تغذیه پرندگان یک سرگرمی محبوب در بسیاری از فرهنگ‌هاست. چه پخش کردن خرده‌نان‌ها در نزدیکی برکه‌های شهری باشد یا نصب فیدر در حیاط خانه‌های حومه شهر، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان در این رفتار محبت‌آمیز نسبت به پرندگان وحشی شرکت می‌کنند.
اما تحقیقات جدید دانشگاه آرکانزاس نشان می‌دهد که چیزی که به پرندگان می‌دهیم، می‌تواند تأثیر عمیقی بر توانایی آن‌ها در مقابله با بیماری‌ها داشته باشد.
نتایج یک مطالعه مهم در زمینه تغذیه پرندگان
تأثیر رژیم غذایی بر مقاومت پرندگان در برابر بیماری
در این مطالعه مشخص شد قناری‌هایی که رژیم غذایی پرپروتئین داشتند، پروفایل ایمنی قوی‌تری از خود نشان دادند و هنگام آلوده شدن به باکتری Mycoplasma gallisepticum (MG) – که یک پاتوژن رایج در بین پرندگان آوازخوان وحشی است – علائم خفیف‌تری تجربه کردند.
دکتر ارین ساور، نویسنده اصلی تحقیق، گفت:
«نتایج ما هیجان‌انگیز است، زیرا نشان می‌دهد که تغذیه تکمیلی پرندگان توسط انسان، نقش مهمی در چرخه بیماری در حیات‌وحش، به‌ویژه پرندگان وحشی دارد.»
این تحقیق اولین مطالعه‌ای است که ارتباط بین رژیم غذایی و تفاوت‌های مولکولی سطح ایمنی در حیات‌وحش را بررسی می‌کند.
بهبود سریع‌تر با رژیم غذایی پرپروتئین
طراحی آزمایش
محققان قناری‌ها را به دو گروه تقسیم کردند:
- گروه اول رژیم غذایی پرپروتئین (عمدتاً شامل سفیده تخم‌مرغ)
- گروه دوم رژیم غذایی پرچرب (شامل زرده تخم‌مرغ و روغن بیشتر)
سپس این پرندگان یا در معرض پاتوژن MG قرار گرفتند یا دارونما دریافت کردند.
نتایج قبل و بعد از عفونت
پیش از ابتلا، پرندگانی که پروتئین بیشتری دریافت کرده بودند، بیان ژن‌های ایمنی بیشتری نشان دادند. پس از عفونت، پرندگان گروه پرچرب ناچار شدند سیستم ایمنی خود را به‌سرعت فعال کنند، در حالی‌که گروه پروتئین از قبل آماده بودند.
این آماده‌سازی پیشاپیش باعث شد پرندگان گروه پروتئین:
- التهاب چشمی خفیف‌تری داشته باشند
- سریع‌تر بهبود پیدا کنند
در حالی‌که پرندگان گروه پرچرب علائم طولانی‌تری را تجربه کردند.
تحلیل ژن‌ها: تفاوت در فعالیت‌های ایمنی
بررسی ژن‌های ایمنی با توالی‌یابی RNA
پیش از ابتلا:
- در گروه پروتئین، ۲۶۷ ژن مرتبط با دفاع ایمنی افزایش فعالیت داشتند.
- در گروه چربی، ۲۴۸ ژن مختلف افزایش فعالیت داشتند که بیشتر به عملکردهای سلولی پایه مثل فعالیت ریبوزومی مربوط بودند، نه ایمنی.
بعد از ابتلا:
- در گروه چربی، بیش از ۱۰۰۰ ژن دچار تغییر قابل‌توجه شدند.
- در گروه پروتئین، فقط ۶۶ ژن تغییر معنادار نشان دادند.
تفاوت چشمگیر در آمادگی ایمنی
ژن‌هایی مانند JCHAIN – که با تولید پادتن در ارتباط است – پیش از ابتلا در گروه پروتئین تا ۷ برابر فعال‌تر بودند. پرندگان گروه چربی فقط پس از ابتلا توانستند به آن سطح برسند؛ این نشان می‌دهد که آن‌ها از آمادگی ایمنی کافی برخوردار نبودند.
سرنخ‌های متابولیک و پیامدهای گسترده‌تر
رژیم غذایی همچنین بر ژن‌های مرتبط با انرژی تأثیر گذاشت.
در پرندگان با رژیم چرب:
- نشانه‌هایی از استرس متابولیک در ژن‌های مرتبط با عملکرد میتوکندری و تنظیم انسولین دیده شد.
- ژن LEPR (گیرنده لپتین) پاسخ‌هایی متضاد نسبت به دو رژیم غذایی نشان داد، که به تفاوت‌های متابولیکی گسترده‌تری اشاره دارد.
این اثرات مولکولی مشابه الگوهایی است که در سهره‌های خانگی وحشی مشاهده می‌شود؛ این پرندگان به مرور زمان تحمل بیشتری در برابر MG پیدا کرده‌اند. چنین شباهتی نشان می‌دهد که تغییر ساده در رژیم غذایی می‌تواند نتایجی مشابه با انتخاب طبیعی به همراه داشته باشد.
توصیه‌هایی برای دوستداران پرندگان حیاط پشتی
پس چه اقداماتی می‌توانیم انجام دهیم؟
دکتر ساور توصیه می‌کند:
- غذاهایی با پروتئین بالا و مواد مغذی متراکم مانند سوت (چربی حیوانی) همراه با دانه‌ها، کرم آرد، بادام‌زمینی و دانه‌های آفتابگردان در اختیار پرندگان بگذارید.
- از غذاهایی مانند ذرت شکسته، ارزن یا نان که ارزش غذایی کمتری دارند، کمتر استفاده شود.
با این حال، در زمستان یا زمان مهاجرت، پرندگان ممکن است به چربی بیشتری نیاز داشته باشند؛ پس ایجاد تعادل مهم است. معمولاً پرندگان غذایی را انتخاب می‌کنند که بدن‌شان بیشتر به آن نیاز دارد.
تغذیه با پروتئین؛ عاملی برای بقا و سلامت پرندگان
این مطالعه نشان می‌دهد که اقدامات ساده‌ای مانند تغذیه پرندگان، می‌تواند به‌طور مستقیم بر بقا و سلامت کلی آن‌ها اثرگذار باشد.
غذاهای بی‌کیفیت می‌توانند سیستم ایمنی پرندگان را تضعیف کرده، آن‌ها را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر کنند.
در شرایطی که فعالیت‌های انسانی پیوسته محیط‌های طبیعی را تغییر می‌دهند و موجب گسترش بیماری‌ها می‌شوند، نقش ما در حمایت از حیات‌وحش اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
این تحقیق یادآور می‌شود که تغییرات بزرگ، از عادت‌های کوچک اما مستمر آغاز می‌شود.
با ارائه غذای متعادل و سرشار از پروتئین، به پرندگان کمک می‌کنیم در برابر بیماری‌ها قوی‌تر بمانند، سریع‌تر بهبود یابند و در شرایط استرس‌زا مقاومت بیشتری داشته باشند.
حتی انتخاب‌های ساده در فیدرهای خانگی نیز می‌توانند دفاع طبیعی پرندگان را تقویت کنند. این اقدامات کوچک، تأثیر بزرگی بر حفظ جمعیت پرندگان دارند.
منبع: این مطالعه در ژورنال Molecular Ecology منتشر شده است.
