آیا به یاد دارید وقتی مادرتان توصیه می‌کرد شام را زودتر بخورید؟ حالا مشخص شده که او کاملاً حق داشته است. مطالعه‌ای که اخیراً توسط دانشمندان دانشگاه اوبرتا کاتالونیا (UOC) و دانشگاه کلمبیا انجام شده، شواهدی ارائه می‌دهد که این توصیه قدیمی را تأیید می‌کند.
این مطالعه که در مجله Nutrition & Diabetes (تغذیه و دیابت) منتشر شده، نشان می‌دهد مصرف بیش از ۴۵ درصد کالری روزانه بعد از ساعت ۵ عصر می‌تواند باعث افزایش سطح گلوکز شود.
این افزایش گلوکز می‌تواند به طور بالقوه برای سلامتی مضر باشد، بدون در نظر گرفتن وزن یا سطح چربی بدن فرد.
زمان غذا و سطح گلوکز
این آزمایش در مرکز پزشکی اروینگ دانشگاه کلمبیا در نیویورک، تحت نظارت دکتر دیانا دیاز-ریزولو، پژوهشگر پسادکتری و عضو دانشکده علوم سلامت دانشگاه UOC انجام شد.
او توضیح داد:
«حفظ سطوح بالای گلوکز در طولانی‌مدت می‌تواند پیامدهایی مانند افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، افزایش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی به دلیل آسیب گلوکز بالا به رگ‌های خونی و افزایش التهاب مزمن داشته باشد که آسیب‌های قلبی و متابولیک را تشدید می‌کند.»
تا به حال تصور می‌شد که پیامد اصلی شام دیرهنگام، افزایش وزن است؛ زیرا افراد اغلب تمایل به مصرف غذاهای ناسالم و فراوری‌شده در شب دارند.
اهمیت زمان‌بندی وعده‌های غذایی
اهمیت این مطالعه در این است که نشان می‌دهد زمان‌بندی وعده‌های غذایی به تنهایی می‌تواند بر متابولیسم گلوکز تأثیر بگذارد، صرف‌نظر از تعداد کالری‌های مصرفی یا وزن و سطح چربی بدن افراد.
در این پژوهش، ۲۶ نفر بین ۵۰ تا ۷۰ سال که اضافه وزن یا چاقی داشتند و مبتلا به پیش‌دیابت یا دیابت نوع ۲ بودند، بررسی شدند.
شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند:
- گروه اول: افرادی که بیشتر کالری روزانه خود را قبل از عصر مصرف می‌کردند.
- گروه دوم: افرادی که ۴۵ درصد یا بیشتر کالری خود را بعد از ساعت ۵ عصر مصرف می‌کردند.
با وجود اینکه هر دو گروه مقدار و نوع مشابهی از غذاها را مصرف می‌کردند، زمان‌بندی وعده‌های غذایی آن‌ها متفاوت بود.
نتایج شگفت‌انگیز
جالب اینجاست که مشخص شد افرادی که دیر غذا می‌خورند، تحمل گلوکز کمتری دارند؛ حتی با وجود وزن مشابه یا رژیم غذایی یکسان. آن‌ها همچنین تمایل داشتند شب‌ها مقادیر بیشتری کربوهیدرات و چربی مصرف کنند.
چرا غذا خوردن دیرهنگام بر گلوکز تأثیر می‌گذارد؟
دکتر دیاز-ریزولو، که در زمینه چاقی، دیابت و موضوعات مرتبط با پیری تخصص دارد، علم پشت این موضوع را توضیح داد:
«توانایی بدن برای متابولیزه کردن گلوکز در شب محدود است، زیرا ترشح انسولین کاهش می‌یابد و حساسیت سلول‌ها به این هورمون به دلیل ریتم شبانه‌روزی کاهش پیدا می‌کند. این ریتم توسط یک ساعت مرکزی در مغز و بر اساس ساعات روز و شب تنظیم می‌شود.»
ملاحظات فرهنگی
باید به تفاوت‌های فرهنگی در زمان‌بندی وعده‌های غذایی توجه داشت، زیرا عادات غذایی در سراسر جهان متفاوت است. به عنوان مثال:
- فرهنگ‌های مدیترانه‌ای معمولاً بزرگ‌ترین وعده غذایی را در اواخر بعدازظهر مصرف می‌کنند.
- در حالی که اروپایی‌های شمالی شام را زودتر می‌خورند.
انطباق توصیه‌های غذایی با این زمینه‌های فرهنگی می‌تواند تأثیرگذاری آن‌ها را بهبود بخشد. تحقیقات آینده باید بررسی کند که چگونه توجه به عوامل فرهنگی، محیطی و اجتماعی در راهنمایی‌های غذایی می‌تواند پایبندی و نتایج را تقویت کند و در نتیجه سلامت عمومی جهانی را بهبود بخشد.
مسیر زندگی سالم‌تر
این مطالعه جنبه‌ای اساسی از تغذیه روزانه ما را روشن می‌کند: زمان‌بندی وعده‌های غذایی.
دکتر دیاز-ریزولو نتیجه گرفت:
«تا به امروز، تصمیمات شخصی در تغذیه بر اساس دو سوال اصلی بوده است: چقدر بخوریم و چه غذاهایی را انتخاب کنیم. با این مطالعه، عاملی جدید برای سلامت قلبی-متابولیک در حال اهمیت یافتن است: چه زمانی غذا بخوریم.»
بر اساس نتایج این مطالعه، مسیر زندگی سالم‌تر باید شامل تمرکز بر مصرف عمده غذا در ساعات روشنایی روز باشد.
او همچنین توصیه کرد:
- بیشتر کالری روزانه باید در صبحانه و ناهار مصرف شود، نه در ساعات عصر و شب.
- از مصرف محصولات فوق فراوری‌شده، غذاهای سریع و مواد غذایی پر از کربوهیدرات – به‌ویژه در شب – خودداری شود.
نیاز به تحقیقات بیشتر
اگرچه تحقیقات بیشتری برای بررسی پیامدهای این مطالعه لازم است، نتایج به دست آمده تاکنون بینش مهمی درباره تأثیر زمان وعده‌های غذایی بر سلامت قلبی-متابولیک ارائه می‌دهد.
این مطالعه در مجله Nutrition and Diabetes منتشر شده است.
