شنوایی یکی از حیاتی‌ترین حواس ماست. این حس به ما کمک می‌کند هوشیار بمانیم، با دیگران ارتباط برقرار کنیم و دنیای اطراف خود را درک کنیم. اما همه افراد به یک شکل نمی‌شنوند. در حالی که اکثر مردم می‌دانند که شنوایی با افزایش سن کاهش می‌یابد، تحقیقات جدید نشان می‌دهند که جنسیت و محیط، نقش حتی مهم‌تری در این امر دارند.
دانشمندان اکنون تأیید کرده‌اند که زنان به طور کلی شنوایی حساس‌تری نسبت به مردان دارند. این مطالعه که در مجله Scientific Reports منتشر شده است، همچنین نشان می‌دهد که محیط‌های محلی – جنگل‌ها، شهرها، کوهستان‌ها – بر نحوه شنیدن ما تأثیر می‌گذارند.
این یافته‌ها درک ما از شنوایی را در بین جمعیت‌های مختلف انسانی تغییر می‌دهد و می‌تواند به بهبود روش‌های مقابله با کاهش شنوایی کمک کند.
مطالعه‌ای جهانی درباره شنوایی
این تحقیق جهانی، به رهبری دکتر پاتریشیا بالارسک از مرکز تحقیقات تنوع زیستی و محیط زیست (CRBE) در فرانسه و پروفسور توری کینگ از دانشگاه بث، تیمی از پژوهشگران چندملیتی را گرد هم آورده است.
این مطالعه اولین تحقیقی است که بررسی می‌کند چگونه زیست‌شناسی، جغرافیا و فرهنگ در کنار هم، شنوایی انسان را شکل می‌دهند.
تأثیر محیط بر شنوایی
تیم تحقیقاتی شنوایی ۴۵۰ نفر از ۱۳ جمعیت مختلف را مورد آزمایش قرار داد. این شرکت‌کنندگان از مکان‌هایی متنوع، از جمله اکوادور، انگلستان، گابن، آفریقای جنوبی و ازبکستان، انتخاب شدند.
این مناطق به دلیل تنوع اکولوژیکی و فرهنگی خود انتخاب شده بودند. هدف این بود که فراتر از گروه‌های شهری و غربی که معمولاً در تحقیقات پزشکی بیش از حد مورد مطالعه قرار می‌گیرند، حرکت کنیم.
با انتخاب افراد از روستاهای دورافتاده، سکونتگاه‌های مرتفع، جنگل‌ها و شهرها، این پژوهش به بررسی تأثیر محیط‌های مختلف بر نحوه شنیدن انسان پرداخته است.
برای این آزمایش‌ها، محققان از روشی به نام “انتشار صوتی برانگیخته گذرا” (TEOAE) استفاده کردند. این تکنیک، واکنش حلزون گوش به صدا را اندازه‌گیری کرده و نحوه ارسال سیگنال‌ها به مغز را ثبت می‌کند.
این روش به دانشمندان اجازه داد که نه تنها میزان حساسیت شنوایی افراد را بررسی کنند، بلکه نحوه واکنش شنوایی آن‌ها را در فرکانس‌های صوتی مختلف نیز ارزیابی کنند. تاکنون، مطالعات کمی بررسی کرده بودند که جنسیت یا موقعیت جغرافیایی چگونه بر این واکنش‌های بیولوژیکی تأثیر می‌گذارند. نتایج این پژوهش شگفت‌انگیز بود.
جنسیت؛ عامل اصلی تفاوت در شنوایی
مدت‌هاست که مشخص شده حساسیت شنوایی با افزایش سن کاهش می‌یابد. اما این مطالعه نشان داد که جنسیت تأثیر بیشتری از سن بر شنوایی دارد.
در تمامی جمعیت‌های مورد بررسی، زنان به طور میانگین دو دسی‌بل شنوایی حساس‌تری نسبت به مردان داشتند. این روند صرف نظر از مکان، زبان یا سبک زندگی افراد، ثابت بود.
این تفاوت‌ها تنها به حساسیت شنوایی محدود نمی‌شدند. زنان در سایر آزمون‌های شنوایی، از جمله درک گفتار، عملکرد بهتری داشتند. این موضوع نشان می‌دهد که علاوه بر حساسیت شنوایی بیشتر، مغز زنان نیز در پردازش صدا عملکرد بهتری دارد.
پروفسور کینگ در این باره می‌گوید:
“ما از این که متوجه شدیم زنان در همه جمعیت‌های مورد مطالعه، به طور میانگین دو دسی‌بل شنوایی بهتری دارند، شگفت‌زده شدیم. این تفاوت عامل اصلی اختلافات فردی در شنوایی بود.”
“ممکن است این موضوع به دلیل تأثیرات هورمونی در دوران رشد جنینی باشد یا به دلیل تفاوت‌های ساختاری اندک در آناتومی حلزون گوش بین مردان و زنان.”
همچنین، او خاطرنشان کرد که داشتن شنوایی حساس‌تر لزوماً همیشه مفید نیست، زیرا می‌تواند باعث آسیب‌پذیری بیشتر در برابر سر و صدای مزاحم شود که می‌تواند بر سلامت عمومی، کیفیت خواب و حتی سلامت قلب تأثیر منفی بگذارد.
تأثیر محیط بر شنوایی انسان
پس از جنسیت، مهم‌ترین عاملی که بر شنوایی تأثیر می‌گذاشت، محیط زندگی افراد بود.
محل زندگی نه تنها بر حساسیت به بلندی صدا بلکه بر نحوه پردازش فرکانس‌های صوتی مختلف نیز تأثیر داشت.
افرادی که در جنگل‌ها زندگی می‌کردند، بالاترین حساسیت شنوایی را داشتند، در حالی که ساکنان مناطق مرتفع ضعیف‌ترین شنوایی را نشان دادند.
پژوهشگران معتقدند که این تفاوت می‌تواند ناشی از سازگاری محیطی باشد.
“جنگل‌ها مملو از صداهای غیرانسانی – آواز پرندگان، خش‌خش برگ‌ها، حرکت‌های دوردست – هستند که نیاز به توجه بالایی دارند.”
“در چنین محیط‌هایی، داشتن شنوایی تیزتر می‌توانسته یک مزیت بقا باشد.”
در مقابل، محیط‌های مرتفع که دارای تحریکات شنوایی کمتر و استرس‌هایی مانند کمبود اکسیژن و فشار هوا هستند، ممکن است در طول زمان باعث کاهش حساسیت شنوایی شده باشند.
اثر سر و صدای شهر بر شنوایی
زندگی شهری چالش متفاوتی را ایجاد کرد. افراد ساکن شهرها تغییر محسوسی در حساسیت به فرکانس‌های بالا نشان دادند.
محققان این موضوع را به نیاز به فیلتر کردن نویزهای فرکانس پایین مانند ترافیک و ساخت‌وساز نسبت می‌دهند. در طول زمان، مغز ممکن است برای تمرکز بیشتر بر صداهای زیرتر سازگار شود.
این تطبیق می‌تواند یک شکل مدرن از سازگاری حسی باشد. همان‌طور که بینایی می‌تواند در پاسخ به تغییرات نور تنظیم شود، شنوایی نیز ممکن است بر اساس نویز محیط اطراف تغییر کند.
آلودگی و سلامت شنوایی
نظریه‌ای دیگر نیز وجود دارد که حساسیت شنوایی را به آلودگی محیطی مرتبط می‌کند. افرادی که در مناطق آرام‌تر و کمتر آلوده، مانند جنگل‌ها، زندگی می‌کنند، ممکن است به دلیل قرار گرفتن کمتر در معرض سموم محیطی، شنوایی بهتری حفظ کنند.
در مقابل، ساکنان شهرها ممکن است دائماً در معرض سر و صدا، دود و مواد شیمیایی قرار بگیرند که در طول زمان به ساختارهای گوش آسیب می‌رسانند.
ارتباط شنوایی با تکامل انسان
این تحقیق همچنین بحث‌های جدیدی درباره تکامل انسان مطرح می‌کند.
شنوایی ما یک ویژگی ثابت نیست – بلکه بازتابی از زیست‌شناسی و محیط اطراف ماست. با تغییر محیط‌های صوتی، توانایی ما برای درک صدا نیز ممکن است تغییر کند.
پروفسور کینگ در این باره می‌گوید:
“ما می‌دانیم که انسان همچنان در حال تکامل است، بنابراین سؤال بعدی این است که آیا شنوایی ما می‌تواند به‌طور کلی در پاسخ به محیط‌های مختلف تغییر کند یا اینکه این تغییرات ناشی از سازگاری‌های ژنتیکی هستند.”
این مطالعه راه را برای تحقیقات بیشتر درباره نحوه واکنش حواس ما به تغییرات هموار می‌کند و به ما کمک می‌کند شنوایی را نه فقط به عنوان یک توانایی ثابت، بلکه به عنوان ویژگی‌ای که به شدت تحت تأثیر جنسیت، زیست‌شناسی و محیط زندگی قرار دارد، درک کنیم.
