تصور کنید دنیایی را که در آن نور خورشید پشت لایه‌های ضخیم دود ناپدید شده است. در چنین شرایطی، دمای هوا به شدت کاهش می‌یابد، محصولات کشاورزی از بین می‌روند و قفسه‌های فروشگاه‌های مواد غذایی خالی می‌مانند. این، توصیفی علمی‌تخیلی نیست؛ بلکه واقعیتی محتمل در صورت بروز یک جنگ هسته‌ای گسترده است.
بررسی علمی در مورد زمستان هسته‌ای
مطالعه جدید دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا
دانشمندان دانشگاه پنسیلوانیا در مطالعه‌ای جدید بررسی کرده‌اند که «زمستان هسته‌ای» چگونه می‌تواند تولید جهانی ذرت را، به‌عنوان پرکشت‌ترین غله دنیا، تحت تأثیر قرار دهد. آن‌ها همچنین یک راهکار عملی برای مواجهه با این سناریوی فاجعه‌بار پیشنهاد داده‌اند: ایجاد ذخایر اضطراری با عنوان «کیت‌های مقاومت کشاورزی» که شامل بذرهای مقاوم به سرما هستند و در تاریک‌ترین دوران هم می‌توانند به رشد غذا کمک کنند.
قحطی پس از آتش
مدل‌سازی سناریوهای مختلف جنگ هسته‌ای
محققان شش سناریو از جنگ هسته‌ای، از درگیری‌های منطقه‌ای تا درگیری‌های سراسری جهانی را شبیه‌سازی کرده‌اند. در هر سناریو، میزان دوده آزاد شده از طوفان‌های آتش‌سوزی ناشی از انفجارهای هسته‌ای، بین ۵ تا ۱۶۵ میلیون تُن در نظر گرفته شده است.
- در بهترین سناریو، تولید جهانی ذرت تا ۷ درصد کاهش یافت.
- در بدترین سناریو، کاهش تولید به ۸۰ درصد رسید.
«کاهش ۸۰ درصدی تولید جهانی محصولات کشاورزی، پیامدهایی فاجعه‌بار خواهد داشت.»
— یونینگ شی، استاد پژوهشی گروه علوم گیاهی دانشگاه پنسیلوانیا
حساسیت ذرت به شرایط آب‌وهوایی
انتخاب ذرت به دلیل اهمیت جهانی و حساسیت آن به تغییرات اقلیمی بوده است. تغییرات وارده به این محصول، می‌تواند الگویی برای سایر محصولات کشاورزی نیز باشد.
مدل‌سازی فروپاشی کشاورزی با ابزار Cycles
استفاده از مدل Cycles در شبیه‌سازی
محققان از مدل پیشرفته‌ای به نام Cycles که توسط کالج علوم کشاورزی دانشگاه پنسیلوانیا توسعه یافته، استفاده کرده‌اند. این مدل مسیر حرکت کربن و نیتروژن در خاک، گیاه و جو را شبیه‌سازی می‌کند.
«ما تولید ذرت را در ۳۸٬۵۷۲ منطقه مختلف و تحت ۶ سناریوی جنگ هسته‌ای، از دوده ۵ تا ۱۶۵ میلیون تُن، مدل‌سازی کردیم.»
— یونینگ شی
پرتوهای فرابنفش: تهدیدی مضاعف
تخریب لایه ازن پس از انفجار هسته‌ای
یکی دیگر از آثار مخرب جنگ هسته‌ای، تخریب لایه ازن است که باعث افزایش تابش پرتو UV-B به سطح زمین می‌شود. این تابش:
- DNA گیاهان را آسیب می‌زند
- فتوسنتز را مختل می‌کند
- گیاهان را تحت استرس شدید قرار می‌دهد
«وجود اکسیدهای نیتروژن و گرمایش ناشی از دوده‌های جذب‌کننده نور، می‌توانند باعث تخریب سریع لایه ازن شوند و پرتوهای UV-B را به شدت افزایش دهند.»
— یونینگ شی
افزایش این پرتوها تا ۶ تا ۸ سال پس از انفجار ادامه خواهد داشت. ترکیب این اثر با تنش‌های اقلیمی، می‌تواند تولید ذرت را تا ۸۷ درصد کاهش دهد.
رشد غذا در تاریکی: راهی برای نجات
امیدواری به استفاده از بذرهای مقاوم به سرما
محققان معتقدند اگر اکنون دست به کار شویم، می‌توانیم راه‌حلی برای بقا پیدا کنیم. با استفاده از بذرهای ذرت زودرس و مقاوم به سرما، حتی در دوران زمستان هسته‌ای، بازده محصول تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد. اما چالش اصلی، در دسترس بودن این بذرها است.
کیت‌های مقاومت کشاورزی
در همین راستا، ایده‌ی ساخت کیت‌های کشاورزی مقاوم مطرح شده است. این کیت‌ها حاوی:
- بذرهای متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه
- ابزارهایی برای تداوم کشاورزی در شرایط بحرانی
«کیت‌های مقاومت کشاورزی، تولید غذا را در سال‌های ناپایدار پس از جنگ هسته‌ای تضمین می‌کنند. این ایده حتی می‌تواند در سایر فجایع نیز کاربرد داشته باشد.»
— آرمن کمانیان، استاد سامانه‌های تولید و مدل‌سازی
درس‌هایی برای آینده
آسیب‌پذیری شدید سیستم غذایی جهان
پیام این تحقیق فقط درباره جنگ هسته‌ای نیست؛ بلکه درباره شکنندگی نگران‌کننده سیستم غذایی جهانی است. کمانیان می‌گوید:
«چنین فجایعی فقط به دلیل جنگ هسته‌ای رخ نمی‌دهند؛ بلکه آتشفشان‌های عظیم نیز می‌توانند اثرات مشابهی داشته باشند.»
لزوم بازنگری در وابستگی غذایی
سیستم کشاورزی به تعادل آب‌وهوایی، هوای پاک و اکوسیستم‌های سالم وابسته است. اختلال در این تعادل، اثرات زنجیره‌ای بر تمام جوامع خواهد داشت.
نتیجه‌گیری
این مطالعه پیش‌بینی آینده نیست؛ بلکه ابزاری برای آماده‌سازی در برابر سناریویی است که امیدواریم هیچ‌گاه رخ ندهد.
