در پنجاه سال گذشته، مصرف سیگار در میان نوجوانان به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. عادتی که زمانی رایج و حتی «باحال» تلقی می‌شد، اکنون نه تنها از نظر اجتماعی مورد نکوهش قرار می‌گیرد، بلکه به‌شدت تحت قوانین محدودکننده نیز قرار دارد. با این حال، روند جدیدی به نام «ویپینگ» یا استفاده از سیگارهای الکترونیکی، ممکن است تمامی این پیشرفت‌ها را به خطر بیندازد.
افزایش احتمال مصرف سیگار با ویپینگ
تضاد آماری میان نوجوانان ویپر و غیر ویپر
بر اساس نتایج یک مطالعه جدید، نوجوانانی که به‌طور مرتب از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کنند، به همان میزان احتمال دارد که به مصرف سیگار سنتی روی بیاورند که نوجوانان دهه ۱۹۷۰ روی می‌آوردند، آن هم در شرایطی که نرخ کلی مصرف سیگار در میان نوجوانان در پایین‌ترین حد تاریخی خود قرار دارد.
محققان دانشگاه میشیگان، به همراه همکارانی از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و دانشگاه پردو، این تحقیق را انجام داده‌اند.
آمار نگران‌کننده
- نوجوانانی که هرگز از ویپ استفاده نکرده‌اند، کمتر از یک در پنجاه احتمال دارد که سیگار سنتی را به صورت هفتگی مصرف کنند.
- اگر نوجوانی حتی یک‌بار ویپ را امتحان کرده باشد، این احتمال به بیش از یک در ده افزایش می‌یابد.
- نوجوانانی که به‌طور مداوم ویپ می‌کنند، احتمال مصرف هفتگی سیگار در آن‌ها به حدود یک‌سوم می‌رسد.
جسیکا مونجیلیو، پژوهشگر مدرسه پرستاری دانشگاه میشیگان، در این‌باره می‌گوید:
«رواج استفاده از سیگارهای الکترونیکی، روندهای مثبت و بهبودیافته را دچار اختلال کرده است. برای کودکانی که هرگز از ویپ استفاده نکرده‌اند، کاهش ریسک مصرف سیگار به شکل چشمگیری مشهود است. اما در مورد کسانی که از ویپ استفاده می‌کنند، گویی تمام این سیاست‌گذاری‌ها و فرهنگ‌سازی‌ها بی‌اثر بوده‌اند؛ خطر سیگار کشیدن در آن‌ها بسیار بالا باقی مانده است.»
سه نسل، یک الگوی نگران‌کننده
برای درک بهتر تأثیر ویپینگ بر رفتارهای نوجوانان، محققان داده‌های سه نسل از نوجوانان بریتانیایی را مورد تحلیل قرار دادند. این داده‌ها از مرکز مطالعات طولی در کالج دانشگاهی لندن (UCL) گردآوری شده‌اند.
مطالعات مقایسه‌ای:
- مطالعه نسل هزاره (Millennium Cohort Study): شامل نوجوانانی است که در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ متولد شده‌اند؛ این نسل در زمان ورود ویپ به بازار رشد یافته‌اند.
- مطالعه نسل ۱۹۷۰ (British Cohort Study): شامل افرادی است که در دهه ۱۹۸۰ نوجوان بوده‌اند، زمانی که سیگار کشیدن هنوز بسیار رایج بود.
- مطالعه توسعه کودک ملی (National Child Development Study): شامل متولدین سال ۱۹۵۸ است؛ نسلی که در کودکی در معرض استفاده گسترده و بدون چالش از سیگار بوده‌اند.
مونجیلیو در این‌باره توضیح می‌دهد:
«ما داده‌هایی از نسل‌های مختلف در بریتانیا جمع‌آوری کردیم و احتمال مصرف سیگار حداقل یک‌بار در هفته را بر اساس فاکتورهای شناخته‌شده ریسک بررسی کردیم.»
بازگشت روندهای قدیمی به واسطه ویپینگ
تغییر تصویر فرهنگی سیگار و ویپ
در گذشته، سیگار کشیدن رفتاری پر زرق‌وبرق و شیک به حساب می‌آمد. اما با گذشت زمان، این تصور به کمک کمپین‌های بهداشت عمومی، قوانین سفت‌وسخت، و تغییرات فرهنگی از میان رفت. تا اواخر دهه ۱۹۹۰، سیگار کشیدن به رفتاری نه‌تنها منع‌شده، بلکه تحت نظارت جدی تبدیل شده بود. در دهه ۲۰۱۰، نرخ سیگار کشیدن نوجوانان به پایین‌ترین سطح خود رسید.
اما اکنون ویپ‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که با بسته‌بندی‌های رنگارنگ و طعم‌های میوه‌ای عرضه می‌شوند، به عنوان جایگزینی بی‌خطرتر از سیگار شناخته می‌شوند. این باور باعث شده تا بسیاری از نوجوانان دوباره به سمت نیکوتین جذب شوند.
پژوهشگران هشدار می‌دهند که ویپینگ می‌تواند دستاوردهای چند دهه گذشته را به عقب برگرداند و نسل جدیدی را گرفتار اعتیاد به نیکوتین کند.
پیگیری آثار ویپینگ در بزرگسالی
نکته مهم این است که این مطالعه ادعا نمی‌کند که ویپینگ مستقیماً موجب مصرف سیگار می‌شود. اما ارتباط میان این دو بسیار قوی است.
مونجیلیو و تیم تحقیقاتی‌اش همچنان در حال پیگیری نسل هزاره هستند تا ببینند ویپینگ در نوجوانی چگونه بر سلامت و رفتار در سال‌های بعد تأثیر می‌گذارد.
آن‌ها یافته‌های خود را برای فشار به قانون‌گذاران جهت وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر در زمینه تبلیغات و فروش ویپ‌ها ارائه می‌کنند.
به گفته مونجیلیو:
«هرچه شواهد بیشتری جمع کنیم و کوه اطلاعات بزرگ‌تری ایجاد کنیم، بی‌توجهی به آن‌ها سخت‌تر خواهد شد. این تلاش‌ها می‌تواند منجر به تغییرات سیاستی و افزایش مقررات برای تولیدکنندگان سیگارهای الکترونیکی شود.»
او در ادامه افزود:
«در نقطه‌ای هستیم که امکان تغییر وجود دارد؛ افزایش نظارت و اجرای جدی‌تر قوانین برای شرکت‌های تولیدکننده ویپ‌ها بسیار ضروری است.»
