انقراض صدها گونه پرنده به‌دلیل فعالیت‌های انسانی در طول ۱۳۰ هزار سال گذشته، به کاهش چشمگیری در تنوع عملکردی پرندگان منجر شده است، طبق مطالعه‌ای جدید.
اما «تنوع عملکردی» به چه معناست؟ به‌سادگی، این اصطلاح به نقش‌ها و وظایفی که پرندگان در محیط زیست خود ایفا می‌کنند اشاره دارد. از کنترل آفات تا گرده‌افشانی، این دوستان پردار ما نقشی حیاتی در حفظ سلامت سیاره ایفا می‌کنند.
این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که موج انقراض‌ها تقریباً ۳ میلیارد سال از تاریخ تکاملی منحصر به‌فرد را از بین برده است. محققان اظهار داشتند که این امر مانند قطع کردن شاخه‌ای از درخت حیات است. اما این برای ما چه معنایی دارد؟
لایه‌های انقراض پرندگان
اگرچه درست است که انسان‌ها قرن‌هاست که به تدریج گونه‌های مختلفی را از بین برده‌اند، اما پیامدهای زنجیره‌ای این انقراض‌ها به‌طور کامل درک نشده است.
تحقیقات اخیر که توسط دانشگاه بیرمنگام انجام شده، به پیامدهای شدید بحران جاری تنوع زیستی و ضرورت شناخت نقش‌های زیست‌محیطی که به‌خاطر انقراض از دست می‌روند، پرداخته است.
دودو را به یاد دارید؟ یا پرنده آوازخوان Kaua’i ōō که در سال ۲۰۲۳ به‌طور رسمی منقرض شد؟ دانشمندان تأیید کرده‌اند که دست‌کم ۶۰۰ گونه پرنده به‌دلیل دخالت‌های انسانی از دوران پلیستوسن تا کنون، که انسان‌های مدرن شروع به پراکندگی در سراسر جهان کردند، از بین رفته‌اند.
کاهش تنوع عملکردی
دکتر تام متیوز از دانشگاه بیرمنگام نویسنده اصلی این مطالعه است.
دکتر متیوز گفت: «تعداد زیادی از گونه‌های پرنده که منقرض شده‌اند، قطعاً بخش بزرگی از بحران انقراض را تشکیل می‌دهند، اما آنچه باید بر آن تمرکز کنیم این است که هر گونه نقشی یا وظیفه‌ای در محیط زیست خود دارد و بنابراین نقشی بسیار مهم در اکوسیستم خود ایفا می‌کند.»
از پرندگانی که حشرات می‌خورند و آفات را کنترل می‌کنند تا پرندگانی که لاشه‌ها را بازیافت می‌کنند، این‌ها تنها برخی از وظایفی هستند که پرندگان در اکوسیستم‌های خود انجام می‌دهند.
برخی پرندگان مانند مرغ مگس‌خوار گرده‌افشان‌های مهمی هستند. وقتی این پرندگان منقرض می‌شوند، این مشارکت‌های ارزشمند (تنوع عملکردی) نیز با آن‌ها از بین می‌رود.
تأثیرات زنجیره‌ای انقراض پرندگان
با انقراض گونه‌های پرنده، ما بیش از موجودات منحصر به‌فردی را از دست می‌دهیم.
محققان دریافتند که مقیاس انقراض‌های ناشی از انسان باعث کاهش حدود ۳ میلیارد سال از تاریخ تکاملی منحصر به‌فرد و ۷ درصد از تنوع عملکردی جهانی پرندگان شده است، که این مقدار به‌مراتب بیشتر از تعداد انقراض‌ها به تنهایی است.
این تلفات می‌تواند تأثیرات زنجیره‌ای ایجاد کند، مانند کاهش گرده‌افشانی گل‌ها، تضعیف پراکنش بذرها، افزایش جمعیت آفات و شیوع بیماری‌ها به‌دلیل کاهش مصرف لاشه‌ها.
علاوه بر این، کاهش جمعیت جهانی پرندگان ممکن است توانایی بسیاری از گونه‌های گیاهی را برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی کنونی و آینده مختل کند.
اهمیت آگاهی عمومی
برای اینکه بتوانیم به‌طور واقعی با بحران انقراض پرندگان و تأثیرات اکولوژیکی گسترده آن مقابله کنیم، ابتدا باید با شکاف دانشی در زمینه تنوع زیستی مقابله کنیم. بسیاری از مردم از نقش‌های اکولوژیکی پیچیده‌ای که پرندگان ایفا می‌کنند و پیامدهای از دست دادن آن‌ها بی‌خبرند.
آموزش عمومی و انتشار گسترده یافته‌های علمی در تغییر نگرش ما به حفاظت از تنوع زیستی حیاتی است.
کمپین‌های اطلاع‌رسانی و مشارکت‌های اجتماعی می‌توانند درک بهتری از چگونگی وابستگی بقای ما به دنیای طبیعی ایجاد کرده و حمایت بیشتری برای تلاش‌های حفاظت از محیط زیست فراهم کنند.
با افزایش آگاهی، پتانسیل تغییر سیاست‌ها و افزایش بودجه برای پروژه‌های حفاظتی که هدف آن‌ها حفظ میراث طبیعی سیاره ما است نیز افزایش می‌یابد.
بازگرداندن وضعیت به حالت عادی
در پاسخ به این بحران، دانشمندان و محافظان محیط زیست در حال توسعه استراتژی‌های نوآورانه‌ای برای متوقف کردن انقراض‌های بیشتر و بازسازی تنوع زیستی پرندگان هستند. احیای زیستگاه‌ها و ایجاد محیط‌های دوستدار پرندگان از اجزای اساسی این تلاش‌ها هستند.
سیاست‌هایی که از زیستگاه‌های حیاتی در برابر توسعه و آلودگی محافظت می‌کنند ضروری هستند، و همچنین بازسازی محیط‌های تخریب‌شده برای حمایت از جمعیت پرندگان اهمیت دارد.
علاوه بر این، برنامه‌های پرورش و راهروهای حیات وحش می‌توانند بازگرداندن و پراکندگی گونه‌های در معرض خطر پرندگان را در مناطق مختلف تشویق کنند.
فناوری نیز نقش مهمی ایفا می‌کند، با پیشرفت در جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها که به شناسایی مناطق اولویت‌دار برای حفاظت کمک می‌کند.
تلاش‌های بین‌المللی مشترک برای مقابله با ماهیت جهانی این بحران ضروری است و تأکید می‌کند که جمعیت پرندگان متنوع و پررونق برای سلامت سیاره ما حیاتی است.
حفاظت و احیا
«این نتایج یادآوری به‌موقعی است که بحران انقراض کنونی فقط مربوط به تعداد گونه‌ها نیست.» دکتر متیوز گفت.
«با شناسایی کاهش‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی در تنوع عملکردی و فیلوژنتیکی پرندگان، یافته‌های ما بر نیاز فوری به درک و پیش‌بینی تأثیرات انقراض‌های گذشته بر عملکرد اکوسیستم تأکید می‌کند، تا بتوانیم برای میزان انتظار کاهش‌های آینده از انقراض کامل ۱۰۰۰ گونه پرنده در دو قرن آینده آماده شویم.»
«این اطلاعات برای تعیین اهداف مؤثر برای استراتژی‌های جهانی حفاظت، و همچنین تلاش‌های احیای اکوسیستم و بازسازی حیات وحش بسیار حیاتی است.»
این مطالعه در مجله ساینس منتشر شده است.
