شناسنامه شما ممکن است یک سن مشخص را نشان دهد، اما مغز شما می‌تواند داستان متفاوتی بگوید. دانشمندان می‌توانند با اسکن مغزی و مقایسه آن با الگوهای رایج در طول بزرگسالی، تخمین بزنند که مغز شما چند ساله به نظر می‌رسد.
یک پژوهش جدید از دانشگاه فلوریدا نشان داد بزرگسالانی که در معرض خطر درد زانو بودند، اگر سبک زندگی سالم‌تری داشتند، مغزشان جوان‌تر به نظر می‌رسید. همچنین روند پیری مغز در این افراد کندتر بود.
چه چیزی در این مطالعه اندازه‌گیری شد؟
این پژوهش به رهبری دکتر کیمبرلی تی. سیبیل، استاد دانشگاه فلوریدا، انجام شد. تیم او قصد داشت بررسی کند که آیا رفتارهای روزمره و شرایط اجتماعی می‌توانند سرعت پیری مغز را در میانسالی و سالمندی شکل دهند یا خیر.
پژوهشگران با استفاده از اسکن MRI سن مغز را تخمین زدند و آن را با سن واقعی هر فرد مقایسه کردند. اختلاف این دو عدد «شکاف سنی مغز» نام دارد و یک تصویر کلی از سلامت مغز ارائه می‌دهد.
اسکن‌ها با کمک یادگیری ماشین تحلیل شدند. الگوریتمی که استفاده شد DeepBrainNet نام دارد و در مطالعات قبلی نشان داده شده که برآورد سن مغز را با درد و عملکرد جسمی مرتبط می‌کند.
شرکت‌کنندگان بیشتر بزرگسالان میانسال و سالمند بودند که یا دچار درد مزمن عضلانی-اسکلتی در زانو بودند یا در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار داشتند. آن‌ها اطلاعاتی درباره خواب، استرس، مصرف دخانیات، وزن، خوش‌بینی و حمایت اجتماعی خود ارائه دادند که در قالب امتیازهای ریسک و محافظتی دسته‌بندی شد.
نتایج کلیدی مطالعه پیری مغز
- افرادی که عوامل محافظتی بیشتری داشتند، در ابتدای مطالعه مغزی حدود ۸ سال جوان‌تر از سن واقعی خود نشان دادند.
- روند پیری مغز در آن‌ها طی دو سال آینده نیز کندتر بود.
- ریسک‌های اجتماعی-محیطی مانند درآمد پایین و تحصیلات کمتر با مغز پیرتر مرتبط بودند. هرچند این تأثیرات با گذر زمان کاهش یافت، اما عادات محافظتی همچنان سودمند باقی ماندند.
- افراد با ریسک بالاتر در جامعه و زندگی شخصی به‌طور میانگین مغزی داشتند که ۳ سال پیرتر از همسالان کم‌ریسک‌ترشان بود.
“پیام اصلی ما روشن است: رفتارهای سالم تنها با درد کمتر و عملکرد بهتر مرتبط نیستند، بلکه به‌طور افزایشی به بهبود سلامت کمک می‌کنند.” — دکتر سیبیل
خواب، استرس و پیری مغز
کیفیت خواب یکی از قوی‌ترین عوامل محافظتی شناخته شد. شواهد نشان می‌دهد کم‌خوابی آستانه تحمل استرس را کاهش می‌دهد. درمان بی‌خوابی فقط برای رفع خستگی نیست. بر اساس دستورالعمل انجمن خواب آمریکا (AASM)، درمان شناختی-رفتاری خط اول درمان بی‌خوابی مزمن در بزرگسالان است.
خواب بهتر به تنظیم هیجانات و توجه کمک می‌کند. این موضوع برای سلامت طولانی‌مدت مغز اهمیت دارد، زیرا پاسخ استرسی شدید می‌تواند به مرور سیستم‌های مرتبط با حافظه و خلق‌وخو را تضعیف کند.
نقش خوش‌بینی و حمایت اجتماعی
خوش‌بینی نیز به‌عنوان یک عامل محافظتی ظاهر شد. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد افراد خوش‌بین خواب بهتری دارند و در زندگی روزمره استرس کمتری تجربه می‌کنند.
حمایت اجتماعی هم نقش مهمی داشت. داشتن کسانی که بتوانید به آن‌ها تکیه کنید فقط یک جنبه عاطفی نیست، بلکه یک سپر محافظتی واقعی است که در مغز و رفتار دیده می‌شود.
مطالعات پیشین نشان داده‌اند درد مزمن با مغز پیرتر در سالمندان ارتباط دارد. نتایج جدید نشان می‌دهد که عادات محافظتی می‌توانند بخشی از این فشار اضافی را جبران کنند.
محدودیت‌های مطالعه
این پژوهش مشاهده‌ای بود، بنابراین روابط را نشان می‌دهد اما علت و معلول را ثابت نمی‌کند. همچنین جامعه آماری محدود به بزرگسالانی بود که با درد زانو یا خطر آرتروز مواجه بودند. بنابراین نمی‌توان گفت یک عادت خاص حتماً چند سال از سن مغز می‌کاهد، اما می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات کوچک در خواب، استرس، وزن، ترک دخانیات و روابط اجتماعی تأثیر معناداری دارند.
راهکارهایی برای حفظ جوانی مغز
- داشتن برنامه خواب منظم، اتاق خنک و تاریک، و ساعت بیداری ثابت.
- استفاده از گفتاردرمانی یا درمان شناختی-رفتاری برای بی‌خوابی.
- تمرین‌های کوتاه روزانه برای کاهش استرس و تقویت تمرکز.
- حفظ ارتباطات اجتماعی، درخواست کمک در زمان نیاز و حمایت از دیگران.
این نتایج در نشریه علمی Brain Communications منتشر شده است.
جمع‌بندی
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عادات ساده و سالم می‌توانند روند پیری مغز را کند کنند. خواب بهتر، کاهش استرس، خوش‌بینی و حمایت اجتماعی نه تنها کیفیت زندگی را بالا می‌برد، بلکه به مغز جوان‌تر و سالم‌تر کمک می‌کند.
اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید و در بخش نظرات بنویسید شما چه عاداتی برای جوان ماندن مغزتان دارید؟
