بررسی علمی تأثیر زینک در درمان ریزش مو

ریزش مو یکی از شایع‌ترین مشکلات زیبایی و سلامت در سراسر جهان است. بر اساس آمارهای بین‌المللی، بیش از ۴۰ درصد از زنان و حدود ۶۰ درصد از مردان در طول زندگی خود درجاتی از ریزش مو را تجربه می‌کنند. این پدیده می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد؛ از جمله ژنتیک، استرس، کم‌خوابی، تغذیه نامناسب، بیماری‌های تیروئیدی و تغییرات هورمونی.

اما در سال‌های اخیر، مطالعات علمی نشان داده‌اند که یکی از دلایل پنهان ریزش مو، کمبود مواد معدنی مهمی مانند زینک است. زینک از جمله عناصر حیاتی برای بدن است که در فرایندهای بیولوژیکی مختلفی مانند تقسیم سلولی، ترمیم بافت و تنظیم فعالیت فولیکول‌های مو نقش دارد.

داروخانه دارومحب به‌عنوان یکی از منابع تخصصی در حوزه مکمل‌های دارویی، به اهمیت زینک در سلامت پوست و مو توجه ویژه‌ای دارد. بسیاری از متخصصان پوست و مو، محصولات حاوی زینک یا مکمل‌های خوراکی این عنصر را به افرادی که با ریزش مو یا نازکی تارهای مو مواجه هستند، توصیه می‌کنند.

زینک چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

زینک (Zinc) یکی از عناصر ضروری بدن است که اگرچه به مقدار بسیار کم نیاز داریم، اما نبود آن می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای سلامتی داشته باشد.

مهم‌ترین نقش‌های زینک در بدن عبارت‌اند از:

• تقسیم سلولی: رشد و بازسازی بافت‌ها از جمله فولیکول‌های مو به زینک وابسته است.
• سنتز پروتئین: زینک در تولید کراتین و کلاژن نقش دارد؛ دو ماده اصلی در ساختار مو و پوست.
• تنظیم هورمون‌ها: کمبود زینک می‌تواند سطح تستوسترون و DHT را تغییر دهد و منجر به ریزش موی هورمونی شود.
• کاهش التهاب: خاصیت ضدالتهابی زینک باعث بهبود سلامت پوست سر و کاهش التهاب فولیکولی می‌شود.
• تقویت ایمنی: سیستم ایمنی قوی به حفظ سلامت فولیکول‌ها و پیشگیری از عفونت‌های پوستی کمک می‌کند.

ارتباط زینک و رشد مو؛ از دیدگاه علمی

مو در سه مرحله رشد می‌کند: آناژن (رشد فعال)، کاتاژن (انتقال)، و تلوژن (استراحت و ریزش).
زینک در مرحله آناژن نقش حیاتی دارد؛ زیرا به تقسیم سلولی سریع در ریشه مو کمک می‌کند. زمانی که سطح زینک پایین می‌آید، این چرخه مختل می‌شود و فولیکول‌ها وارد فاز استراحت می‌شوند.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که حتی کمبود خفیف زینک می‌تواند منجر به نازک شدن موها، افزایش ریزش منتشر، و کاهش تراکم کلی مو شود.

مطالعات بالینی درباره زینک و ریزش مو

نتیجه این تحقیقات نشان می‌دهد که زینک نقش کلیدی در متابولیسم فولیکول مو دارد و مصرف آن در افرادی که دچار کمبود هستند، می‌تواند رشد مجدد مو را تحریک کند.

علائم کمبود زینک در بدن

کمبود زینک معمولاً تدریجی اتفاق می‌افتد، اما اثرات آن می‌تواند بسیار گسترده باشد.
نشانه‌های کمبود زینک در بدن عبارت‌اند از:

• ریزش موی منتشر در کل پوست سر
• پوسته‌پوسته شدن یا خارش پوست سر
• نازک و شکننده شدن تارهای مو
• تأخیر در رشد مو و ناخن‌ها
• کاهش درخشش و لطافت مو
• بروز آکنه یا مشکلات پوستی
• ضعف سیستم ایمنی و خستگی مداوم

در صورت مشاهده این علائم، انجام آزمایش خون برای سنجش سطح زینک سرم ضروری است.

منابع غذایی غنی از زینک

تأمین زینک مورد نیاز بدن تنها از طریق مکمل نیست؛ بلکه بسیاری از مواد غذایی حاوی مقادیر قابل‌توجهی از این عنصر هستند.

مکمل‌های زینک و نحوه مصرف

اگر رژیم غذایی به‌تنهایی نتواند نیاز بدن به زینک را تأمین کند، پزشک ممکن است مصرف مکمل‌های زینک را توصیه کند. این مکمل‌ها معمولاً برای افرادی تجویز می‌شوند که دچار ریزش مو، ضعف سیستم ایمنی، یا کمبود مواد معدنی ضروری هستند.

البته باید توجه داشت که تمام مکمل‌ها عملکرد یکسانی ندارند. نوع ترکیب، دوز مصرف، و میزان جذب زینک در بدن می‌تواند تأثیر نهایی آن را تغییر دهد. به همین دلیل، انتخاب مکمل مناسب باید با مشورت پزشک یا داروساز انجام شود.

برای افرادی که به‌دنبال انتخاب هوشمندانه هستند، گزینه‌های متنوعی از مکمل‌های زینک در بازار وجود دارد و امکان خرید مکمل‌های رژیمی و غذایی از برندهای معتبر داخلی و خارجی به‌راحتی فراهم است. این مکمل‌ها در اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول و قرص جوشان عرضه می‌شوند و معمولاً بهتر است همراه با وعده غذایی مصرف شوند تا جذب آنها در بدن به حداکثر  برسد.

انواع مکمل‌های رایج زینک:

• Zinc Sulfate: جذب سریع اما ممکن است باعث ناراحتی معده شود.
• Zinc Gluconate: جذب مناسب و ملایم‌تر برای سیستم گوارش.
• Zinc Picolinate: دارای بالاترین نرخ جذب در بین انواع مکمل‌ها.
• Zinc Plus: ترکیب زینک با ویتامین‌های C و B برای جذب بهتر و اثر هم‌افزا.

دوز پیشنهادی:

• مردان بالغ: 11 میلی‌گرم در روز
• زنان بالغ: 8 میلی‌گرم در روز
• در کمبود شدید: با تجویز پزشک تا 25 میلی‌گرم در روز

نکات مهم و هشدارها

اگرچه زینک برای بدن ضروری است، اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند مضر باشد.
مصرف بیش از ۴۰ میلی‌گرم در روز ممکن است باعث تهوع، استفراغ، اسهال و حتی کاهش جذب مس در بدن شود.

نکات مهم در مصرف:

• زینک را با معده خالی مصرف نکنید تا از ناراحتی گوارشی جلوگیری شود.
• مصرف هم‌زمان با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین ممنوع است.
• در صورت بیماری‌های کلیوی، گوارشی یا مصرف داروهای خاص، حتماً با پزشک مشورت کنید.
• بهترین زمان مصرف مکمل زینک، بعد از وعده غذایی اصلی (به‌ویژه ناهار) است.

آیا زینک می‌تواند ریزش موی ارثی را درمان کند؟

ریزش موی ارثی (آلوپسی آندروژنتیک) عمدتاً به دلیل حساسیت فولیکول‌های مو به هورمون DHT رخ می‌دهد.
زینک مستقیماً این نوع ریزش را درمان نمی‌کند، اما به‌عنوان یک ماده کمکی مؤثر شناخته می‌شود، زیرا:

• سطح DHT را تا حدی تنظیم می‌کند.
• التهاب پوست سر را کاهش می‌دهد.
• شرایط رشد مو را بهبود می‌بخشد.

بنابراین در درمان‌های ترکیبی با ماینوکسیدیل، فیناستراید یا مکمل‌های بیوتین، نقش زینک بسیار مثبت ارزیابی شده است.

جمع‌بندی نهایی

زینک یکی از عناصر حیاتی برای حفظ سلامت مو، پوست و ناخن است.
مطالعات علمی متعدد نشان داده‌اند که کمبود زینک ارتباط مستقیمی با ریزش مو دارد و دریافت کافی این ماده (چه از طریق رژیم غذایی و چه با استفاده از مکمل‌ها) می‌تواند به تقویت فولیکول‌های مو و رشد مجدد آنها کمک کند.

با این حال، مصرف خودسرانه مکمل‌ها توصیه نمی‌شود. بهترین رویکرد، اندازه‌گیری سطح زینک خون و مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه است تا دوز مناسب و نوع مکمل متناسب با نیاز بدن تعیین شود.
افرادی که به‌دنبال خرید مکمل تقویت مو هستند، باید توجه داشته باشند که ترکیب زینک با سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند بیوتین، ویتامین B5 و آهن می‌تواند اثربخشی بیشتری در کاهش ریزش مو و بهبود کیفیت تارهای مو داشته باشد.