استادیوم‌ها و زمین‌های ورزشی به‌عنوان محل تجمع هزاران نفر و برگزاری رویدادهای ورزشی بزرگ، نیاز به فضای سبز پایدار و کاربردی دارند. با این حال، پیاده‌سازی فضای سبز در این فضاها تنها به کاشت چند درخت و پوشش چمن محدود نمی‌شود. بلکه باید به‌صورت هوشمندانه و در چند مرحله به اتمام برسند تا ضمن ایجاد فضایی زیبا، نیازهای محیطی و اجتماعی هم برآورده شوند. این مراحل عبارت است از:
- تحلیل نیازهای محیطی و اجتماعی
- انتخاب مواد و پوشش‌های سبز مناسب
- اجرای مراحل نصب و آماده‌سازی
- مدیریت و نگهداری پایدار فضا
۴ مرحله اجرای فضای سبز در زمین‌های ورزشی
پیاده‌سازی فضای سبز در استادیوم‌ها و زمین‌های ورزشی نیازمند بررسی‌های دقیق و اجرای اصولی است. هر مرحله از این فرآیند 4 گانه، تأثیر مستقیمی بر کیفیت و پایداری فضای سبز دارد و به همین دلیل، انتخاب مواد، پوشش‌های گیاهی و همچنین نحوه نگهداری باید به دقت صورت بگیرد. این 4 مرحله به ترتیب عبارت‌اند از:
مرحله اول؛ تحلیل نیازهای محیطی و اجتماعی
اولین گام در اجرای فضای سبز پایدار، تحلیل نیازهای محیطی و اجتماعی مکان مورد نظر است. هر استادیوم یا زمین ورزشی شرایط خاص خود را دارد و برای ایجاد فضای سبز مناسب، باید به پارامترهایی مانند آب‌وهوا، میزان تابش نور، تراکم تردد و حتی نیازهای فرهنگی و اجتماعی کاربران توجه کرد. به‌عنوان مثال، اگر استادیوم در منطقه‌ای گرم و خشک قرار داشته باشد، انتخاب گونه‌های مقاوم به خشکی اهمیت زیادی پیدا می‌کند. همچنین، استفاده از گیاهانی که با کمترین آب بتوانند سبز بمانند، می‌تواند از هدر رفتن آب جلوگیری کند و هزینه‌های نگهداری را کاهش دهد.
از طرفی، تحلیل نیازهای اجتماعی هم اهمیت ویژه‌ای دارد. برای نمونه، در استادیوم‌هایی که مسابقات تیم‌های محلی برگزار می‌شود، فضای سبز باید علاوه بر کاربردی بودن، جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی آن تیم را نیز نمایش دهد. برای مثال، استفاده از گل‌ها و گیاهانی با رنگ‌های تیم میزبان می‌تواند احساس تعلق و هویت بیشتری برای هواداران به وجود بیاورد و جذابیت بصری به فضا اضافه کند.
مرحله دوم؛ انتخاب مواد و پوشش‌های سبز مناسب
در مرحله دوم، باید به انتخاب مواد و پوشش‌های سبز مناسب برای فضای ورزشی توجه ویژه‌ای داشت. انتخاب پوشش مناسب، علاوه بر بهبود ظاهری زمین ورزشی، دوام و کارایی فضای سبز را افزایش می‌دهد. در زمین‌های ورزشی، چمن یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین پوشش‌های سبز است؛ اما انتخاب نوع چمن اهمیت قابل توجهی دارد. به‌عنوان مثال، چمن مصنوعی به دلیل مقاومت در برابر فرسایش و نیاز کمتر به نگهداری روزانه یکی از گزینه‌های مطلوب برای استادیوم‌هاست. خرید چمن مصنوعی به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیر، یکی از گزینه‌های مطلوب برای استادیوم‌هاست:
- ظاهر طبیعی و جذاب در تمام طول سال
- نصب و نگهداری آسان در مقایسه با چمن طبیعی
- مقاومت بالا در برابر فرسایش ناشی از رفت‌وآمد زیاد
- عدم نیاز به آبیاری و کوددهی و صرفه‌جویی در هزینه‌های نگهداری
از طرفی، استفاده از مواد بازیافتی و بومی هم به حفظ محیط‌زیست و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، در پروژه‌های سبز بسیاری از کشورها، از چوب‌های بازیافتی برای ساخت نیمکت‌ها و استندهای گیاهی استفاده می‌شود. این تکنیک هم زیبایی طبیعی به فضای استادیوم می‌بخشند و هم نوعی فرهنگ‌سازی است.
مرحله سوم؛ اجرای مراحل نصب و آماده‌سازی
در مرحله اجرای فضای سبز پایدار در استادیوم‌ها و زمین‌های ورزشی، نصب و آماده‌سازی باید با دقت و به طور مرحله‌به‌مرحله انجام شود. این مراحل از آماده‌سازی خاک گرفته تا نصب گیاهان و سیستم‌های آبیاری و زهکشی، باید به‌گونه‌ای اجرا شوند که دوام، زیبایی و کارآمدی فضای سبز تضمین شود.
7 مرحله کلیدی برای اجرای فضای سبز به ترتیب عبارت‌اند از:
آماده‌سازی خاک و زمین
آماده‌سازی خاک برای رشد مناسب گیاهان و ایجاد فضایی سبز و پایدار، اولین قدم حیاتی است. خاک باید به‌خوبی تقویت شود و از کودها و مواد مغذی کافی برخوردار باشد. این کار باعث افزایش رشد و شادابی پوشش گیاهی می‌شود. به‌عنوان مثال، در یک پروژه فضای سبز در ورزشگاهی در استرالیا، استفاده از کمپوست طبیعی در بهبود خاک باعث افزایش عمر و کیفیت پوشش گیاهی شد.
نصب سیستم زهکشی
یکی دیگر از مراحل اساسی در استادیوم‌ها، نصب سیستم زهکشی است. این سیستم از تجمع آب روی سطح زمین جلوگیری می‌کند و در نتیجه، مانع از آسیب به پوشش گیاهی و چمن می‌شود. نصب زهکشی کارآمد در استادیوم‌هایی مانند ویمبلی در انگلستان، باعث شده است، حتی در روزهای بارانی هم بازی‌ها بدون هیچ وقفه‌ای ادامه پیدا کنند.
کاشت چمن یا نصب چمن دائمی
بسته به شرایط و نوع پوشش انتخابی، می‌توان از چمن طبیعی یا چمن دائمی استفاده کرد. این نوع چمن گزینه‌ای پایدارتر و کم‌هزینه‌تر است و برای استادیوم‌ها و زمین‌های پررفت‌وآمد ایده‌آل محسوب می‌شود. نصب دقیق و تخصصی چمن در استادیوم‌های بزرگی مانند «آزادی» باعث کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش مقاومت زمین شده است.
نصب گیاهان و درختان اطراف
گیاهان و درختان اطراف زمین ورزشی علاوه بر بهبود زیبایی، به کنترل گردوغبار نیز کمک می‌کنند. در استادیوم‌هایی که فضای باز دارند، این گیاهان می‌توانند نقش مؤثری در تصفیه هوا و کاهش گردوغبار داشته باشند. برای مثال، در ورزشگاهی در شهر توکیو، کاشتن درختان بلند در اطراف زمین، کیفیت هوای اطراف استادیوم را بهبود داده است.
نصب سیستم آبیاری هوشمند
با نصب سیستم‌های آبیاری هوشمند، می‌توان مصرف آب را بهینه‌سازی و از هدر رفتن آب جلوگیری کرد. آبیاری هوشمند علاوه بر آبیاری منظم فضای سبز، کیفیت پوشش گیاهی را هم حفظ می‌کند. به‌عنوان مثال، در استادیوم مرسدس بنز در آمریکا، استفاده از آبیاری هوشمند باعث کاهش مصرف آب و حفظ شادابی چمن‌ها شده است.
اجرای روشنایی مناسب در بخش سبز
نصب نورپردازی مناسب در بخش‌های سبز، زیبایی و ایمنی استادیوم را افزایش می‌دهد. در استادیوم‌هایی که رویدادهای شبانه دارند، روشنایی به کاربران احساس امنیت بیشتری می‌دهد و جلوه‌ای جذاب به فضا می‌بخشد. به‌عنوان مثال، نورپردازی هوشمند در استادیوم آلیانز آرنا در آلمان، علاوه بر بهبود جلوه بصری، مصرف انرژی را نیز کاهش داده است.
ایجاد مسیرهای دسترسی و محافظتی
برای جلوگیری از آسیب به پوشش گیاهی، ایجاد مسیرهای دسترسی و نصب محافظ‌ها ضروری است. با این مسیرها، هم کاربران به نقاط مختلف استادیوم دسترسی دارند و هم از آسیب احتمالی به گیاهان و چمن‌ها جلوگیری می‌شود. مثلاً در ورزشگاه‌های شهر مادرید اسپانیا مسیرها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تماشاگران بدون عبور از فضای سبز، به‌راحتی به جایگاه‌های خود دسترسی داشته باشند.
مرحله چهارم؛ مدیریت و نگهداری پایدار فضا
پس از اجرای فضای سبز، مدیریت و نگهداری پایدار آن اهمیت ویژه‌ای دارد. استفاده از تکنیک‌های پایدار مانند کاهش مصرف کودهای شیمیایی و آبیاری بهینه، علاوه بر حفظ زیبایی و کیفیت فضای سبز، باعث کاهش هزینه‌ها هم می‌شود.
به‌عنوان مثال، در استادیوم‌های پیشرفته‌ای مثل سنتنیال در کشور کانادا، از سیستم‌های کنترل هوشمند برای پایش وضعیت پوشش گیاهی و تنظیم آبیاری استفاده می‌شود. این روش‌ها باعث شده تا استادیوم همواره سبز و زیبا بماند و هزینه‌های اضافی به حداقل برسند.
۴ نکته مهمی که در اجرای این ۴ مرحله باید رعایت کنید
در اجرای فضای سبز پایدار برای استادیوم‌ها و زمین‌های ورزشی، رعایت چند نکته مهم باعث تفاوت چشمگیر در کیفیت، دوام و کارآمدی این پروژه‌ها می‌شود. در ادامه، به 4 نکته کلیدی اشاره می‌کنیم که در مراحل اجرای فضای سبز پایدار باید در نظر بگیرید:
۱. برنامه‌ریزی جامع و دقیق قبل از اقدام
قبل از شروع پروژه، داشتن یک برنامه‌ریزی جامع و دقیق ضروری است. این برنامه باید تمام مراحل اجرای فضای سبز، از تحلیل نیازها تا مدیریت و نگهداری، را پوشش دهد. برای مثال، در استادیوم ماراکانا در برزیل، برنامه‌ریزی دقیقی که شامل مراحل نصب و نگهداری سیستم زهکشی و آبیاری بود، به ایجاد فضایی ماندگار و پایدار کمک کرد.
۲. انتخاب مواد و گیاهان مناسب با شرایط اقلیمی
استفاده از گیاهان و موادی که با شرایط اقلیمی منطقه همخوانی داشته باشند، باعث افزایش دوام و زیبایی فضای سبز می‌شود. در استادیوم مرکزی دبی، انتخاب گیاهان مقاوم به خشکی به دلیل کمبود منابع آبی، هزینه‌های آبیاری را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده و فضای سبز پایداری ایجاد کرده است.
۳. به‌کارگیری سیستم‌های زهکشی و آبیاری کارآمد
سیستم‌های زهکشی و آبیاری، از اجزای اصلی اجرای فضای سبز هستند و نصب صحیح این سیستم‌ها، مانع از تجمع آب و ایجاد مشکلات احتمالی می‌شود. برای نمونه، در استادیوم ویمبلی در انگلستان، سیستم زهکشی پیشرفته‌ای نصب شده است که از جمع شدن آب باران در زمین جلوگیری می‌کند و بازی‌ها به‌راحتی برگزار می‌شوند.
۴. استفاده از تکنولوژی‌های نوین
به‌کارگیری تکنولوژی‌های هوشمند در سیستم‌های آبیاری و نظارت بر سلامت گیاهان، باعث بهینه‌سازی مصرف منابع و کاهش هزینه‌ها می‌شود. به‌عنوان مثال، در ورزشگاه آلیانز آرنا در آلمان، با استفاده از حسگرهای هوشمند و سیستم‌های کنترل خودکار، مصرف آب بهینه‌سازی و کیفیت فضای سبز حفظ شده است.
حفظ منابع طبیعی و کاهش هزینه‌ها با فضای سبز پایدار
به طور کلی، اجرای فضای سبز پایدار در استادیوم‌ها و زمین‌های ورزشی نیازمند رعایت مراحل دقیق و استفاده از راهکارهای علمی و تخصصی است. با برنامه‌ریزی جامع، انتخاب گیاهان و پوشش‌های مناسب، نصب سیستم‌های کارآمد و نگهداری مستمر، می‌توان فضایی سبز و پایدار ایجاد کرد.
این فضای سبز پایدار، زیبایی و دوام لازم را برای میزبانی رویدادهای ورزشی به وجود می‌آورد تا هیچ مانعی برای برگزاری رقابت‌ها وجود نداشته باشد. شما هم با اجرای این مراحل می‌توانید، تجربه‌ای مطلوب و حرفه‌ای برای کاربران و بازدیدکنندگان فراهم کنید!
