مناطق آبی یا Blue Zones، مناطقی در جهان هستند که ساکنان آن‌ها به طور قابل‌توجهی عمر طولانی‌تر و زندگی سالم‌تری دارند. این مفهوم را پژوهشگر و کاشف نشنال جئوگرافیک، دن بوتنر، در سال 2004 مطرح کرد. او مناطقی را مورد بررسی قرار داد که در آن‌ها افراد بسیاری تا بیش از صد سال عمر می‌کنند، بدون ابتلا به بیماری‌هایی چون چاقی، سرطان، بیماری قلبی یا دیابت. یافته‌های او بعدها به کتاب‌های پرفروش و مستند نتفلیکس با عنوان Live to 100: Secrets of the Blue Zones منجر شد.
تعریف منطقه آبی
به گفته بوتنر، منطقه آبی ناحیه‌ای است که به‌صورت «جمعیتی تأییدشده و جغرافیایی مشخص» شناخته می‌شود و در آن، میزان رسیدن به صدسالگی ده برابر بیشتر از میانگین آمریکاست. این مناطق اگرچه از نظر فاصله بسیار از هم دورند، اما در ۹ ویژگی اصلی مشترک‌اند: سبک زندگی کم استرس، تحرک روزانه طبیعی، تغذیه گیاهی و احساس هدف در زندگی.
برای آنکه منطقه‌ای رسماً «آبی» شناخته شود، باید سه معیار را برآورده کند:
۱. اسناد دقیق تولد و مرگ
۲. امید به زندگی بالاتر از میانگین جهانی
۳. تمرکز بالای افراد مسن سالم در جامعه محلی.
پنج منطقه آبی جهان
۱. اوکیناوا – ژاپن
در این جزیره سرسبز، زنان بیشترین طول عمر در جهان را دارند. رژیم غذایی آنان شامل سیب‌زمینی شیرین اوکیناوایی، سویا، زردچوبه و گیاه تلخ طعم «گویـا» است. شبکه‌های اجتماعی قوی و حمایت‌های خانوادگی نیز نقش مهمی در سلامت روان و جسم مردم دارند.
۲. ایکاریا – یونان
این جزیره در دریای اژه، یکی از پایین‌ترین نرخ‌های مرگ‌ومیر میان‌سالی و زوال عقل را دارد. راز طول عمر مردم آن در رژیم مدیترانه‌ای نهفته است که سرشار از سبزیجات، روغن زیتون و میزان اندکی گوشت و لبنیات است.
۳. ساردینیا – ایتالیا (منطقه اوگلیسترا)
در ارتفاعات کوهستانی ساردینیا، بیشترین تمرکز مردان صدساله در جهان وجود دارد. رژیم غذایی مردم این منطقه کم پروتئین و گیاهی است و به کاهش خطر دیابت و سرطان کمک می‌کند. روابط خانوادگی محکم و فعالیت روزانه در مزارع نیز از عوامل مهم سلامت آنهاست.
۴. نیکویا – کاستاریکا
این شبه‌جزیره در آمریکای مرکزی کمترین نرخ مرگ‌ومیر میان‌سالی را دارد. مردم نیکویا زندگی اجتماعی پررنگی دارند، در جوامع مذهبی فعال‌اند و تحرک بدنی مداوم اما ملایمی دارند. این ترکیب از فعالیت، ایمان و ارتباط اجتماعی، فرمول طلایی عمر طولانی آنان است.
۵. لُما لیندا – کالیفرنیا – ایالات متحده
این شهر محل زندگی جمع زیادی از پیروان کلیسای ادونتیست روز هفتم است. آنان به طور میانگین ۱۰ سال بیشتر از آمریکایی‌های دیگر عمر می‌کنند. رژیم غذایی‌شان بر پایه غلات کامل، میوه، مغزها و سبزیجات است و از آموزه‌های مذهبی درباره سلامت پیروی می‌کنند.
رژیم غذایی مناطق آبی
بوتنر می‌گوید ژنتیک در طول عمر نقش دارد، اما تغذیه مسیر اصلی سلامت است. رژیم مناطق آبی حدود ۹۵ درصد گیاهی و تنها ۵ درصد حیوانی است. اساس آن را سبزیجات فصلی، حبوبات، مغزها، غلات کامل و سیب‌زمینی شیرین تشکیل می‌دهد. گوشت، لبنیات و ماهی به میزان اندک مصرف می‌شود و در صورت مصرف، معمولاً از ماهی‌های کوچک مانند ساردین و آنچوی استفاده می‌کنند. یکی از قوانین کلیدی این رژیم «قاعده ۸۰ درصد» است، خوردن تا زمانی که احساس سیری نسبی کنید.
مطالعات متعدد، از جمله تحقیق دانشگاه لُما لیندا که از سال ۱۹۷۴ در حال انجام است، نشان می‌دهد پیروی از رژیم «پِسکوتری» (گیاه‌خواری همراه با ماهی) می‌تواند خطر مرگ در سالمندان را تا ۱۸ درصد کاهش دهد.
اما تغذیه تنها بخشی از راز عمر طولانی است. همان‌طور که بوتنر می‌گوید، «انسان فقط با نان زنده نیست.» روابط اجتماعی قوی، حس تعلق و هدف در زندگی، و کاهش استرس عواملی هستند که در کنار رژیم سالم، ساکنان مناطق آبی را به سالم‌ترین و شادترین مردم جهان تبدیل کرده است.
