد به گفته‌های فرمانده نیروی دریایی روسیه، دریابد ویلتور چیرکوف، دریابد فرگوسن می‌گوید که شدت عملیاتهای شناسایی زیردریایی‌های روسیه طی سال گذشته تقریبا ۵۰ درصد افزایش یافته است. روسها همچنین دقت سطوح عملیاتی‌شان را به سطوحی ارتقا داده‌اند که در دهه گذشته بی سابقه بوده است. پایگاه‌های قطبی روسیه و سرمایه گذاری ۲.۴ میلیارد دلاری آنها برای توسعه ناوگان دریای سیاه تا سال ۲۰۲۰ نشان میدهد که آنها التزام و علاقه فراوانی به توسعه زیرساختهای نظامی‌شان دارند.
تحلیلگران اطلاعاتی و مقامات آمریکایی مدعی هستند که روسیه یک زیردریایی بدون سرنشین با قابلیت کنترل از راه دور تولید کرده که می‌تواند سلاح‌های هسته‌ای کوچک و تاکتیکی را با خود حمل کرده و از آنها بر علیه بنادر و مناطق ساحلی استفاده کند.
دریابد فرگوسن می‌گوید که این بخش از دکترین نوظهور روسها که جنگ هیبریدی خوانده می‌شود، به شکل فزاینده ای از ترکیب نیروهای نظامی مرسوم، ماموریتهای عملیات ویژه و سلاح‌های جدید مخصوص میادین جنگ قرن ۲۱ بهره می‌برد.
دریابد فرگوسن می گوید: «این شامل استفاده از نبردهای فضایی، سایبری و اطلاعاتی است و جنگ هیبرید برای فلج کردن چرخه تصمیم گیری دشمن طراحی گردیده است. در دریا، این نیروها چرخه‌های تصمیم گیری و ارتباطی را مختل خواهند کرد.»
درون پنتاگون و آژانسهای جاسوسی ایالات متحده، ارزیابی میزان رشد فعالیتهای دریایی روسیه کاملا دسته بندی شده و محرمانه است و به شکل عمومی در خصوص جزئیات آن سخنی به میان آورده نمی‌شود. مقامات آمریکایی به شکل مرموزانه‌ای در خصوص مانیتور فعالیتهای روسها و همچنین برنامه های ضربتی‌شان برای بازیابی سریع ارتباط در صورت قطع کابلها سکوت کرده‌اند. اما تا کنون اعضای بلند رتبه زیادی تایید کرده‌اند که پنتاگون به طور کلی تا کنون منبع اصلی توجهات بوده و قرار است کلیه امور از این طریق پیگیری شوند.
دریابان فردریک جی. راج. فرمانده ناوگان زیردریایی اقیانوس آرام از پاسخ درباره نقشه‌های ممکن روسیه برای قطع کابلهای زیردریایی سر باز می‌زند، اما می‌افزاید: «من هر روز نگرانم که روسها چه کاری می توانند انجام دهند.»
دریادار ویلیام مارکز، سخنگوی نیروی دریایی ایالات متحده در واشنگتن می‌گوید: «این می‌تواند یک نگرانی بزرگ باشد که بشنویم هر کشوری کابلهای ارتباطی را دستکاری کرده است. اما با توجه به ماهیت دسته‌بندی شده عملیاتهای زیردریایی، ما به طور مشخص چندان درباره این موضوع صحبت نمی‌کنیم.»
اگرچه به طور خصوصی فرماندهان و مقامات امنیتی بسیار سر راست‌تر هستند. آنها گزارش می‌دهند از دریای شمال تا شمال شرقی آسیا و حتی در آبهایی نزدیکتر به سواحل آمریکا، شواهد روز افزون فعالیتهای روسها در مسیر کابلها به چشم می‌خورد. در واقع این کابلها نیروی حیاتی ارتباطات و تجارت الکترونیک بین المللی را تامین می‌کنند.
تنها در ماه گذشته کشتی جاسوسی Yantar روسیه به دو ماشین زیردریایی خودران کنترل از راه دور مجهز شده و به آهستگی مشغول حرکت از ساحل شرقی آمریکا به سمت کوبا است. جایی که یکی از کابلهای اصلی از آنجا و نزدیکی پایگاه دریایی آمریکا در خلیج گوانتانامو گذشته است. این کشتی به طور مداوم توسط ماهواره‌های جاسوسی، کشتی ها و هواپیماهای آمریکا کنترل و ردیابی می شود. مقامات نیروی دریایی می گویند Yantar و زیردریایی‌هایش این قابلیت را دارند که کیلومترها زیر آب کابلها را قطع کنند.
یک دیپلمات ارشد اروپایی می‌گوید: «این سطح از فعالیتها با آنچه که در زمان جنگ سرد دیدیم، قابل مقایسه است.»
نروژ یکی از اعضای ناتو نیز در این خصوص بسیار نگران است و از همسایگانش خواسته تا برای ردیابی زیردریایی‌های روسیه به وی کمک کنند.
دریابد جیمز استاوریدیس فرمانده ارشد نظامی سابق ناتو و رئیس مدرسه قانون و دیپلماسی Fletcher هفته گذشته در ایمیلی اظهار داشت: «این یک نمونه دیگر از دسترسی یک رژیم تهاجمی و مدعی به ابزارهایی است که از زمان جنگ سرد باقی مانده، هرچند که پیشرفتهای تکنیکی بسیاری را هم پشت سر گذارده باشد.»
این عملیاتهای ثابت با توسعه فعالیتهای نظامی روسیه در مکانهایی چون کریمه، اوکراین شرقی و سوریه همراه بوده است. به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور ولادمیر پوتین تصمیم دارد مدت طولانی تر و در فواصل بسیار دورتر هم قدرت نیروهای دریایی، هوایی و زمینی روسیه را به رخ بکشد.
مایکل سیکرست مدیر پیشین پروژه تحقیقاتی Harvard-M.I.T. می گوید: «ریسک اصلی این است که هر کشوری می تواند باعث آسیب به سیستم شود و این کار را به شیوه‌ای کاملا مخفی انجام دهد. بدون ایکه هیچ کشتی جنگی با ابزارهای قطع کابل راهی دریا شده و در مکان مورد نظر لنگر بیندازد..» بخشی از تامین سرمایه این پروژه توسط وزارت دفاع ایالات متحده صورت گرفته است.
آقای سیکرست می‌گوید: «کابلها همیشه توسط لنگر کشتی‌ها یا حوادث طبیعی قطع می‌شوند.» اما اغلب این موارد در نزدیکی ساحل اتفاق می‌افتند و در نتیجه تعمیر انها تنها چند روز زمان می‌برد. وی در سال ۲۰۱۲ مقاله ای درباره آسیبهای پیش روی شبکه کابلهای زیردریایی منتشر کرد.
آنچه که بیش از همه باعث نگرانی برنامه‌ریزان پنتاگون شده، این است که به نظر می‌رسد روسیه به دنبال نقاط آسیب پذیر در نقاط بسیار عمیق‌تر است. جایی که کابلها به سختی قابل ردیابی و کنترل هستند و قطعی آنها بسیار سخت شناسایی و تعمیر خواهند شد.
آقای سیکرست اشاره می‌کند که جای کابلها در این نقاط بسیار محرمانه است. «کابلهای زیردریایی تمایل دارند که همان مسیر مشابه قدیمی را دنبال کنند که از دهه ۱۸۶۰ شروع شده است.» وی می‌گوید دلیل این کار ان است که اپراتورها دوست دارند که کابلها را در محیطهایی شناخته شده و مطابق توافقات قدیمی رها کنند.
البته در این میان کابلهای ویژه یک استثنا هستند که از مکانهای سری عبور می‌کنند. این کابلها توسط ایالات متحده برای عملیاتهای نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها این مسیرها را بر روی نقشه های چندانی به نمایش نگذارده‌اند و احتمال دارد که روسها به دنبال شکار این کابلها و مسیرها باشند.
نقش کابلها اکنون بسیار مهمتر از هر زمان دیگری است. آنها تجارتی جهانی را بر روی دوش خود حمل می کنند که روزانه بیش از ۱۰ تریلیون دلار ارزش دارد. که این شامل موسسات مالی هم می‌شود که به صورت ثانیه‌ای تراکنشهای این تجارت را رد و بدل می‌کنند. هرگونه قطعی قابل توجه می تواند این جریان سرمایه را از کار بیندازد. این کابلها همچنین نزدیک به ۹۵ درصد از ارتباطات روزانه را عبور می دهند.
وزارت امنیت داخلی ایالات متحده لیستی از مناطق عبور مهمترین کابلهای زیردریایی را تهیه کرده (اغلب اطراف نیویورک، میامی و لس‌انجلس) و در صدر این لیست زیرساختهای حیاتی قرار دارند.
البته توجه به کابلهای زیردریایی داستان تازه‌ای نیست. در اکتبر ۱۹۷۱ زیر دریایی آمریکایی Halibut وارد آبهای دریای اختسک ژاپن شد تا کابل ارتباطات مخابراتی مورد استفاده توسط نیروهای اتمی شوروی را بیابد و با موفقیت توانست از اسرار آنها بهره‌برداری کند. این عملیات با نام رمز Ivy Bells انجام شد و چنان محرمانه بود که تقریبا تمام نیروهای زیردریایی نمی‌دانستند که کجا هستند. یک نمونه موفق بین المللی از مدیریت موفق بهره‌برداری و قطع کابل.
و یک دهه پیش نیروی دریایی ایالات متحده زیردریایی Jimmy Carter را به آب انداخت. تحلیلگران اطلاعاتی می گویند این زیردریایی قادر است که کابلهای زیر دریا را قطع کند یا حتی ارتباطات عبوری از آنها را استراق سمع کند.
البته تنها زیردریایی ها نیستند که می توانند به استراق سمع و جاسوسی در کابلهای زیردریایی بپردازند. مقامات آمریکایی از نزدیک Yantar را مانیتور و ردیابی می کنند. البته مقامات روسیه اصرار دارند که این یک کشتی تحقیقاتی در زمینه اقیانوس شناسی است و هیچ ربطی به فعالیتهای جاسوسی ندارد.
آلکسی بورلیچیو، مدیر سازمان تحقیقاتی آبهای عمیق در وزارت دفاع روسیه می‌گوید: «Yantar به برخی تجهیزات تحقیقات علمی پیشرفته مجهز شده است تا بتواند اطلاعات لازم در خصوص شرایط محیطی اقیانوس را طی حرکت و یا سکون جمع‌آوری کند. چنین مجموعه پیچیده‌ای در هیچ جای دیگر یافت نمی‌شود.
البته نگرانی در زمینه قطع شدن کابلها تنها یکی از دلواپسی‌های آمریکا درباره مدرنیزه شدن نیروی دریایی روسیه است که خود می تواند موضوع تحقیقات جذابی باشد.
دریابدمارک فرگوسن، فرمانده نیروهای دریایی آمریکا در اروپا طی سخنرانیش در واشنگتن طی ماه جاری گفت که مهارت و دقت عملیاتی نیروی دریایی روسیه رو به افزایش گذارده است.
با استناد به گفته‌های فرمانده نیروی دریایی روسیه، دریابد ویلتور چیرکوف، دریابد فرگوسن می‌گوید که شدت عملیاتهای شناسایی زیردریایی‌های روسیه طی سال گذشته تقریبا ۵۰ درصد افزایش یافته است. روسها همچنین دقت سطوح عملیاتی‌شان را به سطوحی ارتقا داده‌اند که در دهه گذشته بی سابقه بوده است. پایگاه‌های قطبی روسیه و سرمایه گذاری ۲.۴ میلیارد دلاری آنها برای توسعه ناوگان دریای سیاه تا سال ۲۰۲۰ نشان میدهد که آنها التزام و علاقه فراوانی به توسعه زیرساختهای نظامی‌شان دارند.
تحلیلگران اطلاعاتی و مقامات آمریکایی مدعی هستند که روسیه یک زیردریایی بدون سرنشین با قابلیت کنترل از راه دور تولید کرده که می‌تواند سلاح‌های هسته‌ای کوچک و تاکتیکی را با خود حمل کرده و از آنها بر علیه بنادر و مناطق ساحلی استفاده کند.
دریابد فرگوسن می‌گوید که این بخش از دکترین نوظهور روسها که جنگ هیبریدی خوانده می‌شود، به شکل فزاینده ای از ترکیب نیروهای نظامی مرسوم، ماموریتهای عملیات ویژه و سلاح‌های جدید مخصوص میادین جنگ قرن ۲۱ بهره می‌برد.
دریابد فرگوسن می گوید: «این شامل استفاده از نبردهای فضایی، سایبری و اطلاعاتی است و جنگ هیبرید برای فلج کردن چرخه تصمیم گیری دشمن طراحی گردیده است. در دریا، این نیروها چرخه‌های تصمیم گیری و ارتباطی را مختل خواهند کرد.»
