همه ما که گیاهانی گلدانی در درون یا بیرون از خانه پرورش می‌دهیم، می‌خواهیم بیشترین استفاده را از خاک گلدانمان داشته باشیم و از این خاک توقع داریم گیاه‌مان را برای یک سال شاداب نگه دارد. اما بیشتر خاک‌هایی که می‌خریم این نیاز ما را پاسخ نمی‌دهند! می‌دانید چرا؟
ماهیت خاک
بیشتر خاک گلدان‌هایی که تهیه می‌کنیم پایه پیت دارند و اغلب از نی یا گیاه جگن تهیه شده اند و پی اچ آنها به وسیله آهک تنظیم شده است. زمانی که آنها را از بسته خارج می‌کنید غنی، لومی و تازه هستند و اغلب دارای کود هم هستند.
اما اگر شما هم مانند من مدت طولانی است که به باغبانی مشغول هستید حتما متوجه شده اید که این خاک‌ها برای رشد گیاه در بازه‌های زمانی طولانی مناسب نیستند و بعد از گذری شدن فصل رشد، گیاهی که در این نوع خاک کاشته شده از رشد باز می‌ایستد یا به طراوت قبل نیست.
این حالت به خاطر این اتفاق می‌افتد که خاک‌هایی که پایه پیت دارند، برای استفاده طولانی مدت طراحی نشده اند. آنها برای اهداف خاصی تهیه شده اند. مشکل این است که پیت، مانند هر ماده آلی دیگری به سرعت تجزیه می‌شود. البته همه خاک‌ها بعد از مدتی شروع به تجزیه شدن می‌کنند اما پیت بسیار زودتر این کار را شروع و تمام می‌کند!
اگر بگوییم که تمام خاک‌های با بیس پیت کمتر از یک سال مانند خمیر می‌شوند اشتباه نگفته ایم!
چون این خاک‌ها زود تجزیه می‌شوند، اثراتی منفی بر گیاه‌تان خواهند داشت:
– پیت کم کم به هم فشرده می‌شود، در ابتدا شبیه توده‌ای جرم به نظر می‌رسد. زمانی که این اتفاق افتاد اجزای خاک به صورت توده‌ای خود را به ریشه‌‌ها می‌چسبانند و مانع جذب اکسیژن به وسیله ریشه می‌شوند. ریشه‌های جوان تر، کوچکتر و تازه تر زودتر از بقیه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. و زمانی که گیاه قاد به تنفس نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟ بله، گیاه‌تان می‌میرد.
– زهکشی با اختلال مواجه می‌شود، هر چه ذرات خاک کوچک تر و کوچک تر شوند، حرکت آب از میان آنها سخت تر خواهد بود. همچنین لایه سنگریزه‌ای که بعضی افراد در کف گلدان قرار می‌دهند، این مشکل را بدتر می‌کند. در این حالت مقدار خاک گیاه هم به تدریج کم می‌شود و فضای کمتری برای رشد بیشتر گیاه در دسترس است.
– تشکیل نمک بیشتر می‌شود، چون زهکشی خاک با مشکل مواجه شده و کند انجام می‌شود، تشکیل بلورهای نمک از کودها، در فضای خاک، آسان تر می‌شود. بعد از مدتی این پدیده باعث استرس گیاه و تحت تاثیر قرار گرفتن همان ریشه‌های کوچک و جوان، می‌شود.
اما ما چه می‌توانیم بکنیم؟
– گلدان را هر سال تعویض کنید، این احتمالا آسان ترین و کاربردی ترین روش است. حقیقت این است که اکثر ما داریم گیاهان‌مان را در خاک‌هایی با پایه پیت پرورش می‌دهیم و به همین زودی‌ها هم روش‌مان را تغییر نمی‌دهیم، پس برای سلامت گیاه‌مان خاک آن را هر سال عوض کنیم.
– خاکی با کیفیت بهتر تهیه کنید، این روش خیلی دوام نمی‌آورد، اما می‌توانید خاک پیت‌تان را با مقداری پرلیت مخلوط کنید. البته این به تجزیه شدن آرام تر پیت نمی‌انجامد اما، فضای درون خاک را بیشتر می‌کند.
– در طول فصول گرم خاک را بشویید، هر ماه یک بار گلدان گیاه را داخل سینک دستشویی برید و آب را روی خاک بگیرید ( آب را آرام باز کنید تا خاک گلدان شسته نشود و هدر رود) سپس آب را ببندید و اجازه دهید آب اضافی از سوراخ‌های زهکش خارج شود. سپس دوباره همین کار را تکرار کنید. با این روش نمک‌های اضافی خاک را از آن خارج می‌کنید.
– فیتیله بگذارید، از میان سوراخ زهکش انتهای گلدان یک فیتیله عبور دهید تا کار خروج آب آسان تر صورت گیرد.
– خاک مخصوص خودتان را بسازید، خیلی از باغبانان ترکیب خاکی گلدان‌هایشان را خودشان، با استفاده از موادی مانند پرلیت، ورمیکولیت، کوکوپیت و …، می‌سازند. در پست‌های قبلی همین بخش (بخش طبیعت) نحوه ساخت خاک به وسیله خودتان آمده است. از آن کمک بگیرید.
